Буын шығулары, механизмі, клиникасы. Репазициялау әдістері және оперативті емдеу әдістері.

Буын шығулары, механизмі, клиникасы. Репазициялау әдістері және оперативті емдеу әдістері.

Буын  шығуы деп-сүйек эпифиздерінің өз орнынан толық тайып кетуін айтамыз. Кейде буынның жартылай шығуында байқауға болады. Буын жиынан толық шығуы екі суйектің буын басының орнынан шығуын айтады. Омыртқа орнынан жоғары шығу деп атайды.

Даму  себептері бойынша шығуы туа біткен, журе қалыптасқан болып екіге бөлінеді. Соңғысы өз алдында бірінші жараөаттан соң дамыған шығу, уақытымен 3 кунге дейін, кем дегенде 3 аптаға дейін, кемдегенде 3аптадан жоғары әдетке айналған шығу қалыптасады.

Қол сүйек  буындарының травмалық шығулары.

Бұғана балаларда 1,7% Г.А Баиров ,ЛОДЖ институтының тұжырымы 0,4% тен көп болмайды.

Жіктелуі: акромиальді тұсынан және кеуде сүйегі тұсынан,бұғананың акромиальді тұсынан шығуы 2-капсулалы байламды болуы «клавиш» симптомын көрсетеді.

Г.А Баиров баланы шалқасынан жатқызып ,қолын сыртқа ығыстырып жұмсақ матадан байлам салады.Б.И Бабич кеуде қол  гипстік байламды 3-жұмаға салып,акромиальді  бұғана тұсын баумен басады.Дезо байламы  аса қажет емес,себебі қозғау жұмысы әлсіз ,бұл жағдайда Кожуков Иванов шинасы 12-15 жастағы балаларға тағайындалған.5-6 кунде ісіну азайғанда рентген  суретімен тағы бір анықтап байламды ежіктейді.Шығу қайталанса операциямен Беннел әдісін қолданып жасайды.

 

Бұғананың кеуде  сүйегі ұшының шығуы жоғарыда айтылған шығудан да аз кездеседі. Кеуде сүйегімен бұғананың қосылған тұсы  бадырайып көзге түседі, ауырсынады, қан құйылуы мүмкін, рентген суретімен анықтайды.

 Емдеу тәсілі. Сау жағына жатқызып қолын 90° қа апарып, 3 жұмаға кеуде иық шинасын салады.

Иық сүйегі (тоқпан жіліктің шығуы) түрлері

1. Гиппократ-Купер емші өкшесімен қолтық астынан тоқпан жілік басын итеріп, қолымен баланың қолын тартын орнына салады.
2. Кохер әдісі.
3. Джанелизде әдісі.
4. Чаклин әдісі .

Қалыптасқан қайталанған  иық шығуында Вайнштейн симптомы –айқындалған сыртқы айнала қозғалыстың тежелуі.Бабич симптомы пассивтік қозғалыс жасауға белденген дәрігер ісінен қорыққан ауру қайта иығы шығады-ал өздігінен озі қозғайды.Хитров симптомы иыққа төмен тіреп ішке қайырса акромиальдық өскінмен тоқпан жілік басы аралығында диастаз кобееді. Бұрын бұл шығуды тек операция арқылы Бойчев 2 тежелдірілсе, қазір магнит, инемен, физио, массаж, электрофорез және комплексті минералдармен витаминдер микроэлементтер беру арқылы қалыптастыруға болады.

Жамбас  сан буынының дисплазиясы мен  туа біткен сан басының шығуы.

Сан басының шығып  тууы барлық ортопедиялық ауруда 3% көп  орын алады.Кейбір елдердегі аймақтарда бұл көрсеткіштер жоғары мөлшерде кездеседі.Мәселен,Кореяда  соңғы соғыс кезінде аналар балаларын  арқалап жүретіндіктен ауруы  тарқап кетіп отырған.Балаларда бөлеу т.б салттарға байланысты ж.с. бының шығуы көбееді.

Этиологиясы: Әртүрлі ғалымдардың дәлелі әртүрлі , бір ұғымға келмей отыр.Дегенмен бұл зерттеулердің теориялық мәні мен практикалық жайы зор.Бұл аурудың зерттеулері ішінде теориялардан гөрі генетикалық травмалық механикалық және баланың жатыр ішіндегі дамуының басты пәстігінен биогенетикалық теориямен негіздеп аламыз.

 Патолоанатомиялық тексерісте баланың бір айлығында ұршық басы сыртқа қарап туады.Жамбас сүйегінің сыртымен сан жіліктің басын жоғары қарай көтеріліп буын қапшығын созады. Жамбас ұясы жалпаяды, ұзарады. Ондағы шеміршектер, сіңірлер әртүрлі өзгерістерге ұшырайды.  Жамбас ұясының үстіңгі және артқы ернеуі толық жетіліп өспей, сүйекке айнала алмай сан сүйек басы мен мойын аралық бұрышы аулақтай түседі. Жамбас ұясын бос жатқандықтан қосымша тіндер өседі және буынға қатысты сүйектердің өзгерісі көбееді. Сан- жілік едәуір алдыға не артқа айналады. Сан- жіліктің басы жетілік өспей өз түрін өзгертіп, шеңберлік радиусын азайтып, ядросы кеш сүйектенеді. Буын қапшығы құм сағаты түріне құсап ұзарады, кейде сан басы буын қапшығына жабысып қалады. Ұршық басы сіңірі 3 жасқа келгенде күмбез шетіне жаншылып семіп қалады. Мықын сүйегінде жамбас басы өзіне ойыс жасайды.

Клиникасы:  1. Маркс- Ортолани- тайғанақтау белгісі жазған

                      2. Санның сыртқа қарай аулақтандыруыдың шектелуі. Ол 1 жасқа дейінгі баланың тізеден бүгілген аяқтарының салыстырмалы ұзындығы 70-90⁰ . Еске сақтау, бұл жағдай спастикалық ауруларда да кезігеді. Табанның дұрыс тұрмауының барлық түрлерінде, сан сүйек басының шығуын іздестіру қажет.

                      3. Бөксе- сан аралығындағы тері  қатпарларының әртүрлі болуы.

                     4. Алдыңғы шап тұсындағы тері қатпары қысқарып, қыз балаларда жыныс мүшесінің жыныс қатпар сызығына үйлеспейді.

                      5. Шыққан аяқтың қысқаруы.

                      6. Шыққан аяқтың сыртқа қарап  кетуін анасы баласының ұйқысы  кезінде байқайды.

                     7. Дюпюитрен симптомы 

                     8. Шумахер   симптомы

                     9. Сол- оң үлкен ұршық арасын  қосқан сызықпенн мықын үстінгі   қыр аралық сынықтар парраллеизмі  жоғалады. Балтыр табан буыны  шыққан аяқта жоғары.

Әдістері: Диффериенциалдық диагнозды 1 жастан жоғары балаларда потологиялық сан сүйегінің басының шығуын эпифизарлы остеомелит, параличтік шығуын көптеген эпиметафизарлық фиброздық дисплазиялармен салыстырумен аңықтайды.

Емдеу тәсілдері:

1. Консервативтік емдеу тәсілдері- жас ерекшеліктеріне қарай жүргізіледі.

Перзентханадан  бастап кіндік бауы түсе сала комплексті консервативті емдеу іс әрекеті  қолданылады. Витаминдер А, В, С, Д, Е  және микроэлементтер балардың салмағына  қарай беріледі. Бұлар жұмыртқа қабығындада  кезігеді.

2. Балалар тіндерінің репаративтік қасиетін қышқыл қалыптастыруын, қан тамырлары қабығының қатайту, тіндік тыныс алу, кальций элеминациясын күшейту, белоктар мен көміртегін алмастырылуын, регенерациялық минералдық жетілдіру үшін қолданылады.

 

 

 

     Қолданылған әдебиеттер:

 

1.Медицина институттарының  студенттеріне арналған оқулық  «Травматология мен Ортопедия».

2. Г.С.Юмашев. «Травматология  и ортапедия» Москва «Медицина»  199

3.. М.В.Казарезов, И.В.Бауэр, А.М.Королева, «Травматология, ортапедия и восстановительная хирургия» Новосибирск 2004

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспары:

 

 

1. Қол сүйек буындарының травмалық шығулары.

2. Иық сүйегі (тоқпан жіліктің шығуы) түрлері

3. Жамбас сан буынының дисплазиясы мен туа біткен сан басының шығуы.