Жоба Құрамы Және 1Негізгі Мәліметтер

   Металл қалып қалыңдығы  1,3-2 ммболат табақ ж\е прокат  пішіндерінен жасалады.

  Темірбетон қалып өзімен  жоба қалпына алдын-ала орнатылатын  ж\е жасалатын құрылымның жағы  болатын темірбетон тақталардан  тұрады.

    Армоцементті қалып сым термин арматураланған уақ түйіршікті бетоннан дайындалатын, қалыңдығы 15-20 мм ярмоцементті тақталар түрінде қолданады.

  Синтетикалық материалдардан  жасалған қалып қатты қатты  материалдпрдан дайындалады. Арматураланған  әйнек пластик ж\е полипропилен, эпоурсит шайырынан жаслған қатты ж\е резеңкеленген матадан жасалған иілгіш материалдар кең таралуда.

   Палуба төсемдер ж\е жабын қалыбы ағаш шеберлерін есептегенде адамдар ж\е көлік құралдар салмағы25 Мпа тең алынады, ағаш шеңберлер тірейтін түзілістерді есептегенде 15 Мпа ж\е ағаштар тіреуін есептегенде 10 Мпа.  Бетон қоспа массасы 250 Мпа тең алынады.

  Бетон қоспасының  қалып қабырғаларындағы бүйір  керуі Р СНап Н-15-76 сәйкес алынады.

                                 

P= yh, Мпа

 Бұл ішкі дірілтеткішпен  тығыздағанда төселетін қоспаның  қабат биіктігі h,m, оның қозғалту  радиусының R,m аз немесе тең болса  ж\е бетондау жылдамдығы V > 0,5  м/сағ болса, мұнда ɤ қоспасының көлемдік массасы, h>1 м ж/е v>болғанда

                                        P=ɤ(027V+078) K МПа <

 Мұндағы:  қоспаның жылдамдығына байланысты коэффицент (конус отыруы 0-2 см

                          бетондар үшін 0,8 тең конус отыруы 4-6см Место для формулы.қоспалар

                         үшін 1,0 тең ж/е конус отыруы 6-12 см бетондар үшін тең);

                     бетон қоспасын температура әсерінен есепке алатын коэффицент

                               (температурасы 5-7˚С қоспалар үшін 1,5 тең, 12-17˚С 1,0 ж/е 28-32˚С

                        =0,85)

 

           Бетон қоспасын түсіргендегі шайқалу жүктемелігі

   

Қоспаны төсеу тәсілі	Көлденең жүктемелік, Мпа
1	2
Науа мен пілтұмсық арқылы және бетон      құбырынан түсіру	40
Сыйымдылығы 0,2 ден 0,8 дейін   қауғалардан түсіру	40
Осындай сыйымдылығы 0,8 артық	50

 

 

 

Ал сыртқы дірілдеткіштермен  тығыздағанда V>45 ж\е h<2R болса 

                                           

                                         P=yh

                                V>45 ж \е  h<2R

                              P=y(027V+078)

      Жел жүктемелері   СНиГП 11-6-74 сәйкес алынды. 6,5 кестедегі  мәліметтер бойынша есепке алынды.

    Барлық мөлшерленген  жүктемелерді есенпке алғанда артық салмақ коэффицентті енгізіледі.

   Қалыпты орнатуды ж/е  ажыратуды темірбетон жұмыстарын  механикаландыру тәсілімен тасқынды  өндіру графигіне сәйкес жасау  керек.

 

                            Қалыпты артық салмақ коэффиценттері

Мөлшерленген жүктемелер	Артық салмақ коэффиценттері
Қалып ж/е ағаштар массасы	1,1
Адамдар және көлік құралдары қозғалысының жүктемелерінен	1,3
Бетон және арматура массасы	1,2
Бетон қоспасының бүйір керуі	1,3
Бетон қоспасының түсіргендегі шайқалудың динамикалық жүктемелері	1,3

 

 

 

            1.4 Қалыптардың түрлері

 

        Қалыптарды бетондалатын құралымдар типіне ж/е жұмыс өндірісінің қабылданған технологиясына байланысты функционалді міндеті бойынша жіктеледі. Осыған сәйкес қалыптардың келесі типтерін айырылып таниды.

   Жинамалы- ауыстырмалы қалып  дайынинвентралы қалқандардың бекіту  тіреуіш элементтерінен тұрады. Қалыптың осы типі құрылыста  жиі қолданылады ж/е ауыспалы  н/е қайталатын өлшемдері бар  әр түрлі тұтас құймалы құралымдар  тұрғызу үшін пайдаланылады.Бетон ажыратуға мүмкіншілік беретін беріктікке жеткен соң қалып элементтері бөлшектеніп жаңа орынға ауыстырылады. Жиналмалы ауыстырмалы қалыптың элементтерінен жеке элементтерге бөлшектемей кранмен жинақталып ж/е ажыратылатын ірі панельдер мен блоктар жасауға болады.

     Көтермелі – ауыстырмалы қалып қалқан, арнайы бекіткіш ж/е көтеру тетіктерінен тұрады ж/е ауыспалы қалыңдығы бар қабырғалы темірбетон ғимараттарын тұрғызу үшін қолданылады.

  Жылжымалы қалып домкрат  рамаларына бекітілген қалқандардан жұмыс еденінен, домкраттардан, жетекші станциядан ж/е басқада  элементтерден жиналады.  Қалыптың бұл типі темірбетонды үймереттердің тік элементтерін ж/е біршама үлкен биік ғимараттарды тұрғызғанда қолданылады.

     Көлденең ауыспалы қалып қаңқадан ж/е бетондайтын ғимараттың бет алысымен ауысатын арба н/е табанға орнатылған қалып қалқандарынан тұрады ж/е ашық тәсілмен тұрғызатын тірек қабырғасы, коллекторлары ауа жүргізгіштер типі құралымдарды бетондау үшін қолданылады.

      Блок-форма қалқандар ж/е бекіткіштерден тұратын ірі габаритті кеңістік қаңқалы құралым болады, ол ростверк сатылы фундамент, типі бір шама аз көлемді бекітілуі құралымдарды бетондау үшін қолданады.  Қалыптың осы типі құралымның ерекшелігі оны жинақтау кранмен тұтас орнату мүмкіншілігі болады.

    Алынбайтын қалыптың элементтері құралымдарды бетондау аяқталған соң сонда қалдырылады ж/е кейбір жағдайда су айырғыш жылу сақтағыш, қаптау міндеттерін орындайды ж/е ол тоқымалы тор,металл, пласмасса, армоцемент әйнек цемент, темірбетоннан жасалады.

     Пневматикалық қалыптың ғимарат пішініне сәйкес иілгіш ауа өткізбейтін қабақ пішіні болады. Оны жұмыс қалпына орнатып бетонмен толтырады, сонан соң оның ішінде ауа н/е газдың артық қысымын жасау арқылы жоба қалпына көтереді.

  Бірнеше рет пайдаланылған қалыптың толық құны мына формуламен анықталады

                        =C+(n-1)a C

    Мұндағы: С- қалыптың  алғашқы құны,тт

                         П-қалыптың айналымдылығы

                         А-тозу коэффиценті,ал әр айналымның құны мынаған тең

                    -C[(1-a/n+a]

 

 

 

  1.5 Құрылымдарды арматуралау

 

    Тұтас құймалы құрылыстың артықшылығына көбінесе құралымдарды орынды арматуралау себепші болады. Тұтас құймалы темірбетон құралымдары үшін арматура типі осы құрылымдардың жұмыс ерекшелігін олардың өлшемдері мен пішінін үйлесімін, жұмыстардың технологиясы мен ұйымдастыруын еске алып таңдалады. Арматуралар әдісін белгілегенде арматуралық толтыру құруының технологиялығы еске алынады, ол еңбек шағындарын, механикаландырылған еңбектің  мөлшерін жұмыстарды орындау өнімділігін анықтайды.

    Темірбетон құралымдарын жасау еңбек сыйымдылығы ж/е үнемділігі көбінесе құралымдарды арматуралау бойынша қабылданған шешімдерге байланысты,құрылымдарды арматуралау жұмыстардың жалпы циклінде 17-30% құнынан ж/е 15-25% еңбек  сыйымдылығынан тұрады.

     Арматура ретінде болат ж/е пласмасса, әйнек базальт ж/е органикалық материалдардың талшықтары пайдаланылады.

   Арматура жұмыстары екі негізгі процестерден тұрады: арматура бұйымдарын жасау ж/е оларды бетондалатын құрылымның қалпына орнату.

   Арматура бұйымдары дағдыдағыдай арматура-пісіру зауыттарында әлде құрылыс индустриясы кәсіпорындарының цехтарында жасалады, онда жасау процестері барынша  механикаландырылған болады.

     Арматура объектіге жұмыс сызбалары бойынша дайындалған  арматуралық  бұйымдар түрінде жеткізіледі.

    Дайындалған жерден орнату жеріне дейін арматураны тасымалдау, оның білуіне ж/е деформация алуына мүмкіндік болмайтын тәсілдерді қолданып орындау к/к.

   Арматура бұйымдарын жасау операциялары арматуралық болатты тасымалдау, түзету, тазарту ж/е кесу, шыбықтарды бүгу тор жҺе қаңқалар пісіру, оларды бүгу, кеңестік қаңқаларын құрастыру ж/е қоймаға дайын бұйымдарды тасымалдаудан тұрады.

   Маңызы бойынша жинақтау-орнату процестерінің технологиясы ширатылған ж/е ширатылмаған арматураға әр түрлі болады.

  Дағдылы ж/е ширату-арматураланған  құралымдарды ширатылмаған арматураны  құралым бетондауы аяқталып ж/е  бетон қажетті беріктікті алған  соң орнатады. Бұл үшін арматураны бетонда  қалдырылған өңешке кіргізеді,  сосын жирату жасайды, арматура элементтерінің ұштарын бекітеді ж/е өңештерді бітейді.

   Арматуралық бұйымдарды тасымалдау үшін көлік құралдарын таңдау құрылыс жағдайы, тасымалдау қашықтығы арматуралық түзілістердің массасы ж/е шамаларына байланысты өндіріледі. Арматураны әдетте вагонетка платформа, жүк автомобильдер темір жол платформаларымен тасымалдайды. Арматураны арту ж/е түсіру кранмен жүзеге асырылады. Сонымен қаңқаларды алдын ала қызыл бояумен белгіленген жобада көрсетілген түйіндерден стропылау к/к.

    Арматура жинақтауын мамандандырылған арматурашылар звенолар жүргізеді. Звенолар құрамы ж/е саны жинақталатын арматура түрі ж/е жұмыстар көлемімен анықталады. Тым ауыр элементтер кран арқылы жинақталады.

 

              1.6 Арматура болаттарының жіктелуі

 

  Арматура болат механикалық қасиеттеріне (беріктік шегі ж/е аққыштық шегі) байланысты төрт негізгі класстарға А-1 , А-ǀǀ, А-ǀǀǀ, А-ǀV, жатқызуға болады. Арматура болатты өнеркәсіп диаметрі 3-90мм дейін шығарады. Жасау технологиясына байланысты арматурра болатты ыстықтай прокатпен алынатын шыбықты ж/е сұйық күйінде созумен жасалатын сымға бөлінеді.

    Шыбықты арматура жатық ж/е өзгермелі пішінді жасалады. Өзгермелі пішінді ыстықтай жұқартып жасалған болаттың бетіне арматура мен бетонның жақсы тұтасуын қамтамасыз ететін екі бойлай жуандау ж/е көлденең бұранда тәрізді шошақтар болады.

    Суық таратылған сым арматурасы арматура үшін (диаметрі 3-8мм класы В-1)ж/е жоғары берік ширатылатын арматура (диаметрі 3-8мм класы Вр-2) үшін шығарылады. Арматуралық сым ж/е өзгермелі пішінді болып жасалады (диаметрі 3-8мм класы Вр-2)

   Өзгермелі пішінді сымның класын белгілегенде В (волочения-созылған) көрсеткішіне қосылған «Р» (рефления- кедір бұдырланған)деген мағынаны көрсетеді. Болат маркасы оның химиялық құрамына байланысты белгіленеді. Мысалы, болат құрамына кіретін ьеталдарды әріптермен белгілейді.

   С-кремний, Г-марганец, Т-титан, Болат23х2Г2Ц маркасында бірінші цифрлар пайыздың жүзінші үлесімен көміртек мөлшерін көрсетеді; әріптерден кейінгі цифрлары тиісті элементтің  мөлшерін белгілейді (цифр жоқ болса оның мөлшері 1,0%аспайды).

     Арматуралық болат құрылыс алаңына жеке шыбық н/е оралма түрінде ірілендірілген құралымдық элементтер, дайын оралмалы ж/е жазық дәнекер торлары түрінде түседі.

   Алайда болат куәлікке сәйкес қабылданады,онда даярлаушы зауыттың аты, болат маркасы, балқыту нөмері болаттың химиялық құрамы мен механикалық сипаттамасы көрсетілуі к/к.

   Арматура болаттарының беріктік шегі жоғарылаған сайын оның шығыны азаяды, бұл темірбетонды арзандатуға ж/е болатты үнемдеуге жеткізеді.

   Осы мақсатпен ыстық таптан жасалған арматура болатты суық өңдеуге салады-тарту, суықтай сопайту ж/е күшпен калибрлеу. Сонымен тойтарту құбылыс нәтижесінде металдың  аққыштық шегі көтеріледі.

    Тарту диаметрі 10мм дейін сымды нығайтуға қолданады. Процесс шығатын бөлігі кірістен кіші конус тәрізді болат тақтасында жасалған тесіктерден тартудан тұрады . Сонымен болат беріктігі 20-25% көтеріледі. Тартудан өткен болат сымды сұйықтай тартылған деп атайды.

       Суықтай сопайту үшін дөңгелек болатты арнайы станоктық белдік жүйесінен өткізеді. Осының нәтижесінде болаттың бетінде екі өзара перпендикулярлы жазықтықтарда жатқан іздер пайда болады. Сонымен арматура аққыштық шегі30-40% көтеріледі.

     Арматура  болатын күшпен калибрлеу, оның арнайы қондырғыда созудан тұрады, содан кейін 4-8%созылады. Күшпен калибрлеу диаметрі 6-12мм арматура үшін қолданады ж/е оның аққыштық шегі 20-25% жоғарылайды.

 

                 

 

 

                   .Сурет 1.3. Арматура болатын нығайту.

 

                                     А- тартумен

                                     Б- Суықтай сопайтумен

 

      

 

 

 

 

              1.7  БЕТОН ҚОСПАСЫНЫҢ  ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ

 

         Бетон   қоспасы  деп дұрыс таңдап  алынған, біркелкі  күйге дейін араластырылған, байланыстырылған материал, толтырғышта, су  және  қажетті жағдайлардан  тұратын, әлі қатпаған  қоспаны, ал  төселген  және  қалыпталған бетон қоспаны бетон деп атайды.