Қонақ үйлерді классификациялау, оның түрлері

Қонақ үйлерді классификациялау, оның түрлері

Жоспар

Кіріспе …………………………………………………………………………………………… 3 – 4

I –  тарау.Қонақ үй туралы жалпы  түсінік 
1.1 Қонақ үйдің шығу тарихы ………………………………………………………. 5 – 6 
1.2 Қонақ үйдің мәні мен мазмұны ……………………………………………… 7 – 9

II – тарау. Қонақ үйлерді классификациялау, оның түрлері 
2.1 Классификация туралы жалпы түсінік ……………………………………. 10 – 14 
2.2 Қонақ үйлердің түрлері …………………………………………………………… 15 – 16 
2.3 Жұлдыздық жүйе …………………………………………………………………….. 17 – 20 
2.4 Елдер бойынша қонақ үй классификациясының жүйесі ………… 21 – 23

Қорытынды ………………………………………………………………………………….. 24

Пайдаланылған әдебиеттер …………………………………………………………. 25

 
Кіріспе

Туризм  жоғары табысты және қарқынды түрде  дамып келе жатқан сала болып табылады.Әлемдік  туристік ұйымның мәліметтері бойынша  дүниежүзілік өндірістік – сервистік нарық айналымының – 10 %, әлемдік жиынтық ұлттық табыстың – 6 %, дүниежүзілік инвистицияның – 7 %, әрбір 9 – шы жұмыс орнын, дүниежүзі бойынша тұтынушылар шығын – 
дарының – 11 % және барлық салық түсімдерінің – 5 % туризм саласы қамтиды.Бұл мәліметтер туризм индустриясының жоғарғы экономикалық тиімділігірің айғағы болып табылады және таза экономикалық тиімді – 
лікке енетін туризмді дамыту арқылы қол жеткізуге болады.Сондық – 
танда туризмді дамытуға қонақ үй салалы үлес қосады.Себебі, қонақ 
үй туристер үшін сапалы қызмет көрсетеді, оларға барлық жағдайды 
жасайды. 
ДТҰ, туризм жөніндегі мамандандырылған халықаралық ұйымдардың 
зерттеулерінің талдауына, сондай – ақ мемлекттердің туризмді дамыту саясатына сәйкес, туризм мемлекетінің әлеуметтік, мәдени және эконо – 
микалық өміріне тікелей ықпал ететін қызмет ретінде түсіндіріледі. 
Қонақ үй қызметінің саласы – бұл адамдар арасындағы қарым – қатынас, нақты алушы мен сатушы арасындағы байланыс.Яғни, қызмет көрсетушілердің күш жігері демалушыларға арналып, қонақтардың ойын жаулап алу мақсатында ауқымды дәрежеде қызмет көрсету.Туризм саласындағы қызметкерлердің нақты жұмыс барысы, жұмыс уақыты, демалыс уақыты тура белгіленсе, онда бұл салада үлкен жетістіктер,атақ абыройға ие бола алады. 
Аз ғана уақытқа болса да туристер үшін қонақ үй – ақылы уақытша 
өз үйі.Ал үй ішінде адам өзін жақты сезіну, көтеріңкі көңілде болу, оны әрқашан көтеріңкі көңілмен күтіп алатындығына, оның барлық сұраныс түрлерін қанағаттандыратындығына сенімді болу шарт.Осындай жолмен ғана қонақ үйлерді туристердің екінші үйі ретінде, осы үйге қайта – қайта келу тілегін қалыптастыру керек. 
Жалпы қонақ үй шаруашылығы бизнесін туристік бизнестен қарас – 
тыру мүмкін емес. Өйткені, қонақ үй шаруашылығы халықты жұмыспен қамтамасыз етеді және пайда табу көзі болып табылады. 
Қонақ үй шаруашылығы – әр бір мемлекеттің әлеуметтік, мәдени және экономикалық өміріне тікелей ықпал ететін қызмет түрі.

I –  тарау.Қонақ үй туралы жалпы  түсінік

1.1 Қонақ үйдің шығу тарихы

Әлемдік қонақ үй индустриясының негізгі  кезендеріне шолу жасайтын 
болсақ, саяхатқа жүрген адамдарға қызмет көрсету алғашқы қонақ үй – 
лер ( Керуен сарайлар ) б.э.д. 2000 жыл бұрын көне шығыс елднрінде кең таралған. 
Ежелгі Греция,ертедегі Рим кезеңнен бастап әртістерге, кубелерге, саяхатшыларға арналған ертедегі қонақ үй түрлері: ханны, инны, пошта бекетері және т.б. болып саналған. 
Қонақ үй индустриясының даму тарихы әлемдік адамзат өркениетін дамутарихы мен тұспа тұс келеді. 
Европа, Азия дүние бөліктеріндегі ірі импералдардың құлауы.Жібек жолы бойындағы қалалардың күйреуі, соғыс әрекеттері, қонақ үй кәсіп-шілігіне тоқырау алып келді. 
ХVII – XIX өндірістік революция, су жолының дамуы дүниежүзілік 
қонақ үй шаруашылығының қалыптасуына өзіндік үлесін тигізді. 
XX ғасырдағы қонақ үй индустриясының ерте кезден бастап XX ға – 
сырдың соңына дейінгі даму этаптарының негізгі сипаты төмендегідей. 
Б.э.д. II –I мыңжылдық аралығында Ассария кезінде керуен сарайлар 
мен алғашқы адамдар демалатын үйлердің саяхатшыларға уақытша тұруына арналып салына басталды.Осы уақытта Шығыс елдерінде, көне Грецияда,Крит аралдарындада керуен сарайлардың ашылғандығы белгілі. 
Б.э.д. I мыңжылдықтың Ежелгі Грек жерінде қонақ үйлердің үш типі қалыптасқан: жекеменшік аулалар ( кататорлар ), мемлекет құзырындағы аулалар ( пандокен ), ұйықтайтын бөлмелер бар таверналар (тамақ ішетін орындар). 
Б.э.д. VI – ғасырдағы – б.э. I – ғасырында Ежелгі Рим территориясында жол бойында көне қалаларда көптеген жзататын үйлер мен таверналар салынған.Оларды пайдаланушылар саяхатшылармен қатар, мемлекеттік шенеуіктер, саудагерлер, кезбелер, т.б. болып Рим империясындағы пошта 
байланысының қалыптасуына байланысты мемлекеттік заңға байланысты 
70 – 100 шақырым ат жарыс аралық бекеттерінің ашылуы таверна, қонақ үйлердің дамуына себеп болды. 
Орта ғасыр (V – VIII ғ) заманында Европа мен Шығыс елдерінде сауда 
мен саяхаттың қайта жандануына орай орналастыру мен тамақтану қыз- 
мет көрсету саласы дамудың жаңа жолдарына бағытталды.?Европалық монастырларда арнайы қонақжайлық орындар пайда болды. 
Қайта өрлеу заманында Европа дүние бөлігінде кәсіпкершіліктің дамуы, ат жегілген тарантас, көлік құрылысының пайда болуы қонақтар 
тоқтайтын аулалар орындарының көбеюіне септігін тигізді. 
XIX ғ.Европа мен Америкада өндірістік революция нәтижесінде көлік 
түрлерінің пайда болуы ( пороход, паровоз ) туризмнің дамуына үлкен 
ықпалын тигізді. 
1930 ж. қонақ үй шаруашылығының «Ұлы күйзеліс» өзіндік ықпалын тигізді.Екінші дүниежүзілік соғыс кзеңі де өз септігін тигізді. 
1950 – 60 ж. соғыстан кейінгі халықаралық қатынастардың тұрақталуы, 
қонақ үй шаруашылығының қайта жандануына ықпалын тигізді.Қонақ үйдің жаңа типтері мотель, отель, кемпинг пайда болуы және курорт – 
ты қалаларда демалыс қонақ үйлер салына бастады. 
ДТҰ мәліметі бойынша 17 млн. адамдар тоқтай алатын қонақ үй жүйелері қалыптасқан.Солардың ішіндегі ең ірілері « Шератон », 
« Рамада », « Марриот », « Редиссон » қонақ үй кластарына орай 
« Апартамент », « Кондоминниум » түрлері пайда болды. 
2000 ж. жекеменшік, шағын әртүрлі типтегі қонақ үйлер қалыптасуы 
нарықтық жағдайда өтуде.

1.2 Қонақ үйдің мәні мен мазмұны

Қонақ үй – кең мағынасында қысқа  мерзімдік уақытта тұруға 
арналған жиһаздандырылған бөлмелер жиынтығы. 
Қонақ үй – бұл қызметтерді өндіру және қызметтер көрсету бойынша қалыптасқан күрделі шаруашылық кешені. 
ЮНВТО – ның анықтамасы бойынша қонақ үй дегеніміз – белгілі 
бір нөмерлер санынан тұратын бірегей басшылығы бар және бір қатар қызметтер түрін көрсететін (кем дегенде төсек орнын ауыстыру және нөмерді жинау тағы басқа) сондай – ақ классқа, категорияға бөлінетін ұжымдық орналастыру құралы. 
Қонақ үйлердің негізгі мақсаты – туристер үшін сапалы қызметтер көрсету, оларға барлық жағдайды жасау арқылы қонақ үй өзінің дең – 
гейін әлемдік дәрежеде көтере алады. 
Қонақ үйді басқару ерекшеліктеріне байланысты олар айрықша қонақт үйлер немесе қонақ үй желілері болып бөлінеді.

Барлық  қонақ үйлердің қызметтері негізгінен 4 топта қарастырылады: 
1. орналастыру 
2. тамақтандыру 
3. бос уақытты ұйымдастыру 
4. тұрмыстық қызмет көрсету

Орын (койка) – бір адам пайдалынатын және тікелей соған арналған төсегі бар жер көлемі. 
Қонақ үйдегі номерлер көлемі жағынан, жиһаздандыру жағынан, құрал – жабдығы жағынан, жарақтандырылуы жағынан және тағы басқа сипаттарымен ерекшеленеді.

Категорияға байланыссыз әр бір қонақ үйде келесідей жиһаздар мен құрал – жабдықтар болуы тиіс: 
1. төсек 
2 2. орындық немесе бір орындық (кресло)

3 3. төсектің жанына арналған тумбочка 
4 4. киім ілуге арналған шкаф 
5 5. жарық көзі 
6 6. қоқыс тастайтын себет 
7 7. қонақ үй жөніндегі мәлімет және өрт кезінде болатын қауыпсіздік шарасының жоспары

Қонақтарды  тамақтандыру жөнінен қызметтер  әр түрлі комбинациядан тұруы мүмкін: 
• өндірістік (ас бөлмесінде тамақтарды даярлау) 
• шаруашылық (дайын өнімдерді сату, ішімдік және сусындарды сату) 
• сервистік (қонақтарға мейрамханаларда, кафелерде, барларда, номерлерді официанттардың қызмет көрсетуі)

Қонақ үйде қосымша болатын қызметтер: 
• бассейндер 
• спорттық жаттығулар (фитнис залдар, тренажор залдар, конференц залдар, келіс сөз жүргізу залдар ) 
• автомобильдерді жалға беру 
• химиялық тазалау 
• кір жуу 
• шаштараздық қызмет (сұлулық салон) 
• массаж жасау кабинеттері

Қонақ үйлік бизнесті басқару кезінде  көрсетілетін қызметтердің негізгі  құрамын ескеру қажет: 
1. өндірістік пен тұтыну процесінің бір уақытқа сәйкес келуі 
2. қызметті сақтаудың шектеулігі 
3. қонақ үйлік қызметтердің сипатының жылдамдығы және жеделдігі 
4. персоналдардың өндірістік қатысуы 
5. қонақ үйлік қызметтерге сұраныстың маусымдық сипатта болуы 
6. саяхат жасау мақсатымен қонақ үйлік қызметтің өзара байланысы

II – тарау. Қонақ үйлерді классификациялау, оның түрлері

2.1 Классификация туралы жалпы түсінік

Қонақ үйдің классификациясы дегеніміз  – бұл белгілі бір қонақ үйлері 
мен нөмерлерінің қызмет көрсету критерийлері немесе стандарттары 
бойынша сай келінуінің анықтамасын айтамыз. 
Қонақ үйлерді классификациялау оның ауқымдылығы мен туризм 
және саяхаттаудың кезекті көп түрлігінің келісімділігімен туристерді 
орналастырумен айналысатын мамандардың үйлесімді іс әрекетіне қарай 
саяхаттың әртүрлі мақсатына адамдардың материалдық сипатына, ұлттық 
құрамына географиялық жағдайына және табиғат ерекшелігіне байланысты. 
Қонақ үй классификациясы әр елде әртүрлі категорияларға бөлініп 30- 
ға жуық атауға ие.Біртекті классификацияға келуге көптеген себептер мүмкіндік бермейді.Оларға мемлекеттердің тарихы – мәдени даму дең – 
гейі, туристік қызмет көрсетудегі ұлттық дәстүрлер ерекшелігі және сапалы қызмет көрсетудегі бағалауы және сипаты әсер етеді.Кез келген 
елде қонақ үй классификациясы өзіне сай разрадтары болады.Ол тиісінше 
стандарттардың сапалық параметрлері болып табылады. 
Қонақ үйлер жұлдызды, короналық, разрадты жүйе болып бөлінеді: қонақ үйдің разрадтылығы оның имеджіне, престижіне және қонақ үйдің қызмет ету жүйесіне байланысты болады.Әлемде қонақ үйдің бірыңғай жіктемесін енгізу сол елде қалыптасқан ұлттық дәстүрлеріне мемлекеттің тарихи – мәдени ерекшеліктеріне сапа критерийлеріне және тағы басқа кедергі келтіреді. 
Қазіргі кезде 30 – дан астам қонақ үйдің классификациясы бар.Сонын ішінде қонақ үйдің орналасу жағынан төмендегідей болуы мүмкін: 
1. қаланың ішінде орналасуы ( орталықта немесе қала шетінде ).Әдетте орталықта орналасқан қонақ үйде іскерлік мақсаттағы қонақ үйлер, отельдер, отель – люкстер және орта класты қонақ үйлер орналасады. 
2. теңіз жағалауында орналасатын қонақ үйлер.Мұнда орналасуына қарай теңізден рарақашықтығы 50 м, 100 м, 150 м, 200 м, 300 м – ге дейін орна – 
ласады. 
3. таулы жердегі қонақ үйлер.Бұл туристік маршрут бойындағы демалуға ыңғайлы жерде көркем пейзажды табиғат аясында орналасатын қонақ 
үйлер. 
Қонақ үйдің жұмыс мерзіміне байланысты: 
1. жыл бойы жұмыс істейтін қонақ үйлер 
2. маусымдық курорттық қонақ үйлер 
Қонақ үйлік тарифтеріне байланысты: 
1.тарифке – қонақ үйдің тұру бағасы б ғана кіреді (RO) – Room Only Европалық 
2.орналасу және таңғы ас (BB) – Bed and Break fost континенталдық.Таңғы 
астың 3 түрі болады: 
• континенталды – сок, кофе, чай, тоқаш және джем; 
• ағылшын таңғы асы – жұмыртқа және сиыр еті; 
• шветтік таңғы асы – ірімшік, шұжық, нан өнімдері, жеміс – шидек, джем 
бал, чай және кофе. 
3. жартылай пансион – ( орналастыру, таңғы асы, түскі ас және кешкі ас ) 
(HB) – Half Board. 
4.Толық пансион – ( орналастыру және плюс 3 – 4 реттік тамақтандыру ) 
(FB) – Full Board. 
5. Клубтық демалыс жүйесіне маманданған қонақ үйлер – 3 реттік тамақтану, 
плюс тәулік бойына тегін закуска, ішімдік және сусындар қоылады. 
(I) – Impereal. 
Туристік қонақ үй типіндегі қонақ үйлерді таңдап алу бірнеше факторларға байланысты.Олар функционалды және экономикалық, 
архитектуралық шарт -тарға тікелей байланысты. 
Архитектуралық – болжамдалған туристік қонақ үй мекемесі турис – 
терге мынандай шарттармен қамтамасыз ету керек: 
- жоғары дәрежелі қызмет; 
- туристердің барлық континентіне шарттарына байланысты жағдай жасау; 
- қызмет түрінің жүйелігі; 
- қызмет көрсетуге, тамақтандыруға, спортты қызмет көрсетуге кеткен минималды шығындар; 
- құрылысқа және сол құрылысты жүргізуге жіберілген шығындар. 
Кез келген туристік мекеменің фунционалды сұраныстарын айқындау кезінде, бірнеше басты классификациялық факторларға байланысты: а)қызмет көрсетілген континенттің, олардың жас ерекшелігіне байланысты, 
социалды құрылымына байланысты, бос уақыттарына байланысты ерекшеленеді.Көбінесе туристік қонақ үйлер туристерге көрсететін қыз – 
метті бір ыңғайлылықпен жүргізуге әрекеттенеді ( оқушылар каникул уақытында, балаларымен келген ата – аналар жаз мезгілінде ауылшаруа – 
шылығы аудандарынан келген туристер қыс мезгілі ), сияқты уақыттарға бөлінеді. 
Қонақ үй және мотелдердің жұмыс бағыты жыл бойына жоспарланады, турбазалар және приюттар – жыл бойы және жазға жоспарланады. 
Кемпингтер тек жаз айында қолданады.Турбазаларда жаз айлары кезінде туристер саны 50 % – дан асады.Осыған байланысты бұл мекемелерде қосалқы палатка, үйшіктер жалға беріледі, бұл әрине олардың жұмысын жеңілдетеді.Сонымен қатар жаз айларында мұндай туристік мекемелер орын сандарына байланысты, өртке сай іс шаралар жүргізіледі; 
в) туристік мекемелерде туристердің орны, сыйымдылығы мезгілдерге байланысты жоспарланады. 
Қонақ үй мекемелерінде орын саны мынандай болғаны шарт: 
Туристік қонақ үйлерде – 300, 500, 800, 1000; 
Туристік базаларда – 500 – ден 1000; 
Мотелдерде – 300 – ден көп емес; 
Кемпингтерде – 500 – ден көп емес; 
Туристік приютарда – 50 – ден 100 –ге дейін.

Туристік  комплекстерде туристердің сыйымдылығы  мынандай көрсеткіштерге сай болғаны  жөн деп қарастырылады: 
- теңіз маңы аудандарда – 2 – ден 7 мың орын; 
- орман маңы және өзен маңы аудандарда – 3 – тен 5 мың орын; 
- таулы аудандарда – 2 – ден 5 мың орын. 
Қонақ үйге келу ұзақтығына қарай: 
1. көп уақытқа келу; 
2. қысқа уақытқа келу. 
Қонақ үйдің номерлерінің бағасына қарай: 
• бюджеттік бағасы – ( 25 – 35 $ ) 
• эконом класты қонақ үй – ( 35 – 55 $ ) 
• орта класты қонақ үй – ( 55 – 95 $ ) 
• бірінші класты қонақ үй – ( 95 – 195 $ ) 
• апортаментті қонақ үй – ( 65 – 125 $ ) 
• фешенебель қонақ үй – ( 125 – 425 $ ) 
Конфорт деңгейіне байланысты: 
1. номерлік қордың жағдайына байланысты ( номердің көлемі – м ), бір орынды бөлмелердің болуына қарай көп бөлмелі номерлер және коммуналдық қамтамасыз етілуі; 
2. жиһаздардың санитарлық гигиеналық заттардың болуы; 
3. қонақ үйде тамақтандыру кәсіпорындарының бар болуы және олардың жағдайы; 
4. қонақ үй ғимаратының, онда жер асты жолдарының және қонақ үй территориясының жағдайы; 
5. қонақ үйдегі ақпаратты қамтамасыз ету және технологиялық жарақталуы; 
телефон, телевизор, спутник байланыс, тоңазытқыш, мини бар, мини сейф, интернеттердің болуы; 
6. қосымша басқа да қызмет түрлерінің болуы. 
Номерлік қордың сыйымдылығына байланысты: 
1. шағын қонақ үйлер – ( 150 – 200 орындық ) 
2. орташа қонақ үйлер – ( 100 – 300 – 400 орындық ) 
3. үлкен қонақ үйлер – ( 300 – 600 – 1000 орындық ) 
4. гигант қонақ үйлер – ( 1000 – нан жоғары орындар ) 
Қонақ үй кәсіпорынының іс әрекетіне байланысты: 
1.транзитті қонақ үй – туристерге арналған темір жол, су жағасында орналасуы мүмкін және жол жанында орналасуы мүмкін. 
2.мақсаттық – іскерлік бағыттағы қонақ үйлер.Олар: конгрес, синфозим, демалу, курорттық туристік қонақ үйлер.

2.2 Қонақ үйдің түрлері

Қонақ үйдің халықаралық тәжірибеде төмендегідей типтері жиі кездеседі:

1. Апортамент – сиымдылығы жағынан  шағын және орташа болып келеді.Бұл  ірі қалалар үшін тән.Сондықтанда ол пәтерлік типтегі қонақ үй болып табылады.

2. Эконом класты қонақ үй –  сиымдылығы жағынан шағын немесе  орташа мөлшердегі кәсіпорын  болып табылады және магистралдарға жақын орналасады.

3. Отель – бұл сиымдылығы жағынан  әр түрлі мөлшерде болып келетін қалалардың көрікті ыңғайлы жерлерінде орналасатын және де қонақ жайлылықтын барлық түрі ұсынылатын кәсіпорын.