О национадьных инструментах

Қыл қобыз.  
Ерте заманынан келе жатқан қазақ халқының екі ішекті ысқышпен ойналатын музыкалық аспап. Өзінді жасырын сыры мол, адамның еркіне көне қоймайтын, күрделі аспап. Қобыз аспабының екі ішектісімен бірге - үш, төрт ішектілері және «нар қобыз», «жез қобыз» деп аталатын түрлері де бар. Қобызды ағаштан шауып немесе құрап жасайды. Беті жартылай терімен қапталады. Ол дыбыстың жаңғырып шығуы үшін керек. Ерте заманда қобызды тек бақсы - балгерлер ғана ұстаған. Халық аңызында қобыздың пайда болуы Қорқыт ата есімімен тығыз байлынысты екені де айтылады.

Древний смычковый инструмент, хранящий в  себе много тайн. Основу кыл кобыз  вырезают из дерева. На верхнюю часть  смычка натягивают кожу для более  звонкого звука. В качестве струн  используют конский волос. Встречаются несколько разновидностей кобыза: двух-, трёх-, четырех струнные, «нар кобыз», «жез кобыз». В старину кобыз использовали в основном шаманы и лекари. Происхождение кобыза тесно связано с именем Коркыт ата.

Сақпан.  
Өзіндік үнімен ерекшеленетін сілкімелі қазақ халқының көне музкалық аспабының бірі. Ертеде үй тұрмысында, әсіресе мал шаруашылығында кеңінен қолданылған. Қойшылар көктемгі төл кезінде бұл аспаптың дыбысымен қой, қозы қайырған. Шаруалар егістікке қонған құстарды үркіту үшін де пайдаланған. Кейбір өнерпаздар сақпанмен өзінің әуенін сүйемелдеген. Сөйтіп, сақпан музыкалық аспап дәрежесіне көтерілді. Аспап жұқа тақтайшадан жасалады. Әуелі бірнеше тілшілерді дайындап, бір біріне қаттап бекітеді және сыртын өрнектермен әшекейлейді. Бұл аспап сілкіп ойналады.

Народный  музыкальный инструмент, имеющий  своеобразное звучание. Его широко использовали в быту, особенно в  сельском хозяйстве и животноводстве. Пастухи во время весеннего приплода при помощи сакпан сгоняли ягнят  в отары, а сельчане отпугивали птиц от посевов. Некоторые использовали его в качестве аккомпанемента, таким образом, он поднялся до уровня музыкального инструмента. Сакпан имеет вид трещотки. Делают его из нескольких деревянных дощечек. Наружную часть украшают орнаментом.

Шаң қобыз.  
Бітімі бөлек, ойналуы ерекше қазақ халқының көне музыкалық аспабы. Үні құлаққа жағымды, адам дауысына жақын. Аспапта ойнау еркін мен тістің арасындағы қуысқа тікелей байлынысты. Ойнау кезінде орындаушы оң қолымен тілшенің ұшын шалып отырып, шапшаңдата дыбыстайды. Дыбысы тілшені қозғалысқа келтіргенде шығады. Аспапта жеке ән - күй орындап қана қоймай, басқа да көне аспаптармен бірге халық әуендерін сүйемелдеуге болады. Шаң қобыз аспабының құрылысы қарапайым, жұқа тақтайшадан жасалады.

Один  из древних музыкальных инструментов, имеющий необычное строение. Его звук напоминает человеческий голос. Во время игры исполнитель зубами, языком и правой рукой извлекает мелодию из инструмента. Шан кобыз изготавливают из тонких дощечек.

Қоңырау.  
Қазақ халқаның ертеден келе жатқан сылдырмақты музыкалық аспаптардың бірі. Қоңырау дыбыфсы сыңғырлап шығатын метадардан әр түрлі көлемде жасалады. Сырт көрінісі шар тәрізді, іші қуыс, ортасында тілшесі болады. Аспаптың жеті музыкалық дыбысы қатары бар. Ертеде үй тұрмысында, малшылар арасында көп қолданылған. Далада бос жайылып жүрген малдың мойынына қоңырау таққан, өйткені қасқыр металдан шыққан дыбыстан қатты қорқады. Қоңырауды сол сияқты мектепте де қолданады. Бұл аспап арнайы кішкене балғашамен ұру арқылы дыбысталады.

Колокольчики- музыкальный инструмент. На деревянную основу крепятся колокольчики разного  размера. В старину колокольчики использовали пастухи, отпугивая ими  волков. Амплитуда звука имеет  семь музыкальных тонов. Ученый Болат  Сарыбаев, собиравши музыкальные  инструменты, широко исппользовал колокольчики вместе с другими народными инструментами. 

Адырна – один из древних струнных инструментов казахского народа. В старину адырна использовалась охотниками в качестве тетивы лука. Первоначально имела форму лука. С течением времени вид его несколько изменился. Мастера, делавшие адырна, стали стилизовывать инструмент под рога зверей. Встречаются адырна в виде марала, оленя, архара и т.д.  
Изготавливается адырна в несколько этапов. В начале мастерят из дерева основу в виде того или иного зверя, затем шкурой того же зверя обтягивают основу. К рогам крепятся колышки, затем от них натягивают струны. 

Казахский ударный музыкальный инструмент. В старину он широко использовался батырами в походах для передачи сигнала. Изготавливается из цельного дерева. Функций дауылпаза те же, что и у барабана. Дауылпаз состоит из деревянной основы и крышки, на которую натягивают кожу. Дауылпаз широко используется в фольклорных ансамблях. техника игры на инструменте очень проста: на коленях устанавливают адырна и пальцами перебирают струны

Жетиген - казахский струнный музыкальный инструмент, сохранивший свой первоначальный вид по сей день. Звучание инструмента довольно своеобразное. Строение его очень простое. В народе существует множество легенд о происхождении жетигена. В одной из них говорится о старце, у которого трагически погибли семь сыновей. В честь них убитый горем отец создал жетиген. Жетиген, в переводе с казахского, означает семиструнный. Однако, в последнее время встречаются жетигены с тринадцатью струнами.

Один из древних, мало распространенных инструментов. Его относят к группе духовых инструментов. Желбуаз делают из выделанной шкуры козла, придавая форму бурдюка (ёмкость для кумыса. С двух сторон к нему крепятся трубочки, издающие звук. Желбуаз очень лёгкий, вешается на шею. Его звучание использовал Н. Тлендиев в составе оркестра «Отырар сазы». 

Сыбызғы – үрлемелі көне аспап. Қурайдан, ағаштан және күмістен жасалады. Сыбызғының үні жұмсақ, құлаққа жағымды. Өзінің қарапайымдылығына қарамастан, дыбыс шығару тәсілі өте қиын. Орындаушыдан үлкен шеберлікті талап етеді. Қамыс сырнай - тілшесі бар қамыстан жасалған үрлемелі аспап.