Казақстан экономикасында шағын кәсіпкерліктік дамуы

Жоспар:  
 
 

I.Кіріспе.............................................................................................................3 бет 

Қ.Р-да шағын бизнесті дамыту мәселелері

 2.1   Шағын және орта бизнес түсінігі........................................................3-5 бет  
2.2 Жамбыл облысы аймағындағы шағын бизнес....................................4-6 бет

 2.3  2011 жылдың Жамбыл облысы кәсіпорындарының статистикасы..7-9 бет 

III.Қорытынды

  IV.Пайдаланылған әдебиеттер 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қазақстан Республикасындағы  шағын және орта бизнесті дамыту 

Әлемдік тәжірибе шағын және орта бизнестіңэкономикадағы рөлі бағалауға келмейтіндей жоғары екенін көрсетіп отыр. Ол мемлекет өмірінің барлық салаларына әсерін тигізеді: жұмысшылар саны бойынша, өндірілетін тауарларының көлемі бойынша, орындайтын жұмыстары мен көрсететін қызметтері бойынша жекелеген елдерде шағын және орта бизнес субъектілері маңызды рөль ойнайды. Экономика үшін шағын кәсіпорындардың толықтай қызметі оның икемділігін арттырытын маңызды сұрақтар болып табылады. Тіпті, шағын және орта бизнестің даму деңгейіне байланысты, мамандар елдердің өзгермелі экономикалық жағдайға бейімделу мүмкіндіктерін талдайды. Қазақстан үшін шағын бизнестің қалыптасуы жоғары дамыған қоғамға, жоғары дамыған экономикаға өтетін көпір болуы қажет. Қиыншылықтар мен сәтсіздіктерге қарамастан шағын және орта бизнес даму үстінде, экономиклық, әлеуметтік, ғылыми-технологиялық мәселелерді шеше отырып қарқын алуда.

Сонымен кәсіпкерліктің одан ары кеңеюі мемлекеттік  маңызды мәселелерінің бірі болып табылады, кәсіпкерлер мәселелерінің шешу үшін әкімшілік – ұйымдық, технологиялық, техникалық ресурстар қолданылуы қажет.  
  Қазіргі уақытта қалыптасқан экономикалық жағдайда мемлекеттік тікелей немес жанама қолдау көрсететін елеулі ресурстары жоқ. Сондықтан, барлық күш жағымды сыртқы ортаны қалыптастыруға бағытталуы керек. Бұл бағытты жүзеге асыру үшін келесідей шаралар қажет: заңдық және нормативтік базалар ары қарай қалыптасуы мен дамуы, өндірісті қолдайтын инфрақұрылымының барлық қажетті элементтерін қалыптастыруы, бюджеттен тыс қаражаттар есебінен кәсіпкерлікті қаржылық қолдлау аясын кеңйтуге әсер ету, тиімді инвестициялық климатты қалыптастыру. 
Соңғы жылдары шағын және орта бизнесті дамыту мен кәсіпкерлік қызметті қолдау бойынша бірқатар шаралар әзірлеген болатын. Ол өзінің нәтижесін берді, статистиктердің айтуы бойынша, тіркелген кәсіпкерлердің санының артуы, жұмыспен қамтылған халықтың үлесіне де әсерін тигізген. Шағын кәсіпорындардың өнім өндірудің жалпы көлеміндегі үлес салмағы артып келеді. Шағын және орта бизнестің ролінің артуын кәсіпкерлер форумының тұрақты жүргізілуі шағын кәсіпкерлікті дамыту қорының құрылу, барлық екінші деңгейлі банктердің шағын кәсіпкерлік субъектілеріне несие берудің минимал мөлшерін тағайындауы (банктің несие қоржынының негізгі қарыздан 10 % - тен аз болмау), орта және шағын кәсіпкерлікті қолдау 1992 – 96 жылдары кезеңінде кәсіпкерлікті қолдау және дамыту, екі мемлекеттік бағдарламаның жүзеге асыру шағын бизнестің құрылуы мен қалыптасуына негіз бола алады. Бұл кезеңде шағын кәсіпкерлікпен айналысатындардың үлесі жалпы жұмыспен қамтылғандардың саны ішінде келесі қатынасты құрады: 1992 жылы - 6%, 1993 жылы - 4%, 1994 жылы - 4%, 1995 жылы - 5%, 1996 жылы – 5,2%. Қызмет етуші субъетілерінің саны 24030 бірлікке дейін артты. 2000 жылы тіркелгендердің саны 118429 бірлік, олардың ішінде 107134 – шағын кәсіпорындар8, және 59244 – қызмет етуші кәсіпорындар болды.  
Сонымен, көріп отырғанымыздай, ойланып ұйымдастырылған шағын және орта бизнес саясаты стагнациялық экономикадан шығудың балама жолы бола алады, өйткені ол екі макроэкономикалық проблемелармен байланыстырады – жұмыспен қамту және өндірістің жандануы. Шағын кәсіпорындар экономикаға барлық көрсеткіштер бойынша өзгерістер алып келуі мүмкін. Өзін жұмыспен қамтуды ынталандыру және шағын кәсіпорындар ашу ең аз шығынмен жұмыссыздық мәселесінен шығатын жол ретінде қарастырылады. Соңғы он жылдықты дамыған елдердегі экономиканың даму тенденциясы шағын бизнес саласына өтумен байланысты. Осы салаға бәсекелестікті ынталандыру, кәсіпкерліктің жандануы, қоғам ресурстарын толығырақ қолдану және инновациялық процесті күшейту сияқты негізгі үміт арттырған. Батыс елдерінде шағын бизнес тиімді дамуды қамтамасыз ету және мемлекеттік экономикалық саясатты қосу саласына айналған. Мемлекеттік протекционистік шағын бизнестің нақтылануы қажет еткен, адрестілігін, жеңілдіктер тек шағын кәсіпорындарға берілетін. Шағын кәсіпорындарды ажырату барысында сандық сипаты бойынша, әр елдегі экономикалық жағдайға байланысты әр түрлі пікірлер қалыптасқан. Жалпы сипаттамасы ұйымдастырылуының қарапайымдылығы, жаңа өнім шығаруға тез бейімделе алуы, нарыққа қызмет ету, яғни нақты тапсырыстармен сатуға, сондай – ақ шағын кәсіпорындарды басқару және меншікті біріктіру дәрежесі болып табылады.  
  Кез келген процесс сияқты шағын және орта бизнестің дамуы мен қолдауын басқару қажет. Кәсіпкерлік басқару объектісі ретінде өзінің ерекшеліктері бар. Егер бұл сұраққа басқару қызметі жағынан келетін болсақ, онда басқарудың келесі қызметтерін көрсетуге болады:  
- жоспарлау (стратегиялық менеджмент, маркетинг стратегиясын әзірлеу, бизнес жоспарды әзірлеу);  
- ұйымдастыру (барлық деңгейде кәсіпкерлікті сәйкес басқару құрылымын құру);  
- мотивация (кәсіпкерлік белсенділікті ынталандыратын механизмді қалыптастыру);  
- бақылау (жоспарланған істерден ауытқуды анықтау және сәйкес түзетулер енгізу);  
  Қазақстанда шағын және орта бизнеске бірнеше инвесторлармен құрылатын, географиялық шектелген зоналарда қызмет ететін және нарықтың шектеулі үлесіне ие, басқаруды құрушылар жүзеге асыратын, Шағын және орта бизнес түсінігінің мәнін ашпас бұрын, алдымен оның қалыптасу көздерін анықтап алу керек. Экономикалық теорияда кәсіпкерліктің алғашқы анықтамасына қатысты қайшылықтар бар. Көптеген теоретиктер кәсіпкерліктің шығуын франсуз экономисі Р.Контильион (18ғ) есімімен байланыстырады, ол кәсіпкерлікті сипаттайтын функционалдық негізі ретінде тәуекелділікті ұсынады, яғни кәсіпкерлік-тәуекелділікпен байланысты болып келетін адамдардың қызметі. Бірақ соңғы уақытта кейбір теоретиктер әйгілі араб ойшылы Ибн-Кальдунның кәсіпкерлік теориясын ұстанады, «касб» түсінігі негізгі құраушы категория деңгейіне дейін көтерілген3.  
Кейбіреулері болса, шағын бизнес барлық ежелгі мәдениетте дамыған деп тұжырымдайды. Бұл істе арабтар, вавилондықтар, египеттіктер, иудилер, гректер, финикшілер және римдіктер ерекшеленген. Мұнын дәлелі тұтынушылар мен кәсіпкерлерді қорғауға бағытталған Хамураппи заңдары болып табылады4. Қазіргі уақыттағы алдынғы қатарлы ғылыми-техника дамудың теоретигі Кристофер Фример және менеджмент теоретигі Питер Друпердің айтулары бойынша кәсіпкерліктің кезектілік теориясынан ұсынған, оны алғаш зерттеген Иозеор Шулепеттер болып табылады.  
Кәсіпкерліктің анықтамасынан тоқталмас бұрын кәсіпкерлікті қандай категорияға жатқызу керек екендігін нақтылап алайық.  
Қазіргі уақытта нарықтық қатынастар жүйесінде кәсіпорындар келесідей айрықша ерекшеліктерімен сипатталады, мөлшері, жұмыс істеушілер саны, қай салаға жататындығы, негізгі және айналым қорларының құны. Сонымен кәсіпорындардың үш түрін бөліп көрсетуге болады: ірі, орта және шағын. Ірі кәсіпорындар – нарыққа негізгі өнім шығарушылар болып табылады. Ірі кәсіпорындар – эконамика «қаңқасы», экономикалық тұрақтылықтың базисі.  
Шағын және орта кәсіпорындар, үнемі жаңарып тұратын номенклатурасымен және ассартиментімен, аз ғана партияда өнім дайындау, шектеулі тұтынушылар жағдайында елеусіз материалдар мен шикі затты қолдану қажет болған жағдайда пайда болады. Сонымен, шағын кәсіпорындар нарықтың салыстырмалы толған кезінде жекелеген тапсырыстарды есепке алып өнімді аяқтайды, яғни ұсақ – түйек өнімдер өндіріледі. Сонымен қатар, шағын кәсіпорындар қызметтің барлық саласында нолдік нәтиже алумен байланысты жоғары тәуекелге ие болып табылады. Бұл әрі инновациялық қызмет, әрі жаңа технологияны игеру. Өнімнің жаңа түрін игеру. Шағын кәсіпорындардың капиталымен тәуекел, іріге қарағанда қоғамға аз шығындар алып келеді, сондықтан мемлекет шағын кәсіпорындарды құру және дамыту. 
Сондай-ақ шағын бизнес сферасына өздерінің тәуелсіз меншігі бар, шаруашылық еркіндікке ие және өз қызметі сферасында үстемдік етпейтін фирмалар жатады. Көптеген шетелдік зерттеулер шағын кәсіпорындарға 500 адамнан аспайтын жұмысшылар бар және сату көлемі 20 млн доллардан аспайтын фирмаларды жатқызады. Бірақ бұл көрсеткіштер шартты болып табылады.

  Қаламызда  өнеркәсіпті дамыту - алға қойылған  міндеттердің бірі. Есепті мерзімде  қаланың өнеркәсіп орындары қолданыстағы бағамен 1 млрд.702,8 млн теңгенің өнімін өндіріп, өндіріс көлемін өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 12,2 пайызға арттырды. Қаламызда өнеркәсіп саласында 30-дан астам кәсіпорын жұмыс жасайтын болса, оның 12-сі ірі және орта кәсіпорындар бұлар есепті мерзімде 1339,2 млн.теңгенің өнімін шығарып, өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 13,4 пайызға арттырды.

Өндірісті арттыруда қаламыздағы «Оңтүстік жарық», «Ақберен», «Ақжол», «Югпишпром», «Фараб комбинаты», «Иассы трансформер», «Түркістан мақта» ЖШС-тері өнім көлемін өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда едәуір арттырып отырса, өндірісті «Техоснастика», «Роад тех ЛТД» ЖШС-тері өнім көлемін төмендетіп, тапсырыс жоқтығына байланысты есепті мерзімде мүлде тоқтап тұр.

2010 жылдың 5-айында «ШТФ» ЖШС өндірісті  кеңейту, қосымша цехтарды ашуына (құрылыс заттарын-профнастил шифер)  байланысты 80 жұмыс орны ашылды, есепті мерзімде- 45,6 млн.теңге көлемінде өнім өндірді тәулігіне 1-тонна шұжық шығаратын СТК «Түркістан» ашылып 22 жұмыс орны, тәулігіне 6,5 тн. сұйық май шығаратын «Тұран» шаруашылығында цех ашылып 20 жұмыс орны ашылды.

Президентіміз халыққа арналған жолдауында өнеркәсіпті дамыту мәселесіне айрықша көңіл бөлді. Жолдауда айтылған міндеттерді жүзеге асыру бағытында Үкіметтің таяуда бекіткен индустриялды- иновациялық Даму бағдарламасы негізге бағытымызды айқындап берді. Осы орайда, өндірісті дамытудың ең басты жолы ірі кәсіпорынды дамыту. Мұндай өнеркәсіп орындарын дамытуға бізде мүмкіндіктер де бар. Бүгінгі таңда қаланың өндіріс орындарының өнімін ұлғайту, бұларда жаңа жұмыс орындарын ашып, халықты жұмыспен қамтып ірі серпінді инвестициялық жобаларды тартуды мақсат етіп қойып отырмыз.

Атап  айтқанда, 2010 жылы Шорнақ ауылы округінің  аумағынан «Бекарыстан» ЖШС-гі тас  өңдейтін зауытты іске қосуды жобалап, мұнда 40 жұмыс орны ашылатын болады, «Кентавр» ЖШС-гі қолданыстағы базасынан  қарбыз шырынын шығаратын және жеміс-жидек  кептіруді өңдеу цехын іске қосуды жобалап, 12 жұмыс орны ашылатын болады, «Беркут и К» ЖШС-гі 2011 жылы мұнай өнімдерін өңдейтін кешенді іске қосуды жоспарлауда, құрылыс жұмыстары кезінде 200 адам жұмыспен қамтылады. Сондай-ақ, бұрынғы «Ремдормаш» зауытының орнынан «Yassy transpormer» кәсіпорны «Қуатты трансформаторлар және 35-500 кв-тық блокты подстанциялар шығаратын» зауыт салынып, жаңадан 285 жұмыс орын ашылатын болады. Жобаның басты мақсаты-еліміздің экономикалық және энергетикалық қауіпсіздігі, қосымша жұмыс орындарымен қамтамасыз ету, бюджетті толықтыру мен машина құрылысы мүмкіндігін күшейту болып табылады.

Есепті  мерзімде халықаралық сапа менеджмент жүйесін «Ақжол» ЖШС-гі енгізсе, өнімді өндіру «СТ-КZ» сертификатын Югпищепром, «Ақжол» ЖШС-ті алып отыр.

  Есепті мерзімде, қаламыздағы 13586 шағын кәсіпкерлік субъектілерінде 39038 адамдар жұмыс жасайтын болса, жаңадан 10 шаруашылық субъектілері тіркеліп, бұларда 105 жаңа жұмыс орны ашылды. Өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда өндіріс көлемін 0,9 %, салық төлемдерін 1.6 пайызға арттырылды.

  2010 жылғы 1-маусымға дейінгі мәлімет бойынша «Максимум» Аймақтық Инвестициялық Орталығының Түркістан қалалық өкілдігіне барлығы 463,2 млн.теңгені құрайтын, негізінен мал бордақылау алаңшаларын салуға, мал басын көбейтуге бағытталған 200 жобаға өтініштер келіп түскен мақұлданғаны - 99, қаржыландырылғаны – 26, несие көлемі – 25,9 млн.теңге.

Жер қойнауынан пайдалану бойынша қала бойынша 23 жер қойнауын пайдаланушы тіркелген. Оның ішінде: өндіру жұмысын жүргізіп жатқан 17, барлау жұмысын жүргізіп жатқан 6 жер қойнауын пайдаланушы.

2010 жылы  жұмыс істеп тұрған жер қойнауының  есебінен екі жер қойнауын  пайдаланушылардың ашылуы болжамдалуда, атап айтқанда «Атабай» қазбаның  түрі глинопис және «Миргалим»  қазбаның түрі әк тас.

  2011 жылдың қаңтар-тамыз айларында облыстың өнеркәсіп кәсіпорындары (шағын, қосалқы және үй шаруашылығы секторын қоса алғанда) 106756,9 млн. теңгенің өнімдерін өндірді.

  Өнеркәсіп өнімдерінің нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес кезеңіндегі деңгейге 134,5%-ды құрады.

Өндіріс көлемі облыстың сегіз ауданында  және Тараз қаласында өсті. Жақсы  жетістіктерге Жамбыл (43,0%-ға), Байзақ (35,6%-ға), Шу (34,2%-ға), Мойынқұм (25,1%-ға) ие болды. Тараз қаласында 78533,1 млн. теңгенің өнімдері өндіріліп, олардың нақты  көлем индекстері 152,7%-ды құрады.

Үлесіне өнеркәсіп өндірісі өнімдерінің 7,4%-ы  тиетін кен өнеркәсібінде 7919,5 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өнімдердің нақты  көлем индексі 119,1%-ды құрады. Бұған  кен өндіру өнеркәсібінде ұсақ ұнталған фосфат шикізатын 11,4%-ға, ұнтақталған фосфат шикізатын 74,6%-ға, әктас және ғаныш – 92,6%-ға өнімдер көлемінің өсуі әсерін тигізді.

  Үлесіне өнеркәсіп өнімдерінің 76,3%-ы тиетін өндіру өнеркәсібінің кәсіпорындарында 81428,7 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өндірілген өнімдердің нақты көлем индексі 2010 жылдың талдау жасалып отырған кезеңіндегі деңгейге 141,2%-ды құрады. Аталған сала кәсіпорындарында қант өндіру – 44,2%-ға, макарон өнімдері – 20,7%-ға, нан өндіру – 2,2%-ға артты. Сонымен қатар фосфор – 61,1%-ға, ортофосфор қышқылы – 79,3%-ға, натрий үшфосфаты – 86,8%-ға, ферросиликомарганец – 2,3 есеге, цемент – 9,1 есеге өндіру көлемі өсті.

  Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау кәсіпорындарының өндірістегі үлесі 15,4%, салада өндірілген өнім 16413,3 млн. теңгеге жетті. Олардың өнімдерінің нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес деңгейіне 114,3%-ды құрады. Бұл салада электр қуатын өндіру 58,4%-ға артты.

  Үлесіне жалпы өнеркәсіп өнімінің 0,9%-ы тиетін сумен жабдықтау және кәріз жүйесі саласында 995,4 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес кезеңіне 119,9%-ды құрады. 2011ж. қаңтар-шілде айларында облыстың өнеркәсіп кәсіпорындары (шағын, қосалқы және үй шаруашылығы секторын қоса алғанда) 93130,7 млн. теңгенің өнімдерін өндірді.

  2011-жылдыңқаңтар-маусымайларында облыстың өнеркәсіп кәсіпорындары (шағын, қосалқы және үй шаруашылығы секторын қоса алғанда) 79462,0 млн. теңгенің өнімдерін өндірді. Өндіріс көлемі облыстың жеті ауданында және Тараз қаласында өсті. Жақсы жетістіктерге Қордай (25,2%-ға), Шу (20,4%-ға), Т.Рыскұлов ауданы (18,0%-ға), Жамбыл ауданы (18,5%-ға) ие болды. Тараз қаласында 59661,7 млн. теңгенің өнімдері өндірілді.  Үлесіне өнеркәсіп өндірісі өнімдерінің 7,7%-ы тиетін кен өнеркәсібінде 6091,9 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өнімдердің нақты көлем индексі 112,6%-ды құрады.  
  Үлесіне өнеркәсіп өнімдерінің 74,1%-ы тиетін өндіру өнеркәсібінің кәсіпорындарында 58887,8 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өндірілген өнімдердің нақты көлем индексі 2010 жылдың талдау жасалып отырған кезеңіндегі деңгейге 133,6%-ды құрады. Аталған сала кәсіпорындарында қант өндіру-30,2%-ға, макарон өнімдері-30,6%-ға, нан өндіру-3,4%-ға артты. 
  Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау кәсіпорындарының өндірістегі үлесі 17,3%, салада өндірілген өнім 13731,3 млн. теңгеге жетті. Олардың өнімдерінің нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес деңгейіне 115,8%-ды құрады. Бұл салада электр қуатын өндіру 60,2%-ға артты.  
Үлесіне жалпы өнеркәсіп өнімінің 0,9%-ы тиетін сумен жабдықтау және кәріз жүйесі саласында 751,0 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес кезеңіне 109,9%-ды құрады.

2011 жылдың  қаңтар-мамыр айларында облыстың  өнеркәсіп кәсіпорындары (шағын,  қосалқы және үй шаруашылығы  секторын қоса алғанда) 65930,9 млн.  теңгенің өнімдерін өндірді.

  Өндіріс көлемі облыстың жеті ауданында және Тараз қаласында өсті. Жақсы жетістіктерге Қордай (17,7%-ға), Т.Рыскұлов ауданы (14,9%-ға), Шу (13,2%-ға) ие болды. Тараз қаласында 49677,4 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Үлесіне өнеркәсіп өндірісі өнімдерінің 8,0%-ы тиетін кен өнеркәсібінде 5295,2 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өнімдердің нақты көлем индексі 108,1%-ды құрады. Бұған кен өндіру өнеркәсібінде ұнтақталған фосфат шикізатын 80,1%-ға, әктас және ғаныш – 2,1 есеге өнімдер көлемінің өсуі .  
  Үлесіне өнеркәсіп өнімдерінің 72,3%-ы тиетін өндіру өнеркәсібінің кәсіпорындарында 47675,6 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өндірілген өнімдердің нақты көлем индексі 2010 жылдың талдау жасалып отырған кезеңіндегі деңгейге 127,8%-ды құрады. Аталған сала кәсіпорындарында қант өндіру-4,9%-ға, макарон өнімдері-34,6%-ға, нан өндіру-4,2%-ға артты. Сонымен қатар фосфор-70,2%-ға, натрий үшфосфаты-94,8%-ға, ортофосфор қышқылы-84,4%-ға, цемент-5,5есеге жоғарылады. Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау кәсіпорындарының өндірістегі үлесі 18,7%, салада өндірілген өнім 12339,8 млн. теңгеге жетті. Олардың өнімдерінің нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес деңгейіне 114,7%-ды құрады. Үлесіне жалпы өнеркәсіп өнімінің 1,0%-ы тиетін сумен жабдықтау және кәріз жүйесі саласында 620,3 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес кезеңіне 109,1%-ды құрады.

2011 жылдың  қаңтар-сәуір айларында облыстың  өнеркәсіп кәсіпорындары (шағын,  қосалқы және үй шаруашылығы  секторын қоса алғанда) 49535,0 млн. теңгенің өнімдерін өндірді.

Өндіріс көлемі облыстың жеті ауданында және Тараз қаласында өсті.            Биылғы сәуір айында өнеркәсіп өндірісімен айналысатын 3 ірі және орта кәсіпорын: «БМ», «Концерн Азия Қазақстан», «Зар-замин» жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері жұмыс істеген жоқ. 
Үлесіне өнеркәсіп өндірісі өнімдерінің 8,6%-ы тиетін кен өнеркәсібінде 4253,8 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Өнімдердің нақты көлем индексі 108,2%-ды құрады. Бұған кен өндіру өнеркәсібінде ұнтақталған фосфат  
Үлесіне өнеркәсіп өнімдерінің 68,0%-ы тиетін өндіру өнеркәсібінің кәсіпорындарында 33667,7 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Сонымен қатар фосфор – 54,2%-ға, натрий үшфосфаты – 88,2%-ға, ортофосфор қышқылы – 68,5%-ға, цемент – 3,8 есеге, ферросиликомарганец – 3,7 есеге өндіру көлемі өсті. 
Электр энергиясымен жабдықтау, газ, бу беру және ауаны баптау кәсіпорындарының өндірістегі үлесі 22,4%, салада өндірілген өнім 11111,7 млн. теңгеге жетті. Олардың өнімдерінің нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес деңгейіне 117,5%-ды құрады. Бұл салада электр қуатын өндіру 63,3% артты.  
  Үлесіне жалпы өнеркәсіп өнімінің 1,0%-ы тиетін сумен жабдықтау және кәріз жүйесі саласында 498,8 млн. теңгенің өнімдері өндірілді. Нақты көлем индексі 2010 жылдың сәйкес кезеңіне 110,2%-ды құрады.

 Біздің қасиетті Қазақстанымыздың бизнес әлеміне ене бастағанына да аса көп уақыт өте қойған жоқ. Әйтсе де ақылдылығымен, білімпаздылығымен, адалдығымен аты шығып жүрген азаматтар саусақпен санарлықтай. Алыпса-тарлықпен баю бизнеске жатпайды.

Ж.Қошқаров (Жамбыл облысы) қазіргі таңда республикадағы тұрғындардың 14 проценті ғана шағын  және орташа бизнеспен айналысатындығын мысалға келтіріп, «Егерде бұл  көрсеткішті 30-40 процентке жеткізер болсақ, әлемдік дағдарыс жеңіл түрде  өтер еді» деген тұжырым білдірді. «Даму» қоры кәсіпкерлікті қолдау орталығын (әрі қарай КҚО) құрғалы жатыр. Бұл коммерциялық емес ұйым боп табылады. Оны қаржыландыру көздері мыналар: республикалық бюджет, «Даму» қоры, жоғары оқу орындары және жекеменшік банктер. КҚО құрылғанда республиканың барлық аймағындағы жоғары оқу орындарында консалтингтік және ақпараттық-аналитикалық. 
КҚО қызметі ақылы және ақысыз боп екіге бөлінбек. Бизнес саласындағы білім пәндері (атап айтқанда қаржы менеджменті, бухгалтерлік есеп, маркетинг т.б.), маңызды тақырыптар кер жетекшінің іскерлігі т.б.) қызмет жатады. 
  Құлаққа жағымды жаңалық сол, «Бизнес-кеңесші» бағдарламасын жүргізушілер алыстағы ауылдарды да аралаймыз деп отыр. Тоқетері, Қазақстанда бизнесті қалай жүргізу керектігі туралы толық мағлұматтарды елдің арасына үгіт-насихат түрінде таратамыз дейді. Ұсыныс көңілге қонымды-ақ. Дегенмен оның нәтижесі қалай боларын алдағы уақыт көрсетер.