Маржиналдық талдау

Аль – фараби атындағы Қазақ  Ұлттық университеті

Экономика және бизнес жоғарғы  мектебі

 

 

 

 

 

 

СӨЖ № 5

 

 

Орындаған: Есентаева Ақжүніс

УиА10к2 тобы

Қабылдаған: Досумова А.С.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы – 2012ж

                                                      СӨЖ №6

«Қазақмыс PLC»    корпорациясының  мысалында келесідей көрсеткіштер бойынша талдау жұмыстары жасалды:

1. Маржиналдық табыс;
2. Зиянсыз өнім көлемі;
3. Зиянсыз аймақ;
4. Критикалық баға;
5. Рентабельділік:  а) сату көлемі бойынша; б) айналым көлемі бойынша.

 
    Талдауға «Қазақмыс PLC»    корпорациясының өнімдері ішінен өз шикізатынан өндірген мыс өнімі бойынша көрсеткіштер негіз ретінде  алынды.

 

1. Маржиналды табыс.

   Маржиналды  табыс  - кәсіпорынның табысынан айнымалы шығындарды алып тастағандағы табыс. Ол келесідей формуламен есептелінеді:

МП = (VP*p – VP*в)

Мұндағы: МП – маржиналды табыс;

                     VP – сатылған өнім көлемі;

                     р - баға

                     в -  өнім бірлігіне келетін  айнымалы шығындар  қойылымы

«Қазақмыс PLC»    компаниясындағы  өз шикізатынан өндіріліп, сатылған мыс өнімдері көлемі  299 млн тоннаға тең.

   Сондай-ақ, әлемдік  нарықтағы мыс өнімінің бағасы  жыл басында 9,754 $ құраса, ақпан  айында 10,148 $, ал қазан айында 6,785 $ құрап, жыл соңында 7,754 $ құраған.  Талдауды жасау үшін мыс өнімдерінің орта жылдық бағасы – 8,756 $ алынды.

Ал, қойылым 

 МП = 299*8,756  -  299* 1,237 =  2 634, 439  млн $.

Сонда, сатудан тускен тусим -  2 618, 044 млн долларға, ал жалпы айнымалы шығындар көлемі  -  369, 863 млн долларға тең.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Зиянсыз өнім көлемі.

 

Зиянсыз өнім көлемінде пайда 0-ге тең болды. Демек:

П = VP(p - в) – А = 0

Мұндағы: А – тұрақты  шығындар.

 VP *(8,756  – 1,237) – 285 = 0

  VP *( 7, 519) = 285

   VP = 285/ 7,519

  VP = 37,9 – зиянсыз өнім көлемі

Яғни, компания 37,9 млн тонна мыс өндіргенде пайда да таппайды, зиян да шекпейді. 37,9 млн тоннадан артық өндірілген мыс көлемі компания үшін пайда алып келеді. Біздін жағдайымызда , ол 299 – 37,9 = 261,1 млн тонна. Демек, 37,9 млн тонна мыс өнімін өндіру арқылы кәсіпорын өз шығындарын жапса, қалған 261,1 млн тонна өнім тек пайда алып келеді.

 

3. Зиянсыз аймақ.

   Зиянсыздық аймағын есептеу арқылы кәсіпорын өнім көлемін  максималды және зиянсыз өнім көлемі аралығында қаншалықты қысқарта алатындығын көрсетеді. Ол келесідей формуламен есептелінеді:

      мұндағы: З_б – зиянсыздық аймағы;

                                                     U – максималды мүмкін болар өнім көлемі;

                                                     Х – зиянсыздық нүктесі.

 

З_б = (299 – 37,9)/ 299 = 0,8732  = 87,32 %

Демек,  кәсіпорын белгілі  бір жағдайлар болған жағдайда мыс  өнімі бойынша өнім көлемін 87,32%-ға қысқарта алады. Ол 261 млн тоннаға тең. Осы өнім көлемін қысқартқан жағдайда компания зиян шегіп калмайды, яғни өз шығындарын жабуына мүмкіндігі болады.

 

 

 

 

4.   Критикалық баға.

 Критикалық баға пайда  0-ге тең болғанда анықталады. Демек, оны келесідей жолмен  есептейміз:

      П = VP(p - в) – А = 0  р-ны критикалық баға Р_кр  деп аламыз.

Сонда:   VP(Р_кр - в) – А = 0

              299 (Р_кр – 1,237) – 285 = 0

                299 (Р_кр – 1,237) = 285

                (Р_кр – 1,237) = 285/299

                   Р_кр = 0,95 + 1,237

                   Р_кр =  2,187 $

   Критикалық бағаны есептеу арқылы кәсіпорын  өз өнімін  қандай бағадан сатқанда  шығындарын өтей алатынын көреміз.  Біздің жағдайымызда компания өзінің мыс өнімдерін 2,187 $ доллардан сатқанда шығындарын жаба алады және пайда алмайды. Ал, қалған 6,569 $ (8,756 – 2,187) баға кәсіпорынға пайда алып келеді. Демек, критикалық баға дегеніміз бағанын мүмкін болар ең төменгі шегі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Сатылым рентабельділігі  және активтер рентабельділігі.

Сатылым рентабельділігі  келесідей формуламен есептелінеді:       

 

Мұндағы: 

 

Н = 2 618,044 / (285 + 299*1,237)  = 4

Р = (285 + 299*1,237)/299 + 4 *( (285 + 299*1,237)/299) = 2,19+0,0876 = 2,28

 

Активтер рентабельділігі:

   Мұндағы: Ra – активтердің қалаулы рентабельділігі;

                                                           U – активтер құны

Р = (285 + 299*1,237)/299 + 7/(4 084/299) =  2,19 + 0,51 =2,7

 

Жоғарыдағы есептеулерден  коріп отырғанымыздай сатылым рентабельділігі 3,92-ге, ал активтер рентабельбілігі 4,19-ға тең болған. Сатылым рентабельділігін есептеу арқылы біз сатылым көлемінің  бір бірлігіне қанша пайда  сәйкес келетіндігін анықтасақ, активтер рентабельділігі арқылы активтердің  бір бірлігіне келетін пайданың құнын анықтаймыз. Активтер рентабельділігін есептеу барысында «Kazakhmys mining» кіші компаниясының активтерінің құны алынды, себебі Қазақмыста өнірілетін мыс өнімдерінің басым бөлігі осы компанияға тиесілі.