Мемлекеттік кәсіпкерліктің дамуы

4. ТЖ КЕЗІНДЕ ХАЛЫҚТЫ  ҚОРҒАУ ШАРАЛАРЫ

4.1 Ұжымдық  қорғаныс құралдары

Халықты авария, апат, зілзала  салдарынан, сондай-ақ осы заманғы зақымдау құралдарының зақымдағыш факторларынан қорғаудың ең негізгі тәсілдерінің бірі бұл оларды ұжымдық қорғау құралдары болып табылатын қорғаныс ғимараттарына жасыру. АҚ және ТЖ жүйесінде пайдаланылатын мұндай ғимараттарға панаханалар, радиациядан қорғау орындары (РҚО) және қарапайым жасырыну орындары жатады.                                              

    Радиациядан қорғайтын орын (РҚО) ауылды жерлердегі және ядролық соққы беру ықтималдылығы өте төмен шағын қалалардағы, сондай-ақ ірі қалалардан ауылды жерлерге көшіріп-қоныстандырылған халықты радиоктивті зақымданудан қорғау үшін пайдаланылады. РҚО қымталмаған қорғаныс ғимараттар (3, 4 сур.). Олар адамдарды радиоактивті зақымдалу жағдайында сәуле тиюден, тыныс жолдарын, тері мен киімді радиоакгивті заттардың түсуінен қорғайды.

3 сурет - Радиациядан қорғайтын орын( РҚО) 

4 сурет - Радиациядан қорғайтын орын 

Панахана мен РҚО жетпеген, сондай-ақ уақыт пен қаражат болмаған жағдайда еңбекке жарамды бүкіл  халық қарапайым қорғаныс құралдарды – қуыстарды (ашық және жабық) салады (5 сурет). Олар халықты ядролық жарылыстың соққы толқынынынан, жарық сәулесінен және өткіш радиациядан қорғайды. Шығын ашық жермен салыстырғанда 1,5 есеге азаяды. Сәуле тию ықтималдығы  2,3 есеге азаяды. Егер қуысты жапса, онда жарық сәулесінен толық қорғануға болады, соққы толқынынан қорғану 2,5-3 есеге, өткіш радиациядан қорғану 200-300 есеге артады. Қуыстарды жабу сонымен қатар киімге радиоактивті заттардың түсуінен, сондай-ақ қираған ғимараттардың сынықтарынан зақымданудан қорғайды.   

5 сурет - Қарапайым қорғаныс құрал (қуыс) 

Қуыс ашық немесе жабық  болуы мүмкін. Ашық қуыс радиоактивті сәуле мөлшерін 2-3 есеге, жабық – 40-50 есеге азайтады. Бастапқыда қуыс ашық болып салынады, оның терендігі 180-200 см, жоғарыдағы ені 110-120 см және төмендегі  ені – 80 см болады. Қуыстың ұзындығы жасырынатындардың санымен анықталады. Қуыстардың қалыпты сыйымдылығы 10-15 адам, ал үлкен қуыстың – 50 адам. Қуыстың жабыны бөренеден темірбетон плитасынан немесе тіреуден істелінеді, үстіне балшық қабатын немесе өзге су жібермейтін материал төсеп, топырақ  себеді (0,6-0,7) және дерн жабады.

Қорғаныс ғимараттарын толтыру және оған келіп-кету тәртібі

Қорғаныс ғимаратына келген адамдарда жеке қорғаныс құралдары (газқағар, респиратор, мақта-мата таңғышы), екі тәулікке жететін азық-түлік  қоры, ауыз суы қоры, тазалық бұйымдары, ең қажетті жеке заттар мен құжаттар болуға тиіс.

Паналаушылар комендант  пен қызмет көрсету тобының жеке құрамының өкімін мүлтіксіз орындауға, ғимараттағы тәртіпті сақтауға тиіс. Қажетсіз ғимарат ішінде жүруге, шулауға, темекі тартуға рұқсатсыз керосин  шамын, май шамды, электр жарығын  инженерлік агрегаттар мен тораптарды қосу мен ажыратуға, панахана аспаптарын, мүлігімен жабдықтарын рұқсатсыз  алуға, белгіленген жерге тамақ  қалдықтарын тастауға, коменданттың рұқсатынсыз азық-түлік пен ауыз суына тыйым салынады. Бірінші  кезекте балалар мен қарт адамдар  демалады. Онда сұхбаттар, дауыстап оқу, радио хабарларын тындау ұйымдастырылады.