Өндіріс кезеңінің аудиті

Кассаға түгелдеу жүргізу және ақша қаражаттарын сақтау жағдайларын тексеру. Тексеру орнына келгеннен кейін, аудитор кассада сақтаулы ақша қаражаттарына түгелдеу жүргізеді.

Кассир түгелдеу жүргізу  сәтіне кассаның есебін жасауға және касса кітабы бойынша ақшаның қалдығын шығаруға тиісті. Кассирден барлық кіріс және шығыс құжаттары есепке кіргізілгендігі және кіріске алынбаған, есептен шығарылмаған сомалардың кассада жоқ екендігі жөнінде қолхат алынады. Аудитор кассадағы ақшаның қайта саналуына бақылау жасайды, ал содан кейін кассадағы нақты бар ақша сомасы бухгалтерлік есепке тіркелген олардың қаддықтары жөніндегі мәліметтермен салыстырылады.

Түгелдеу нәтижесі кассир мен кәсіпорынның бас бухгалтері қол қоятын актімен рәсімделеді. Акт жазбаша аудиторлық дәлелдеу болып табылады және оның мәліметтері ары қарайғы тексерулер үшін қажет.

Түгелдеу жүргізу уақытында  ақша қаражаттарының сақталу жағдайына тексеру жүргізіледі. Тексеру жүргізу барысында аудитор төмендегілерді анықтайды:

* банкген жеткізу кезінде және еңбек ақы төлеу уақытында ақшаның сақталуының қамтамасыз етілуін;

* кассада ақшаны және басқа  құндылықтарды сақтау үшін сейф немесе жанбайтын шкафтардың бар-жоқтығын;

• кәсіпорын кассасының сақтандырылуын, сейфтің (жанбайтын шкафтың) кілттерін сақтау ережелерінің орындалуын.

Операцияларды құжаттық рәсімдеудің дұрыстығын тексеру кезінде төмендегілерге мұқият тексеру жүргізіледі:

* төлем ведомостарында — ақша  алушылардың қойған қолдарының сенімділігіне, себебі бір ақша алушы ведомоста бірнеше адам үшін қол қоятын жағдайлар орын алады;

• кассалық кіріс және шығыс ордерлерін тіркеу журналында -реттік номерлеу мерзімі мен сомалардың кіріс және шығыс ордерлеріндегі, касса кітабындағы сондай мәліметгермен сәйкестігіне;

* кассалық шығыс ордерлеріне — алынған сомалардың жазылуының және ақша алушының қолының, сонымен бірге кәсіпорынның штатында жоқ ақша алушылардың төл құжаттарының мәліметтерінің жазылуының дұрыстығына;

* барлық құжаттарда - басшылардың қолдарының бар екендігіне.

Кәсіпорын басшысы барлық кассалық шығыс кұжаттарына өзі  қол қоятындығына назар аударылады. Тек басшының кәсіпорында болмаған және өзінің міндетті қызметін бұйрық арқылы басқа тұлғаға (уақытша орнында қалатын тұлғаға) берген кезеңді (іс-сапар, кезекті еңбек демалысы, ауырып калған кез) қоспағанда;

* касса кітабында — оның жүргізілуіне, енгізілген түзетулердің дұрыстығына.

Касса операциялары бойынша бухгалтерлік есепте болуы  мүмкін бұрмалаушылықтар:

* кассирдің міндетін атқарушы тұлғамен толық материалдық жауапкершілік туралы келісім-шарттың жоқ болуы;

*     бастапқы касса құжаттарының жоқ болуы;

*    касса құжаттарының  белгіленген талаптарды бұза  отырып рәсімделуі;

*    кассаға түгелдеудің  формалды түрде жүргізілуі;

* айналымдар мен қалдықтарды  есептеу кезінде арифметикалық қателердің болуы.

                  Данабекова Қ.           4УК

Қаржылық қортындының қалыптасуы мен сату кезеңінің аудиті

       Сату кезеңі шоттарының өзара байланысы және аудитінің бағыттары. Қаржылық қортынды есептің қалыптасуы мен сату кезеңінің аудитін жүргізудің ақпараттық көзі. Қаржылық қортынды есептің қалыптасуы мен сату кезеңі   шоттарының дұрыстығын анықтайтын талаптар мен аудит жүргізілгенде тексерілетін аудиторлық тұжырымдар. Аудит жүргізу барасында тексеруге арналған негізгі тұжымдар. Дебиторлық қарыздар аудиті. Бақылау құралдарын тексеру тестері.

                                                                   Процедуралар:

• бас кітап мәліметтеріне баланс көрсеткіштерінің сәйкестігін тексеру;
• синтетикалық және аналитикалық есепті жүргізудің дұрыстығын тексеру (бас кітап пен шоттардан басқа берілген аванстар бойынша ведомостарды, стаып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысу есебі бойынша ведомосты қарайды);
• дебиторлармен есеп айырысу инвентаризациясын жүргізу арқылы дебиторлық қарыздың жағдайын тексеру;
• резервті құрудың негізделгендігін  және оларды дұрыс пайдалануын тексеру;
• сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысудың дұрыс жүзеге асырылуын тексеру;
• дебиторларға талаптар қою мен рәсімдеудің дұрыстығы мен уақыттылығын тексеру, кінарат істердің қозғалысын бақылауды ұйымдастыру;
• еншілес кәсіпорындармен есеп-шоттар бойынша дұрыс көрсетілуін тексеру;
• басқа да дебиторлық қарызды тексеру (ұрлау, жетіспеушілік және т.б.);
• дебиторлық қарызды талдау және дебиторлық қарызды азайту бойынша ұсыныстарды дайындау.

       Дебиторлық қарыз жағдайын тексеру материалдарды талдаудан, сатып алушы және тұлғалармен есеп-шоттар инвентаризациясынан басталады. Ұйымдармен және басқа дебиторлармен жұмыс сәйкес құжаттар бойынша қалдықтарды анықтаудан және шоттарда көрсетілген сомалардың негізделгендігін тексеруден тұрады. Аудитор және инвентаризация мүшелері дебиторлық қарыздың түзілуінің себептері мен кінәлі адамдарын, қашан түзілгендігін бекітеді, сот шағымының ескіруінің мерзімін (3 жыл) бақылайды.

       Ірі төленбеген қарыздары бар ұйымдармен есеп-шотарды салыстыру қажет. Аудитордың актінде түгендеу шоттарының атаулары тізімделеді, барлық мерзімдері өткен үмітсіз қарыздардың сомасы көрсетіледі. Қарыздың осы түрлері бойынша дебитордың мекен-жайы мен атауы, қарыз сомасы, түзілу себептері мен осы мерзімдерді өткізген кінәлі тұлғаларды көрсететін анықтама актпен бірге беріледі.

Жиі көптеген ұйымдарда тауар (жұмыс, қызмет) үшін сатып алушылармен  және тапсырыс берушілермен есеп-шоттар кездеседі. Сонымен қатар өнімді жеткізуге келісім-шарттың бар-жоқтығын, жүктелген ТМҚ үшін соманың алынғандығын және дұрыс көрсетілгендігін, өнімнің өзіндік құнына дебиторлық қарыздың дұрыс есептен шығарылғандығын тексеру қажет (күмәнді қарыздар бойынша резерв есебінен жетекшінің рұқсатымен есептен шығарылады).

      Резервті түзудің негізделгендігін тексеру қарыздар адамның қаржылық жағдайына және соманы бөлшектеп және толығымен өтеу ықтималдығын бағалауға байланысты әрбір күмәнді қарыз бойынша жеке анықталады.