Стратегиялық жоспарлау

Стратегиялық   жоспарлау.

Статегиялық жоспарлау –  жетекшімен қабылданатын әреккеттермен шешімдер жиынтығы, бұлар арнайы статегияларды дайындауға көмектеседі, негізінен ұйымның мақсатына жетуге арналады. Статегиялық жоспарлау процесі басқару шешімдерін қабылдау кезінде көмектесетін құрал болып табылады. Оның міндеті ұйымда жеткілікті дәрежеде жаңалықтармен, өзгерістермен қамтамассыз ету. Қорта айтсақ статегиялық жоспарлау барлық басқару функцияларының негізгісі болып табылады. Статегиялық жоспарлау шегінде 4 түрлі басқару қазметі ерекшеленеді: 1. Рисурстарды бөлу 2. Сыртқы ортаға бейімделу 3. Ішкі бағыттауларды жүргізу 4. Стратегияның мәнін түсіну және жүзеге асыру. Статегиялық жоспарлау икемді болу керек. Себебі: сытрқы орта өзгеріске ұшырап отырады. Стратегия – бұл грек тілінен аударғанда генерал өнері деген мән береді. Стратегия жан жақты бөлшекті кешендік жоспар. Ол ұйымның негізгі мақсатын жүзеге асыруды және оған жетуді қамтамассыз ету керек. Статегиялық жоспарлау кәсіпорынның алдағы дамуына байланысты болашақты есепке ала отырып дайындалыу керек

Миссия  – ұйымның құрылуының ерекше себебі миссияны қалыптастыруда келесі жағдайлар есепке алынады. 1. кәсіпорын нақты қандай кәсіпкерлік қызметпен айналысуы керек. 2. кәсіпорынның сыртқы ортасы қандай. 3. Ұйымның міндеті. Миссияның негізінде ұйымның мақсаттары қортылады. Кәсіпорынның ұзақ мерзімі мақсаты және қысқа мерзімі болуы мүмкін. Кейбір кәсіпорындар нақты жоспарлауға көп уақыт жібермей-ақ белгілі жетістіктерге жетеді. Мұнымен қатар стратегиялық жоспарлау жетістікке жетуге кепілдеме бермейді.Стратегиялық жоспарды жасаушы ұйым ұйымдастыру ынталандыру және бақылау кезінде жіберген қателіктерге қарамастан нақты жоспарлау ұйымға маңызды және жақсы жағдайлар жасауы мүмкін.Қазіргі кездегі өзгерістердің жиілігіне байланысты білімдердің жоғарлауына байланысты стратегиялық жоспарлау болашақ мәселермен мүмкіндіктерді нақты бағдарлаудың бірден бір тәсілі болып табылады. Стратегиялық жоспарлау шешім қабылдаудың негізін береді. Нақты жоспарлау шешім қабылдауда тәуекел деңгейін төмендетеді. Жоспарлау алға қойған мақсаттарға қалыптастыруда ұйым ішіндегі жалпы мақсатты құрауға көмектеседі. Стратегиялық жоспарға келесі жағдайлар тән:

1.       Кішігірім жоспарлау бөлімі алты адамнан көп емес. Корпарациялар төменгі деңгейлерге жоспарлаумен толықтырылады.

2.       Жоспарлау функциясының жасы ірі кәсіпорындарда да 10 жылдан аз емес болып есептеледі.

3.       Стратегиялық жоспарлау кәсіпорынның жоғарғы жетекшісімен жыл сайын жүргізілетін жиналыстарда қабылданады.

4.       Жылдық стратегиялық жоспар жылдық қаржылық жоспармен біріктіріледі.

5.       Көптеген ұйымдарда жоспарлау функциясы жетілдіруі керек деп саналады. Жоспарлау кезіндегі ең негізгі ұйымның мақсатын таңдау.

Ұйымның негізгі  мақсаты бұл айқын көрсетілген  өмір сүуінің себебі және оның миссиясы, мақсат миссияны таңдау кезіндегі жетекші 2 сұраққа жауап беруі керек: “  Біздің клиенттеріміз кім? ” және “Біздің клиенттеріміздің қандай қажеттіліктері бар? ” және “Біздің оны қанағаттандыра аламыз ба? ”

Жалпы кәсіпорынның мақсаты ұйымның миссиясы бойынша  қалыптасып бекітіледі және жорғарғы басқарушылар осыған бағыт бағдар жасайды. Ұйымның жетістігіне мәнді жағдай жасау үшін мақсаттар келесі реттегі  мінездемелерге ие болуы шарт:

1. Нақты және  өлшенетінболуы керек.

2. Мақсат  тиімді болуы керек, яғни бағдарлаудың  нақты шегін көрсетеді. Мақсаттар  уақытқа байланысты тағайындалады:  ұзақ мерзімдік мақсат жоспарлау  шегі 5 жыл.

3.Қысқа мерзімді  мақсат бір жыл көлемінде орта  мерзімді мақсатжоспарлау шегі 1 жылдан 5 жылға дейін.

4. Мақсатқа  жетуге мүмкіндік болу керек.  Бұл ұйымның тиімділігін жоғарлатады.

5.Ұйымның  көптеген мақсаттары тиімді болуы  үшін бір-бірін қолдап отыруы  керек, яғни бір мақсатқа жетудегі  қажетті әрекеттермен шешімдер  келесі мақсатқа жетуде кедергі  жасамауы керек. Стратегиялық  жоспарлау процесінің мақсат  маңызды бөлігі болу үшін жоғарғы  басқармаларда дұрыс қалыптастырып,  төменгі деңгейдегі жұмысшыларға  айқын таныстырып оны жүзеге  асыруда ынталандыру.                      

 Стратегиялық  жоспарлауды жүзеге асыру.

Стратегиялық  жоспарлау жүзеге асырылғаннан кейін  ғана белгілі мәнге ие болады. Негізгі  стратегияны таңдаудан кейін  оны жүзеге асыру қажет. Жалпы  стратегиялық жоспарлау ұйымның  басқада функцияларымен біріктіре  отырып іске асырылады. Стратегияны  байланыстыру механизімі жоспарды дайындау болып табылады. Стратегияны іске асыруда тактика, политика, процедура  және правило жасалынады.

Процедура – нақты жағдайда қабылданатын әрекеттердің жиынтығы.

Ереже – нақты жағдайда да не істеу керектігін көрсетеді.

Саясат – шешім қабылдаумен әрекеттердің жалпы бағдарламасы.

Тактика – нақты қыска мерзімдік стратегия. 

Стратегиялық  жоспарлаудың жүзеге асыру басқармасының 2 әдісі бар:

1. Мақсаттар бойынша басқару 2. Бюджет көмегімен басқару.

Стратегиялық  жоспарлаудың бағалануы.Стратегияға  баға беру жұмыс шешімдерін мақсаттармен салыстыру көмегімен жүргізіледі.

Бағалау процесі  стратегияны ретке келтіру үшін қайта байланыс механизмі ретінде  қолданылады. Бағалау тиімді болуы  үшін жүйелі және үздіксіз жүргізілуі керек. Бағалау процесі басқарудың барлық деңгейлерін жоғарыдан төменге  қамтуы қажет.Стратегиялық жоспарлауды  бағалау процесі кезінде келесі 5 сұраққа жауап беруі қажет:

1. Стратегия ұйымның ішкі мүмкіндіктеріменсәйкес келе ме?
2. Стратегия белгілі тәуекел дәрежесін байқата ма?
3. Стратегияны жүзеге асыру үшін ұйымда жеткілікті ресурстар бар ма?
4. Стратегия сыртқы қателіктермен мүмкіндіктерді есепке алды ма?
5. Бұл стратегия фирманың ресурстарын қолданудың ең жақсы тәсілі болып табыла ма?

Стратегиялық  жоспарлау процесі. Ұйымның басты  міндеті құрылады – миссия ұйым мақсаты.

Сыртқы ортаны талдау және бағалау ұйымның күшті  және әлсіз жақтарын зерттеу. Стратегиялық альтернативаны оқу, стратегияны таңдау, стратегияны жүзеге асыру, стратегияға  баға беру.