Сыртқы экономикалық қызмет

Жоспар

1. Сыртқы экономикалық қызмет түсінігі
2. Сыртқы экономикалық көрсеткіштер статистикасы
3. Сыртқы экономикалық қызмет субъектісі: Шетел инвесторы түсінігі және оның құқықтық жағдайы
4. Сыртқы экономикалық саясаттың негізгі принциптері.

Қолданылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сыртқы экономикалық қызмет түсінігі

Сыртқы  экономикалық саясат (СЭС) — бұл  сыртқы экономикалық байланыстарды (СЭБ) реттеу тәртібін анықтау және елдің  халықаралык еңбек бөлінісіне қатысуын оңтайландыру бойынша мемлекет пен  оның органдарының нысаналы түрде бағытталған  іс-әрекеттері.Дербестік шетелдік әріптесті, экспорттық-импорттық мәміле үшін тауар номенклатурасын таңдаудан, баға белгілеуден, сыртқы экономикалық қызметтің түрлерін анықтаудан көрінеді. Сыртқы экономикалық қатынастардың түрлеріне сыртқы сауда, халықаралық инвестициялық ынтымақтастық, халықаралық өндірістік кооперация, халықаралық ғылыми-техникалық ынтымақтастық, валюталық-қаржылық және несиелік операциялар жатады.

Сыртқы  экономикалық қызметтің әрбірі белгілі  бір түрде іске асырылады. Сыртқы сауданың түрлері:

• экспорт;
• импорт;
• тауарлар мен қызметтің кері экспорты мен кері импорты.

Сыртқы  экономикалық қызмет барлық елдерде  бірнеше функциялар атқарады:

• ұлттық және әлемдік экономикалық дамудың деңгейін теңестіруге әсер етеді;
• ұлттық және әлемдік өндіріс шығындарын салыстыруға мүмкіндік береді;
• халықаралық еңбек бөлінісінің артықшылықтарын іске асырады және соның негізінде ұлттық экономиканың тиімділігінің артуына әсер етеді.

Бұл функциялар ҚР-ң сыртқы экономикалық қызметіне  де тән. Сонымен бірге олардың  Қазақстанда өзіндік ерекшеліктері  бар. Олар, бір жағынан, ұлттық экономиканың осы заманғы даму кезеңімен, оның реформалануымен, нарықтық қатынастардың  дамуымен, екінші жағынан- Қазақстанның әлемдік экономикаға интеграциялау  үдерісінің тереңдеуімен анықталады. Оған тек қана шикізаттарды экспорттау және дайын өндірістік тауарларды импорттау негізінде сыртқы сауда айналымын кеңейту ғана емес, сонымен қатар халықаралық өндірістік, ғылыми-техникалық, инвестициялық ынтымақтастыққа кіруі, әр түрлі меншіктегі кәсіпорындардың сыртқы экономикалық қызметке кең түрде қатысуы тән.

Сыртқы  экономикалық қызмет елдің экономикасының дамуына мына жолдар арқылы әсер етеді:

1. экспорттан валюталық түсім алу жолымен;
2. инвестициялық ынтымақтастықты дамыту жолымен шетел инвестициясын тартуға жағдай жасайды;
3. осы заманғы техника мен технологияны импорттау жолымен өндірістің техникалық базасын жақсартуға жағдай жасайды;
4. ұзақ мерзімді өндірістік ынтымақтастық және шетелдік әріптестермен бәсекеге қабілетті өнім өндіру мен сол өніммен әлемдік нарыққа шығу үшін тұрақты бірлескен қызмет жасау жолымен.

Сыртқы экономикалық қызмет елдердің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер етеді және маңызды құрылымды  қалыптастырушы, халықтың өмір сүру деңгейі  мен сапасын жақсартуға әсер етуші  фактор ролін атқарады.

 

Сыртқы экономикалық көрсеткіштер статистикасы

1995-2011 жылдардағы Қазақстан Республикасының экспорты және импорты

 

 

Казақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы

	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002
Сыртқы сауда айналымы
мың АҚШ доллары	9 056,9	10 152,1	10 797,8	9 648,0	9 526,7	13 852,2	15 085,1	16 254,3
өткен жылға %-бен	-	112,1	106,4	89,4	98,7	145,4	108,9	107,8
экспорт
мың АҚШ доллары	5 250,2	5 911,0	6 497,0	5 334,1	5 871,6	8 812,2	8 639,1	9 670,3
өткен жылға %-бен	-	112,6	109,9	82,1	110,1	150,1	98,0	111,9
импорт
мың АҚШ доллары	3 806,7	4 241,1	4 300,8	4 313,9	3 655,1	5 040,0	6 446,0	6 584,0
өткен жылға %-бен	-	111,4	101,4	100,3	84,7	137,9	127,9	102,1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Казақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы

	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Сыртқы сауда айналымы
мың АҚШ доллары	21 335,4	32 877,4	45 201,5	61 927,2	80 511,7	109 072,5	71 604,4	91 397,5	126 212,7
өткен жылға %-бен	131,3	154,1	137,5	137,0	130,0	135,5	65,6	127,6	138,1
экспорт
мың АҚШ доллары	12 926,7	20 096,2	27 849,1	38 250,3	47 755,3	71 183,5	43 195,8	60 270,8	88 272,6
өткен жылға %-бен	133,7	155,5	138,6	137,3	124,8	149,1	60,7	139,5	146,5
импорт
мың АҚШ доллары	8 408,7	12 781,2	17 352,4	23 676,9	32 756,4	37 889,0	28 408,6	31 126,7	37 940,1
өткен жылға %-бен	127,7	152,0	135,8	136,4	138,3	115,7	75,0	109,6	121,9

 

 

ҚР  елдер бойынша сыртқы саудасының негізгі көрсеткіштері

Елдер және топтық елдер, континент атауы	Тауар айналымы		Экспорт		Импорт
	барлығы	тауар айналымының жалпы көлеміндегі үлес салмағы,%	барлығы	экспорттың жалпы көлеміндегі үлес салмағы,%	барлығы	импорттың жалпы көлеміндегі үлес салмағы,%
Барлығы  соның ішінде:	21 231 530,0	100,0	15 745 364,6	100,0	5 486 165,3	100,0
ТМД елдері	4 455 056,5	21,0	1 806 109,3	11,5	2 648 947,1	48,3
ЕурАзЭО елдері	3 593 363,6	16,9	1 348 538,0	8,6	2 244 825,5	40,9
ЕурАзЭо елдеріне жатпайтын	861 692,9	4,1	457 571,3	2,9	404 121,6	7,4
Әлемнің басқа елдері	16 776 473,5	79,0	13 939 255,3	88,5	2 837 218,2	51,7
Еуропа	10 079 150,3	47,5	9 150 536,7	58,1	928 613,6	16,9
Азия	5 423 968,4	25,6	3 949 080,2	25,1	1 474 888,2	26,9
Америка	1 184 793,0	5,6	803 626,3	5,1	381 166,7	7,0
Африка	73 167,4	0,3	32 474,4	0,2	40 693,0	0,7
Австралия және Океания	15 394,4	0,1	3 537,7	0,0	11 856,7	0,2

 

 

2012 жылғы қаңтар-ақпандағы  экспорттың тауарлық құрылымы (пайызбен)

2012 жылғы қаңтар-ақпандағы  импорттың тауарлық құрылымы

пайызбен

 

 

 

ҚР сыртқы сауда айналымы (млн. АҚШ доллар)
	2012 жылғы   қаңтар-ақпан	2011 жылғы   қаңтар-ақпан	Өрлеу қарқыны %
Сыртқы сауда товар айналымы	21 231,5	14 047,2	151,1
ТМД елдері	4 455,0	3 651,4	122,0
басқа елдер	16 776,5	10 395,8	161,4
КО елдерімен бірге	3 106,0	2 887,4	107,6
экспорт	15 745,4	10 356,4	152,0
ТМД елдері,  оның ішінде:	1 806,1	1 672,2	108,0
Ресей	942,4	1 222,2	77,1
Беларусь	34,7	18,8	184,6
КО елдерімен бірге	977,1	1 241,0	78,7
басқа елдер	13 939,3	8 684,2	160,5
импорт	5 486,1	3 690,8	148,6
ТМД елдері,  оның ішінде:	2 648,9	1 979,2	133,8
Ресей	2 046,8	1 600,2	127,9
Беларусь	82,1	46,2	177,7
КО елдерімен бірге	2 128,9	1 646,4	129,3
басқа елдер	2 837,2	1 711,6	165,8

 

Сыртқы  экономикалық қызмет субъектісі: Шетел инвесторы түсінігі және оның құқықтық жағдайы

Сыртқы экономикалық қызмет субъектісі- ол шетел инвесторы. Шетел инвесторы- ол:

• шетел заңды тұлғалары;
• шетел азаматтары, азаматтығы жоқ адамдар, шекарадан тыс жерлерде тұрғылықты мекен-жайы бар, сол елдерде шаруашылық қызметті жүргізу үшін тіркелген Қазақстан Республикасының азаматтары;
• шетел мемлекеттері;
• халықаралық ұйымдар;
• заңды тұлғаларға қатысты шешім қабылдауын анықтайтын ҚР заңды тұлғалары.

Шетел инвестициялары- Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларының жарғылық капиталына қатысу формасындағы инвестициялар, сонымен қатар заңды тұлғаларға несие (займдар) ұсыну формасындағы инвестициялар.Шетел инвестициялары кез келген, ҚР заңнамасына қайшы келмейтін, объектілері мен қызмет түрлеріне салына алады. Шетел инвестицияларына қатысты мәселелер ҚР "Шетел инвестициялары туралы" Заңымен және басқа да оған қатысты заңдармен реттеледі.

Инвестор:

а) өзінің қызметінен түскен, барлық салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлегеннен кейінгі табысты өзінің қалауы бойынша қолдануға;

б) ҚР аумағындағы банктерде есеп айырысу шоттарын ұлттық немесе шетел  валютасында ҚР банктік және валюталық  заңнамасына сәйкес ашуға құқылы.

ҚР заңнамасымен экономика мен  әлеуметтік сфераларының маңызды салаларындағы  шетел инвестициялары үшін арнайы қосымша  жеңілдіктер бекітілген. Экономика  мен әлеуметтік сфералардың маңызды  салалары:

• өндірістік инфрақұрылым;
• өңдеуші өнеркәсіп;
• Астана қаласының объектілері;
• тұрғын-үй, туризм мен әлеуметтік сфера объектілері;
• ауыл шаруашылығы.

Экономиканың  маңызды салаларында қызмет ететін инвесторларға жеңілдіктер мен  преференциялар ұсыну шарттары:

1. егер инвестициялық жоба экономиканың маңызды салаларына қатысты болса;
2. инвестициялық жобаны іске асыру мақсатында қазақстандық заңды тұлғалардың негізгі құралдарына тікелей инвестицияларды салса;
3. инвестормен оның қаржылық, техникалық, ұйымдастырушылық мүмкіншіліктерімен өздерінің міндеттемелері мен жобаны жүзеге асыру жауапкершілігін сақтауын куәландыратын тиісті құжаттар ұсынылса.

Шетел инвесторларының  ҚР-ң заңды тұлғалар қызметіне  қатысуы шетелдің қатысуымен құрылған кәсіпорындар нысанында жүргізіледі.Шетелдің қатысуымен құрылған кәсіпорындар  ҚР заңнамасына қайшы келмейтін заңды тұлғаның шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам және тағы басқа да нысанында құрыла алады. Егер заңда өзгеше көзделмесе, шетелдің қатысуымен құрылған кәсіпорындар ҚР-ң заңды тұлғаларды құру тәртібімен құрылады.