Модульдік оқыту технологиясы

Модульдік технология

Модульдік оқыту технологиясы

Қазіргі уақытта  Қазақстанда білім берудің өзіндік  ұлттық үлгісі қалыптасуда .Бұл сынның  процесс білім парадигмасының өзгеруі  мен  қатар жүреді. Білім берудегі  ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде.Я.А.Каменскийдің , И.Гербарттың  дәстүрлі объект-субъектілері  педагогикасының орнын басқасы  басты , ол бала оқу қызметінің субъектісі ретінде, өзіін-өзі өзектілендірудегі 

, өзін танығуға  және өзін-өзі жүзеге асыруға  ұмтылатын жазушы тұлға ретінде  бағытталған. Мұндай  жағдайда  педагогикалық процестің маңызды  құрамы оқу ісіндегі субъектілер-оқытушы  мен оқушының тұлғалық- бағытталаған  өзара әрекеті болып табылады.

Жаңа білім паражигмасын бірінші орынға баланың білімін,білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын,б  білім алу арқылы, дамуын қойып  отыр.

Ұазіргі уақытта  педагогика ғылымының бір ерекшелігі-баланың  тұлғалық дамуына бағвтталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.

«Педагогикалық технологиялар  –бұл білімнің басымды мақсаттарымен  біріктірілген пәндер мен әдістемелердің: оқу-тәрбие процессін ұйымдастырудың өзара ортақ тұжырымдамамен байланысқан  міндеттердің, мазмұнын , формулалар мен  әдістерінің күрделі және ашық жүйелері, мұнда әр позиция бақаларына әсер етіп ақыр айағында оқушының дамуына  жағымды жағдайлар жиынтығын  құрайды»

Бүгінгі таңда П.М.Эрдниевтің дидактикалық бірліктері шоғырландыру технологиясы, Д.Б: Эльконин мен В.В. Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы, В.Ф. Шаталовтың оқу материалдарының  белгі және сызба үлгілері негізінде  қарқынды оұыту технологиясы , М Чщшановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы П.И. Третьяковтың, К. Вазинаның мродульді оқыту технологиысы В.М. Монаховтың, В.П Беспальконың және басқа көптеген ғалымдардың технологиялары кеңінен танымал.

Қазақстанда Ж.А. Қараевтың ,Ә .Жүніспековтың және т.б ғалымдардың  оқыту технологиялары белсенді түрде  қолднылуда.

Қазақстан Республикасының  «Білім туралы» заңында оқыту  формасын , әдістерін, технологиялар  таңдауда көп нұсқаулық қағидасы бекітілген , бұл білім мекемелерінің  мұғалімдеріне , педагогтарының өзіне  оңтайлы нұсқаны қолдануға , педагогикалық  процесті кез келген үлгімен тіпті  авторлық үлгімен қарауға мүмкіндік  береді.

Модуль  дегеніміз-қандайда  бір жүйенің , ұйымның  нықталатын біршама  дербес бөлігі.

Оқу моделі қайта  жаңғыртушы оқу циклі ретінде  үш құрылымды бөліктерден тұрады.Кіріспеден, сөйлесу бөлімнен тұрады:кіріспеден, сөйлесу бөлімінен және қорьынды бөлімінен тұрады.       Әр оқушы оқу модулінде сағат саны әр түрлі болад: Бұл оқу бағдарламасы бойынша сол тақырыпқа. Тақырыптар тобына немесе тарауға бөлінген сацғат санына байланысты.

Оқу модулінің ерекшеілігі-жалпы  сағат санына қарамастан, кіріспе  және қорытынды бөлімдерге 1-2 сағат  беріледі. Барлық қалған уақыт сөйлесу  бөлімінің меншігінде болады.

Кіріспе бөлімінде  мұғалім оқушыларды құу модулінің  жалпы құрлымымен, оның мақсат-міндеттерімен  таныстырады. Сонан соң мұғалім  осы модулінің барлық уақытында  есептел інген оқу материалын  қысқаша (10-20 мин ішінде) ,сызба, кесте және т,б:белгілік үлгілерде сүйене отырып түсіндіреді. Тақырып мазмұнына (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) «өсу» бағытымен-қарапайымнан күрделіге репродуктивтік тапсырмалардан шығармашылық сипаттағы тапсырмаларға, зерттеушілік қызмент элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр оқушыға оқу материалымен жұмыс істей отырып ,өз қабілеттерін , жадын, ынтасын,ойлауын, ауызша және жазбаша   тілін дамытады. Психологтардың пайымдауынша, әр бір дербес тарауды оқып – үйрену үш негізгі кезеңнен тұрады: кіріспе – қызықтырушылық , опериационалдық –танымдық және рефлексиалық бағалау кезнңдерінен тұрады.

Психолгтар дәлелдегендей , білімді неғұрлым тиянақты менгеру  үшін оқушылардың мақсаты түсінуі  аса маңызды. Ол үшін психологтардың пікірінше мақсат оның мағынасы нақты айқын белгіленіп мақсатқа жету тәсілдері көрсетілуі керек .

Объектілердің нақты  қасиеттері жайлы білімді қалыптастыруға түсіндіруді сызба және белгілік үлгілер түрінде көрніс тапқан әрекетін бастаған тиідірік екені эксперимент  көрсетіп отыр.

 Кандайда бір  құбылыстандыру барысында адамда  оны түсінгендік, менгергендік  сезімі пайда болуы тиіс.

Жадыны және келешекте  алынған білімге сүйену мүмкіндігін  қорғау үшін психолог Л.В.Шешневтің  пікірінше біріншіден , алғашұы түсінбеушілік  сезімі жадыда сақталмауы тиіс; екіншіден  жады менгерілген ұғымдармен түсініктерді қорғау қапшығынына берік жабылған «орамға» салып сақтауы және ұсынуы тиіс. Мұндай орамы «қызметін» белгі белгілік жүйе атқарады.

Сөйлесу бөлімінде  танымдық процесс сыныпты 2-6 дамнан шағым  топтарға бөлу арқылы негізінен  оқушылардың өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылардың танымдық қызметі  әрюбір оқушының әр сабақта үш күрделік деңгейде берілеген оқу материалын тыңдау, жазу, көру және айту мүмкіндлігі  болатвындай етіп құрылған.

Оқытудың ойын түрінде  ұйымдастыру және әр түрлі белсенді формаларды қолдану- оұытудың міндетті шарты болып табылады. Сөйлесу  бөлімінде алғашында оұу материалын қайта жанғырту қарапайымділікпен  дағды алмастыру мақсатында кеіннен  – алынған білімді талдау , жинақтау және бағалау мақсатында оқытудың белсенді формалары қолданылады. Оқу моделінің сөйлесу бөлімі тараудың тұтас оқып үйренудің екінші – операционалдық кезеңінен іске асыру болып табылады .

Бұл бөлімді қарастырғанда  біз Л. Фридманның төмендегідей ережелерге негізделген тұжырымдамасына сүйенсек :

1. Оқу оқушының жеке, топтық, ұжымдық жұмыс барысындағы түрлі қызметін жүйесі ретінде қаралады. Олар оқушының қисынды ойнауын , қабілеттерін көзге елестету қабілетін , жадын шығармашылық және тағы да басқа дамытуға , яғни білім берудің мақсаттары болып табылатын тұлғалық қасиеттерін  дамытуға бағытталған.
2. Оқытуды басқарудың психологиялық сенімді түрі-ең  алдымен оқушының қажеттіліктерін, қызығушылылығын  және қызмет мақсаттары дамытуға жағыдай жасау
3. Оқуды басқару икемді болуы тиіс. Бұл тек оқушылардың  іштей өсуі жүргенде ана.балалардың білім дәрежесінартылуына қарай мүмкіндік болады
4. Оқушылар нақты оқу қызметінің  мақсаттарын анықтауға тікелей қатысуы керек , яғни басқару тұлғалық бағытталған болуы тиіс
5. Оқу процесін басқару балалардың ішкі қуатын және мүмкіндіктеріне негізделіп жүруі тиіс

Оқу модулінің сөйлесу  бөлімін даярлағанда  мұғалім  материалының негізгі мазмұнын бөліп  құрастырылмайды. Мұнда оқушылар оқу  материалына қайта оралып, пысыктап , бекуі үшін оның әр сабақта жеке бқлімдермен берілетіні есепке алу  керек , бұл бөліктерден қысқаша сыйымды түрде тұтас тараудың мазмұны беріледі.

Пысықтауды қажет  ететін материалды мұғалім үш күнделік деңгейінде дайындайды. Үш деңгейдің  қайсысын  тандайтынын әр оқушының өзі шешеді . бұның  бір маңызы күрделі , ізденушілік шығармашылық  сипаттағы тапсырмаларды кез  келген күрделілік деңгейіндегі бағдарламалық  материал тапсырмаларын  орындаған оқушыға , яғни іс жүзінде бәрінде беруге болады . бұл бөлімнің сабақтарын жоспарлағанда мұғалім оқушылардың өзара сөйлесуін қамтамасыз етуге баса көңіл аударады. Мұғалімнің сөйлесу бөлімін дайындаудағы бес әрекет – қадамнан тұратын даярлық құрылымы қалыптасады.

 

 
 
 
 

Қортынды бөлім. Бұл  бөлім тарауды  немесе тақырыпты  оқытудың тұтас циклін анықтайды, соңғы  бөлім. ол оқушылардың сөйлесу  бөліміндегі  танымдық қызметі барысында қалыптасқан  білім, білік, дағдыларын бақылауға, тексеруге және бағалауға арналған. Осы бөлімде оқушылар өз қызметін талдайды- яғни баға алады, бұл сонында әр оқушының танымдық қызметінің жалпы оқу нәтижесі анықтайды. Оқу модулінің қортынды бөлімі бақылау. Қортынды бөлімінде бақылаудың бірнеше түрі бар. Біріншісі міндетті тестілеу. Екіншісі , мұғалімнің өз таңдауы бойынша сынақ, бақылау жұмысы, диктант. Біз екі немесе оданда көп бақылау түрлерңн таңдау қажет деп есептейміз, өйткені оқу материалын игеру дәрежесін бір ғана тестілеу арқылы анықтау мүмкін емес. Білім деңгейін тексеру және бақылау тәсілі ретінде тестілеу оқыту нәтижеснің мөлшерлік көрсеткіші болып табылады, бұл аса маңызды. Сонымен қатар тестілеу тұлғаның психологиялық қорғауын қамтамасыз етеді, ішкі кедергілерін жояды, өйткені бақылаушымен қатынасжанама түрде жүреді. Бұл осындай бақылау түрінің жағымды жағы. Алайда мұнда дұрыс жауаптың кездейсоқ берілу мүмкіндігі бар. Қорыта келе біз тестілеудің бақылаудың қажетті түрі, бірақ ол бақылаудың  басқа түрін қайталап қолдануды керек етедідеп есептиміз. Оның мақсаты:

1. Білім деңгейін әділ бағалау:
2. Бағасын жақсартуға мүмкіндік беру

Қалай айтқанмен  егер бақылаудың бір түрінен нашар баға алынса , бақылаудың басқа түрі оны жөндеуге мүмкіндік береді. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір- біріне көмегі,бірін-бірі оқытуы,түлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталып келсе,енді қорытынды бөлімінде алған білімін,білігі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс.Оқушы білімін бақылаудың формалары ретінде тестілік тапсырмалар,бақылау жұмыстары,сынақ,шығарма немесе диктант оқу пәнің ерекшелігіне орай қолданып,оқу модулінің осы бөлімінде беріледі.

Модулдік              оқытудың         құрылымы

Педагогикалық технология негізінде оқу циклін қайта жаңғырту идеясы алынған.

Оның мазмұнына;

1.Оқытудың жалпы   мақсатын қою;

2.Жалпы құрылған  мақсатты нақтыландыруға көшу;

3.Оқушылардың білімін  деңгейін алдын-ала бағалау;

4.Оқу әрекетінің  жиынтығы;

5.Нәтижені бағалау;

Осының арқасында  оқу процессі‘’модульдік” сипат алып,құрылымы ортақ,бірақ мазмұны әр түрлі жеке блокттардан жасалады.Қайта жаңғыртатын оқу циклі ретінде оқу модулі үш құрылымдық бөлімнентұрады;кіріспеден,сөйлесу бөлімінен тұрады;

Сызба түрінде көрсетсек,оқу  модулі былайша болады;

 
 
 

Әрбір оқу модуліне сағат саны әртүрлі.Бұл оқу бағдарламасы бойынша тақарыпқа,тақырыптар тобына, тарауға бөлінген сағат санына байланысты.

Оқу модулін құрудың  тағы бір ерекшелігі мұғалімнің даярлық  жүйесі.Мұғалім бір оқу модуліне бөлінетін сағат санын анықтап  алғаннан соң оның мақсатын,мазмұның және нәтижелерін,сондай-ақ осы модуль сабақтарын ұйымдастырудың формасын ойластырып,оқу  модулін құрайды.

Біздің ойымызша бұл технология оқушы тұлғасының танымдық қабілеттерін дамытуға оқуға  жағымды қызығушылық қалыптастыруға;белсенді сөздік қорын,ауызша және жазбаша тілін дамытуға;тұлғаны қиындықтарға даяр болу және білу,қарым-қатынас,ойын,танымдық,қауіпсіздік,сыйласу,шығармашылық,өзін-өзі өзектілендіру,өзін-өзі бекіту қажеттіліктерін қанағаттандыруға ықпал етеді.

Ұсынылып отырған  технологияны түрлі үлгілердегі  мектептерде қалалық және ауылдық  жерлерде қолдану бағдарламалық  материалды” жақсы” және “ өте  жақсыға”меңгерген оқушылардың  саны едәуір артқанын көрсетті.Бұл  технологияны қолдану аудандық және облыстық олимпиадада жүлдегері және Қазақстан Республикасының Кіші Ғылым академиясы ұйымдастырған конкрустардың,шығармашылық жұмыстардың жеңімпаздары болған оқушылар саны арттыруға мүмкүндік береді.Әсіресе тарихты,географияны,биологияны,химияны,азаматтану,дүниетану курсын орыс тілінде оқытатын мектептердегі қазақ тілдің және басқа бірқатар пәндерді оқытуда модульдік технологияны қолдану неғұрлым нәтижелі болады.