Атмосфералық ауаны қорғау

Қара металлургия өндірісі атмосферафлқ ауаның шаң-тозаңмен, күкіртті газбен, көміртегі тотығымен ластауын туғызады. Түсті металлургия өндірісі де атмосфераны шаң-тозаңмен және газдармен ластайтын қуатты ластағыш бо-лып табылады. Бүл мекемелердің ауаға шығаратын калдықтарының құрамында оларды өте кауіпті жасайтын токсиндік заттары бар (күкіртті газ, қорғасын тозаңы, мышьяк тотығы, қорғасын, сурьма, т.б.)

Көмір өндірісінде ауаны ластаушы негізгі  көз қатарына бос жыныс үйінділері (террикондықтар) жатады, олардың ішінде біраз уакытқа дейін көмір және пириттің жануы тоқталмайды, соның нэтижесінде атмосфераға кұкітті газ, CO жеке қарамайлы заттарды кайта айдау заттары шығады.      

 Мұнай өңдеу жэне өндіру атмосфераға кемірсутектсрдің, күкіртті сутектің және жағымсыз иісті газдардың өте көп мөлшерде белінуіне себеп болады.       

 Цемент және құрылыс матсриалдарын өндіру - атмосфераның әртүрлі шан-тозаңмен ластануын туғызады. Химиялық әнеркәсіп мекемелері атмосфералық ауаны әр турлі химиялық заттардың буларымен және газдарымен ластануына себеп болады. Оладыц көбі өте улы болып келеді.Химиялық өнеркэсіп ішінде ең маңыздылары - күкірт қышқылын өңдіру, азотты тыңайтқыштар жэне суперфосфат өндіру.        

 Өндіріс орындарында,  көптеген  жүмыс түрлерін:  үнтақтау,  үсақтау-майдалау және сусымалы заттарды тасымаддау - сияқты процестерді жиі үшыратуға болады. Мүңдай процестер барысында, қатты түйіршіктердің үнтақталуынан,   шаң-тозаң  әуеге  кетеріліп,  қүнды  заттар,   бір  жағынан,. шығынға үшыраса, екінші жағынан, сол кәсіпорын еңбекшілерінен тыныс алу жағдайын нашарлатады.     

 Шаң-тозаң белшектерінің жалпы алатын аудан беті үлкен болғандықтан, 
бастапқы заттарға қарағанца ол биологиялық және химиялық түрғыдан 
активтілеу болып келеді.                   

 Өндіріс     орындарында  туындайтын   шаң-тозаң бөлшектерінің формасы эр түрлі болып келгендіктен, бтшек мөлшері (размер частицы) деген анықтама шартты түрде енгізіледі. Шаң-тозаң бөлшектерінің ірілі-уақтығын көрсететін "мөлшерін" олардың эуеден жерғе қону (тұну) немесе су бойынан түну жыдаамдығб/бойынша сипаттайды. Бұл орайда, бөлшек мөлшерлерін сипаттау үшін, тор көздерінің тесіктері эр түрлі електер арқылы өткізіліп болу, яғни елеуіштік таңдау (ситовой анализ) және бөлшектердің, жүзінділердің шөгу жылдамдығына негізделгсн седиментациялық анализ жиі қолданылады. Бөлшек мөлшерінің кері шамасы - дисперстік. немесе тұрақтылык  дәрежесі деп аталады, яғни             

Мұндағы: D - дисперстілік немесе ұнтақтылық;

d - белшектердің орташа  диаметрі. Кәсіпорыңдарда      шаң-тозаңды     ұ.стайтын     қондырғы, қүрылғылардыңжүмысы, төмендегідей қасиеттерге негізделген:арнаулы аппараттан шаң-тозаң бөлшектері өту барысында, ауырлык күшінің

әсерінен шогуіне; центрге тартқыш күш әсері арқылы шөгуіне;    

 бөлшектсрдің газ ағынымен  қозғалу барысында, ыдыс қабырғасына  қонып- шөгуіне;    

 электр     тогының әсерінен, яғни иондалған  газ  молекулаларының тозаң- бөлшектерін зарядтап, олардың электродқа қонуы нэтижесінде.      

 Шаң-тозаңннан арылу  мақсатында, өндірісте әр түрлі аппараттар мен қондырғылар пайдаланылады. Шаң-тозаң тазартқыш қондырғылардың ең басты көрсеткіші болып -оның тазалау дөрежесі (степень очистки) негізге алынады. Бүл шама, негізінен шаң-тозаң қасиеті мен газ ағынының параметрлеріне тәуелді.      

 Шаң-тозаң    тазартқыш     күралдарды     іске     қосуда,     олардың    газды жұмсауының   көлемдік   жылымдығына   баса   назар   аударады.   Мысалы, циклондар    газ жылдамдығы 3-6 м/с" , мультициклондар - 6-12 м/с   , электрсүзгілер     -1,5-3  м/с ,  матадан  жасалған  сүзгілер  -  0,005-0,3  м/с шамасында жүмыс істейді.      

 Газдарды     шаң-тозаңнан     айыру    барысында, оның ылғалдылығы ерекше маңызға ие болады. Мысалы, газ құрамында ылғалдылық 20% (көлемі бойынша) шамасында болса, шаң тазартқыш құралдың ішінде су буы сұйыққа айнапап, сузгі материалдарын дымқылдайды. Матадан жасалған сүзгі бетінің дымқылдануы және оның бетіне шаң-тозаңның қонуы - сүзгі коздерінің былғануына әкеліп соктырады, яғни оиың газ тазарту дэрежесі төмендейді. Дәл осындай жағдай электрсүзгілер, циклондар үшін де орын альш, тазалау жүмыстарының сапасы күрт төмендейді.      

 Химиялык технологияда, газдарды шаң-тозаңдардан және улы заттардан Тазалайтын мынандай әдістер кеңінен қолданылады: механикалық, химиялық (реагенттік), физико-химиялық, физикалық, биологиялық жэне жоғарғы температуралқ (термиялық).      

 Өндірісте шан-тозандарды ұстау және түрлі зиянды заттардан түратын газдарды ұстау, әртүрлі жолдармен, шаң үстайтын аппараттарда іске асырылады. Олар: күрғақ, ылғалды жэне электростатикалык әдістер.      

 Қүрғақ шаң үстайтындарға: шаң камералары, матадан жасалған фильтрлер, циклонды аппраттар жатады.     

 Ылғалды шаң ұстаитындарға:  ластанған газ су қабаттарынан  ететін немесе су бүркіп тұрған кеңістіктен өтетін аппараттар жатады .

Электростатикалық қондырғыларға: электр фң^ьтрі бар аппараттар жатады.

Шаң жұтатынтын алпараттардың  немесе шаң камераларының жүмыс істеу принципі (тәсілі): хүрамында шаң-тозаң бар газ ағынының жылдамдығы эдетте 1-2 м/с. Шаң камерасынан өткенге дейін мөлшері 30-40 мкм шаң-тозаңдар өз салмағымен (ғаз ағьгаынан бөлініп) камераның түбіне түсіп отырады.

Қорыта келгенде, Атмосфераны ластаушы заттар ішінде басты роль атқаратындар - канцерогенді затгар болып табылады. Олардың бірі ретінде әр түрлі отын жаққанда, отынды термальдық жолмен өндегенде түзілетін және автокөліктерден бөлінетін бензин қалдықтарын атауға болады. Адамдардың денсаулығына жэне санитарлық жағдайларына үлкен әсерін тигізетін - шаң-тозан. Ол - өлшемі әр түрлі қатты түйіршіктер коспасы. Шаң-тозаң түйіршіктерінің адам организмне әсері түрліше болуы мүмкін. Олардың ең ірілері мүрын қуыстығында және жоғарғы тыныс жолдарында іркіліп қалады, ал орташа және ұсақ түйіршіктер организмге жетіп, оның үлпаларына зиянды әсерін тигізеді. Шаң-тозаңның ұсақ түйіршіктері көзге тітіркендіргіш әсерін тигізіп, денені жарақаттауы, концерогендік және басқа да көз ауыруларын туғызуы мүмкін. Күрамында бос күйіндегі кремний қос тотығы бар шаң-тозаң   өкленің ауыруын  туғызады. Сондықтан да, экологиялық ахуалға төтеп беру біздің басты міндетіміз.    

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

 

Тақырып: Атмосфералық ауаны қорғау 

 

 

 

Жоспар:

Кіріспе:

Атмосфералық ауа құрамы             

Атмосфераның ластануы

Негізгі бөлім:

Атмосфералық ауаны ластаушы көздер. Атмосферада ластаушы заттардың таралуы және әуе кеңістігінде өзгеріске ұшырауы. Атмосфераны шаң-тозаңнан тазарту мәселелері.

Қорытынды:

Атмосфералық ауа ластануының адамдардың денсаулығына жэне тіршілігінің санитарлық жағдайына әсері. Ауаны ластанудан қорғау шаралары.