Экология қоршаған ортаны қорғау

Минералды тыңайтқыштардың  енгiзуiн норманы расчитать қалай  дұрыс? 
 
Өсiмдiктердiң қоректенуiнiң тәртiбi қана құрастыруға үлкен ықпалда болады. Көбiрек ұтымды байланыстардағы қоректенудiң барлық элементтерi баланс жасаған сайын жақсы сапа сол тұқымдар құрастырады. Қандай болса да элементтер шамадан тыс сан немесе жоқтық өсiмдiктiң функциясы, және құрастыратын тұқымдарда кенет бұзады тек қана егiс науқаны емес,сонымен қатар өнiмдi қасиеттер азады. 
Азот маңызды Қосулар құрамына кiредi, бiрақ оның артықшылығы қананың сапасының түбегейлi нашарлауларына алып келедi - шығымдылықтың төмендетуi, түбiрлiк жүйесiнiң дамытуын езушiлiкке және, ақыр соңында, өсiмдiктердiң өнiмдiлiгiнiң кiшiрейтуiне.

Азотты тыңайтқыштардың  үлкен дозаларының бiржақты енгiзуi инфекция ауруларына өсiмдiктердiң иммунитетiнiң төмендетуiне мүмкiндiк туғызады, калий және фосфорлы тыңайтқыштар керiсiнше жоғарылатады. 
Бөп-бөлiк әсер фосфорды алады. Бола, негiзiнен, ұрықта, ол тiршiлiктiк және өнiмдiкке шешушi ықпалда болады, сонымен бiрге барлық басқа минералды заттардың жұтуын реттейдi. Тұқымдар, екпе фосфорлы фондарға, өсудi биiк энергияны және шығымдылық, жақсы өнiмдi қасиеттердi алады. Ең алдымен тұқым шаруашылық егiндерге сондықтан фосфорлы тыңайтқыштардың жеткiлiктi саны кiргiзуге керек.

Калий тыңайтқыштары өсiмдiктердегi су жолы - әуе тәртiбiнiң реттеуiндегi маңызды рөлдi вегетацияның iшiнде ойнайды. Қалидың кемшiлiгiнiң жағдайында астықтың өнiмi төмендейдi, оның сапасы азады, белокты заттағы нитраттардың өрнектеуiнiң баяулатуында болады. 
Қананың орындағандық жағдайы көпшiлiгiнде топырақта микроэлементтердiң қайсы бiрлердi кемшiлiкпен немесе жоқтықпен ескертедi. Олар қана iрiлiктердi жоғарылатады, ауруларды қатарға қарсы өсiмдiктерiнiң олардың биологиялық бағалылығы және орнықтылықтарына оң ықпал етедi.

Жоспарлалған өнiмге тыңайтқыштардың  нормаларының анықтауының бiрнеше  ондаған әдiстерi кеңес берген. Жоспарлалған және нақты өнiмдер, енгiзiлген тыңайтқыштардың  орны толатындығы сәйкес келуi бойынша  бiздiң шарттарда ең жақсы нәтижелер  есеп - баланстық әдiспен қамтамасыз еттi. Оның негiзiнде шегермеге жоспарлалған өнiмнiң құрастыруы үшiн нәрлi заттардағы өсiмдiктердiң қажеттiгiнiң есептеуi тыңайтқыштармен қосу керек болатын өздiң топырағы бере алған және жатады. 1 ц тауарлық және жанама өнiмдi бiлiм үшiн негiзiн салушының тыңайғандығы, топырақтан нәрлi заттарының қолдану коэффициентi және енгiзiлген тыңайтқыштар, қоректенудiң элементтерiнiң шығаруларын бұл жерде есепке алынады.

Вика ағыл-тегiл қопсыған массаны, бай азотты және фосформен  жылдам өсiп жетiлдiру жеткiлiктi.

Биологиясы  Кейбiр сорттар 2 моларға дейiн ұзыннынан жетедi, сабақ басқа пайда табатын нәзiк алады. Сабақ терiс көлденең қиманы алады, әдетте түсiрген. Виканың сабағының өсуiнiң басқа бұршақ мәдениеттерiнен айырмашылыққа ерекше. 15-16шы күнге тарамдауды көктеулерден кейiн бастайды.  
Өзектi, бүйiрлеу Корешковтардың үлкен санымен түбiрлiк жүйесi.  
Вика жаздық егiс жылу талғамсыз. Көктеулердi 2-3 С.салқындықтарды температураның жанында тұқымдар көктесiн жаздық егiс дымды жақсы көрушi мәдениет 4-6 С.Викаға дейiн шыдайды. Суды максимал саны вегетативтi массаның қарқынды өсiп келе жатуы және жемiстердiң түсiнiң фазасының жанында қылғиды. Топырақтарға ерекше талғамсыз, топырақтардың боз Лесноелерiне саздар, торфты жер кептiрiлген саздарындағы жақсы өнiмдердi бередi. Қышқыл pHдары төменде 4, 5 ) және сор топырақ Песчаныйларға өнiмдерi төмендейдi. Негiзiн салушыларға талғамсыз.

Агротехникасы Қабiлеттiлiкпен жаздық егiс Виканың құндылығы ауыл шаруашылық малдарының барлық түр шын көңiлiмен желетiн (400-500 ц/га) көгерiстердi биiк өнiмдiктi және (30—40 ц/га ) қананы беруге анықталады. Бойынша Виканы (3—3, 5%) көгерiсте ақтиынның мазмұнысын барлық басқа бұршақ мәдениеттердi асып түседi, оның (25—30% ) тұқымдардағысы мазмұн бойынша тек қана люпинға жол бередi. 
 
Малдардың өнiмдiлiгiн жоғарылатадығана емес, шығарылған өнiмнiң сапасын жақсартады да қолдану олардың жемдерiне сондықтан. Егiс айналымындағы Виканың егiндерi (30—50 кг/га ) азотпен топырақтарға молайтады, мәдениеттiң кез келген небобовойы үшiн жақсы негiзiн салушылар болып табылады.

Жаздық егiс Вика көп  нашар қышқыл және бейтарап саздақ топырақтарға және қисынды жыныс  төсететiн құмдақтарда өнiмдi. үлкен (төменде 6-шы рН) қышқылдығы бар топырақтарда 3—5 т/га доломит ұнының дозасындағы  известеу керек. Вика үшiн жақсы негiзiн салушылар - дәндi дақыл, ең үлкен шарада арамшөптерден топырақты тазартатын қыстайтын қара бидай артықшылығы барырақ. Топырақтың әзiрлеуi та, жаздық егiс дәндi дақылдарға не. 
 
Вика минералды тыңайтқыштардың енгiзуiне жақсы сезiнедi, әсiресе фосфорлы және калий. Егiнге суперфосфат және қалидың 14—15 мг/100 г жылжымалы формаларының топырағында мазмұнда 1, 5—2 ц/га екi есе шығын суперфосфат және 1-шi, 5 ц/га хлорлы қали енгiзуге керек. Тыңайтқыштардың бай топырақтардан астам дозаларына 10—20%ке азайтады, сәйкесiнше үлкейтедi кедейге.

Қатарларда 20—25 кг/га екi есе  шығын түйiршiктелген суперфосфаттың егiстiң алдындағы енгiзуi - қабылдау сөзсiз. 1-шi, 5 ц/га мүсатiр селитрасының дозадағы азоты тек қана кедей  топырақтарға Виканың орналастыруында 3 жылдан кейiн органикалық тыңайтқыштардың енгiзуiнен кейiнi ертерек емес кiргiзедi. Орман енгiзуi және (30 г/ц қана) қышқылмен (40 г/ц ) молибден - қышқыл аммониын қананың егу алдындағы өңдеуi және борндарды арқылыны жақсы қолданылатын молибден тиiмдi. 
 
Қана өте биiк өнiмдiк егiстi норманың жанында Виканың таза егiндерi 2, 5—3 млн/га қамтамасыз етедi. Қолдануы мұндай әдiстер дегенмен орынды қажеттi гербицидтер болған жағдайда және дефолианттар. Жоқ болғанда көрcетiлген құралдардың тұқымдық мақсаттарына қыша жақсы қолданылсын араластыр жатуға биiк орнықтылық ие болатын. Олар химпрополки және дефолиациялар талап етпейдi, комбайнмен жинауды түзудi жина үшiн жарамды. Егiстi ұтымды норма: 1 гаға қышаның шығымды қаналары + 2 миллион Викалар 1, 5—2 миллион.

Викалар үшiн арасында астық  дақыл тiрек мәдениет ретiнде жарамдырақ жаздық егiс тритикале және дәндi дақылдың қанасын + 3 млн/ганың 1, 5 млн/га Виканың егiсiн нормада компоненттердiң  байланысындағы бидай. Анық артықшылық жем мақсаттарға өңдеуде қоспа викотритикалеваяны алады - дән қоспаның биiк белоктылық ие болатын орнықтырақ жатуға. Виканың қанасы шығу ең үлкен қыша қоспасын қамтамасыз етедi, бiрақ ол дән қоспаның ортақ өнiмдiгi бойынша дәндi жол бередi. 
 
 
Жаздық егiс Викаға көгерiске дәндi дақылдары бар қоспалардағы, жиiрек сұлымен өңдейдi немесе тритикале. Қананың егiсiн норма: + 2, 5—3 млн/га дәндi мәдениеттiң 1, 5—2 млн/га Викалары. Өнiмдiлiкке араластыр райграстың 8—10 млн/га қанасы қосымшада бiр жылдық өседi. Екi дестелi қоспа осы жағдайда қалыптасады: бiрiншi шабынды - сиыр жоңышқа - көгерiс сұлы немесе викотритикалевая, екiншi - райграсовая көбiнесе.

Тұқымдар Тмтдтарды алдын  ала дәрiлейдi - 80-проценттi сулайтын (3—4 кг/т ) ұнтақпен. Олар егiннiң алдында (200 г егiстi гектар нормасына) ризоторфиномдарды жұмыстанады. Вика отырып және оның дәндi дақылдармен араластыр кәдiмгi қатардағы тұқым себушiлермен вихогорчичной отырып араластыр - дән шөп тұқым себушiлерiмен өткiзедi. Тұқымдарға Сева жақсы мерзiм - топырақтың басында физикалық пiскендiгi, көгерiске - жасыл конвейердiң схемасымен сәйкес: тасқа айналған және пожнивоға ерте егiндерден. 
 
Егiндерге күту шыққанға дейiнгi тырмалау, сонымен бiрге таза егiндер және дәндi дақылдары бар қоспалардың 2—5 жапырақтарының фазасындағы тырмалау қосады. Түйнектi бiз тұмсықтардың көктеулерi пайда болумен эмульсияның 40-проценттi концентраты метафостармен бүркидi; 0, 25-шi, 5 л/га ), эмульсияның 40-проценттi концентраты фосфамидпен; 0, 8 л/га ) немесе эмульсияның 50-проценттi концентраты волатоном; 1 л/га. Бүрленудiң соңында - Виканың өсiмдiктерi бұзылудың жеке маңызды жылдарында түстер бас құрт келтiре алады. Прдың тұқымдық егiндердегi олармен күресi үшiн

Таза егiндер және тұқымдарға дәндi дақылдармен араластыр бөлек  әдiстермен жағдайлардың көпшiлiгiнде  күректейдi. Шабу ЖСК-шы, ЖСК-шы, Жрб-шының орағы, 2 және Жсбтер-шiнi апарады, 2. Шабуды ұтымды фаза - 2/3 iрi бұршақтардың өсiмдiгiндегi күреңдену. Дән жинайтын комбайндармен Валки құрғауларынан кейiн терiп қызылдайды.  
 
Озық әдiстен астам жиналар - 20-проценттi су ерiтiндiсi реглоном екi фазалы жинау алдындағы десикациямен; 3 л/га. Егiн осы жағдайда 4—5 бiр күннен сандардың өңдеулерi арқылы орақтармен шабады, Валки жүретiн ерiп комбайндармен шабумен және астық бастырудың аралығында уақытында үзiлуге жол бермей бiр уақытта тередi. Түп комбайнымен төте комбайнмен жинауды десикацияның сапасында қолдануға боладуға жақсарамыз - 1500. Викогорчичныеге араластыр комбайнмен жинаумен десикациясыз түзудi жинастырады. Реглонның жем егiндерi үшiн қолданбайды.

Жинаның мерзiмiне көгерiске жаздық егiс Виканың  егiндерi жатуға биiк орнықтылықпен, олардың қазiргi жем жинайтын агрегаттарымен жиналар бейнеленедi технологиялық  қиындықты ұсынбайды. Қоспалардың  көгерiстi шабуын бас бүрленудiң Виканың  көгалдандыру егiндерi ақтиын өнiмдiк және жалпы түсiм iрi бұршақтарды бiлiмдердi басында қалыптастыруға ең үлкен фазаларымен орынды экономикалық.

Топырақтарға  талаптар 
Виканың өңдеулерi үшiн жаздық егiс жақсы мәдениеттенiлген шымды-күлгiн өте қолайлы, оңай - және саздақ топырақ, сонымен бiрге қисынды жыныс төсететiн құмдақтар. 
Мүлде жарамдылық емес Пески және ауыр саздар Викалар егiн үшiн. 
Топырақтар қабаттай ұтымды агрохимиялық көрсеткiштер егiстiк: рН-шы, 5-6, 0, гумустiң мазмұныды - кемiнде 1, 8%, жылжымалы фосфор және айырбастау қалиы - кемiнде 150 мг/кг топырақ.

 
Негiзiн салушының  таңдауы 
Вика үшiн жақсы негiзiн салушы жаздық егiс - егiн жаздық егiс дәндi дақылдардан кейiн болуы мүмкiн қыстайтын қара бидай болуы мүмкiн. 
Топырақ құнарлылығы бойынша Виканың егiндерi кедейге отамалы дақылдардан кейiн жақсы орналастыру. 
Виканы өсiмдiктердiң ұтылуының төмендетулерi аурумен мақсаттардағы егiс айналымында қайтадан және басқа бұршақ мәдениеттерден кейiн 5 жылға қарағандасы ертерек орналастыру керек емес. 
Дән-бұршақ мәдениеттер егiндердiң арасындағы кеңiстiктiң изоляциясы кемiнде 1 шақырым болуы керек. 

Топырақтың  өңдеуi 
Виканың өңдеуi үшiн топырақтың өңдеуi тегiстелген бет, қопсыған түйiртпектес құрылымның жасауына бағытталуы және арамшөптерден максимал тазартуы қамтамасыз етуi керек. 
Егу алдындағы өңдеудiң аралығында үзiлу және севомға рұқсат етiлмейдi.

 
Тыңайтқыштардың енгiзуi  
Викаға органикалық тыңайтқыштар тiкелей кiргiзбейдi. 
Азотты тыңайтқыштар таза түрде Виканың егiнiнде кiргiзбейдi. Викалар өңдеуде шаршы гүлдi және дәндi мәдениеттермен араластыр дозадағы азотты тыңайтқыштары 40-50 кг/га д керек болады. . 
Фосфорлы және калий тыңайтқыштарын күзде немесе жазғытұры кiргiзедi. Олар дозалар (кесте 1, 2) топырақта бұл элементтердiң мазмұндарынан тәуелдi болады.

Кесте

Известеу алдыңғы мәдениеттерге өткiзедi немесе төменде 5, 5-шi рНмен бөлiмшеде егiннiң егдесi күзде Виканың орналастыруында. Тозаң тәрiздi iзбестердi қолданады. Iзбестер дозаны гидролитикалық қышқылдық бойынша үмiт артады.

 
Егiнге қана әзiрлеу 
Алдын ала, бiрақ Виканың тұқымдары егiнге дейiн 2 аптадан кешiктiрмей түбiрлiк шiрiгiрек және аскохитозаға қарсы дәрiлейдi. Беномилды пайдаланады, 50%.0 тарау - 2 кг/т; фундазол 50%.0 тарау - 2 кг/т. 
Тұқымдар дәрiлеумен бiр уақытта микроэлементтермен жұмыстанады. Ерiтiндiге бор қышқылдарын толықсытады - 300 г/т, молибден қышқылды аммони - 400 г/ өйткенi.

Дәрiлеулер үшiн иттер машинаны пайдаланады - 10А; Псш-шы; Кпс-шы; Уис-шы; «Мобитокс - супер (суды шығын - 10 л/т) сулаумен және (N аКМЦ-шы, 2 кг/т) желiмдеушi заттың қосымшасымен сөзсiз. 
Препарат қана бiр қалыпты беттi жiктелуi керек. Дәрiлеу үшiн препараттың қолдануының дозасы - аспайтын кемiнде 80% кеңес берiлетiн. 
Қана дымқылдық дәрiлеуден кейiн - 14%тен көп емес. 
Сапронитом, (200 г/га ) ризоторфином қана өңдеудi жабулы алаңдарға егiннiң күндерiне өткiзедi. Күн сәулелерiнiң түзулерiнiң өңдеген тұқымдарына дәл тигiзуге жол бермеу.

Егiн 
Егiн үшiн аудандастырылған сорттар тұқымдарды пайдаланады: Жақсы Натали, сүйкiмдi ( қосымша) 1123-98-шi Стб сәт, Вилен, Ақ мешiт 88, Ақ мешiт 222, Никольская, егiс науқаны стандартының тиiстi бiрiншi класстары Жақсы. 
Виканың Севасы ұтымды мерзiм жаздық егiс - топырақтың физикалық пiскендiгiнiң шабуылында. 
Сева ұзақтық - 5 күннен аспайтын. 
Сева әдiс - шылқыған қатардағы немесе тар қатар қатар аралықтармен 7, 5, 12, 5, 15 қара Сзулар-шы тұқым себушiнi пайдаланады, 6 Сза-шы, 6 Сзк-шi, 6 Сзт-шы, 6 БК-шыға; БК-шыға; БК-шыға; Агрегат Апп; Апп-шы, 5.

Таза түрдегi Викаларды  егедi және қолдайтын мәдениеттермен араластыр. Ретiнде қолдайтын мәдениет (тритикале, бидай) астық дақыл жаздық егiс және (Белайдың рапс, қышасы) шаршы гүлдi қолданады. 
Виканың егiсiнiң нормалары және қолдайтын мәдениеттер кестеде 3 келтiрiлген.

кесте

Қана егiстi норманы 0, 1 га ауданға қалқа бойынша орнатады. 
Егiстi норманың қоюын дұрыстық 5-10 ганың ауданындағы бақылау севомдары тексередi. 
Виканың қанасының бiтеуiн тереңдiк жаздық егiс: 
Саздақ топырақтарда - 4-5 смдер, 
Құмдақтарда - 5-6 смдар, 
Қыша және рапстың тұқымдары - аспайтын 1-2 қара.

 
Егiндерге күту 
Егiндердiң шыққанға дейiнгi тырмалауы түбiрдiң бiлiмiне дейiн тұқымда 1 смнан аспайтын өткiзедi, шыққаннан кейiнгi - 2-3 жапырақтардың фазасына. 
Көлденең тырмалайды немесе бағытқа диагонал бойынша қатардың. Саздақ топырақтарда орташа тiс тырнауышы Збзстарды қолданады - 1, супесчаныхқа - жеңiл Збптер-шi, тiркемен 6. Агрегаттың қозғалыс жылдамдығы - 5-6 км/час. 
Шаршы гүлдi мәдениеттерi бар Виканың аралас егiндерi тырмалау шықпайды.

Арамшөптермен күрес және зиян келтiрушiлермен 
Негiзiн салушының жинасынан кейiн сап ете түстен вегетациялайтын арамшөптергене дейiн (өрмелеуiш бидайық, қаулен, тiкенқурай дала тағы басқалар) жаздық егiс, лас көп жылдық арамшөптердiң Викасының егiн қолайлы өрiстер келесi препараттармен жұмыстанады: глифоган, 360 г/л. сом-шы, 0-6, 0 л/га, глиалка, 360 г/л. сом - 4-6 л/га, раундап, 360 г/л. сом - 4-6 л/га, доминатор, жалған айтқан - 4-6 л/га; раундап, 360 г/л. Д сом + 2, 4-шi - 2+1, 5-2 л/га. 
Бiр жылдық қос жарнақты және дәндi арамшөптерге қарсы қолданады: 
Бiр түрдегi егiндердiң Викаларына - гезагард, КС және БК - 3 кг/га егiн немесе көктеулерге дейiн дейiн; супер және фортэ, Кэ фюзилад - 2-3 жапырақтардың фазасына 2 л/ га бiр жылдық және бидайықтың биiктiгiнде 10-15 қара. 
Көктеулерге дейiн сұлысы бар Виканың аралас егiндерi топырақ гербицидтермен жұмыстанады: прометрекс, 50%.0 тарау және. . -КС және БК /га, гезагард 1-шi, (л ) 5 кг - 1-1, 5 кг/га, рейсер 25%.0 э. - 1-шi, 5 л/г, 33%-шi шк. э. - 2-3 л/га.