Табиғатгы корғаудын халықаралык және жалпы проблемалары

Жоспары

1.     Табиғатгы корғаудын халықаралык және жалпы проблемалары

2.     Қоршаған ортаны, табиғи ресурстарды қорғау проблемалары және дүние жүзілік даму

3.     Қазақстанның табиғи ресурстары және даму стратегиясы  

 

Табиғатты қорғаудың халықаралық және жалпы проблемалары

Адамзаттың  өмір сүруімен шешімдері байланыс табатын  экологиялық проблемадардың хадықаралық  және пәнаралық сипаты халықаралық  қатынастарды қозғайтын жаңа ғылыми мәселелерді ашып берді. Бәрінен  бұрын, бұл қоршаған орта жалпы мониторингі  мен халықаралық басқаруды жүйелеу, оған қосымша космостық ортаны және халықаралық қақтығыстарды баяулату мен тартыстарды жою үшін салды  сондай-ақ ұлттық, аймақтық және жалпы  қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Ресурстарды жалпы адамзат игілігі үшін тиімді пайдалатнуды қамтамасыз ететін тиімді халықаралық процедуралар мем механизмлер  тең құқықтығына негіделген ахуалды  орнату қажеттігі туды.

Еуропа  өнеркәсібі, ауылшаруашылығы және көлігі, тұрғындарының тығыздығы мен  урбанизациялануы аумақтың жинақталуы жоғары деңгейдегі аймақтар санына кіреді (11,6млн шаршы км.аумақта 30-дан  астам мемлекет орналасқан).

Еуропадағы  қандай да бір елдің шаруашылық қызметі  экологиялық жағдайда ықпалы байқалса, ол халықаралық жалпы еуропалық  дәрежеге көтеріледі. Осыдан келіп  еуропа континентінің елдер арасындағы ынтымақтастық тиімділігі талаптары  айрықша ауқымды. Европа табиғи ортасының  тұтастығы елдер арасындағы тиімді ынтымақтастық болуымен дәрежесіне, олардың табиғи жағдайларъшьщ бірлігіне  сәйкес жалпы немесе келісідген экологиялық саясаттыц жүргізілуіне тәуелді.

Табиғат компоненттерін бірнеше ел бірлесіп пайдаланатын болғандықтан, олардың  эхологиялық шарттарын сақтау, сондай-ақ бұл шаттарды қайта құру жөніндегі  кез келген шара табиғатты экономикалық қорғау мен халықаралық реттеудің  сенімді механизмін құруды талап  етеді. Жалпы европалық негізде  қызмет етуде өнедкәсібі дамыған  елдердің көбісі қатысады. Мейлінше тығыз  бірлесу нәтижесінде экологиялық  проблемаларды шешу үшін табылатын  шешімдер, бұл мемлекеттердің күштерін біріктіру басқа елдердің, бірінші  кезекте негұрлым төменгі ғылыми-техникалық және өнерқәсіб қуаты аз елдер  үшін айрықша мүлделігін тудырады. Европа континентінде қоршаған ортаны. қорғау мен жақсартудың халықаралық  ынтымақтастығы кен ауқымдағы экологиялық  проблемаларды шепгу үшін қажетті  практикалық тәхсірибе мен ғылыми ұстанымдарды жасауға жеткізуі тиіс.

Биосфераны  қорғаудың жекелеген аспектілері  бойынша халықаралық ынтымақтастықтың өз бастауын XIX ғасырдар алады, бірақ XX ғасырдыц ортасына дейін ол негізінен  өсімдік пен жануарлардыц жекелеген  түрлерін қорғауға ғана қатысты болды. Қоршаған ортаны қорғау және жақсарту міндеттері кең түрге ие болды. Қоршаған орта проблемалары 1968 жылы Парижде  биосфера проблемалары, бойынша Б¥¥-да үкіметаралық конференцияда бірінші рет қойылды. Конференция өткізу нәтижесінде биосфера ресурстарын тұтас сақтаумен тиімді пайдаланудың ғылыми неғіздерін жасаумен тужырымдалатын «адам және биосфера» ғылыми бағдарламасы жасалды. 

 

Қоршаған ортаны, табиғи ресурстарды қорғау проблемалары және әлемдік даму

Дамушы  елдердің қоршаған ортаны қорғау саласындағы  белсенді саясатқа көшуі қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша мамандарды даярлауда, ғылыми-зерттеу мекемелерін  құруда және экологиялық зерттеулерді көре білуде бұл саясатты жүргізуге  жауапты жаңа құқықтық органдарды құруда нақты жүзеге асыруларды әкелді.

Жапонияда қоршаған орта табиғатын қорғау мен  жақсарту мақсатындағы заңдылықтар  мен басқару, бірінші кезекте  денсаулық стандарттарынан негізделген. Жапонияның экологиялық саясатының ерекшелігі - ластаушы кәсіпорын фирмалары  есебінен зардап шегушілерге төлейетін  ортаның бұлінуінен болған залалдың орнын толтыру жүйелерін кеңінен  пайдалаиу болып табылады.

Ұлыбританияның  экологиялық саясаты қоршаған ортаның  объектіерінің саналық қасиеттерікен  шығады. Ұлыбританияда қандай да болмасын құрылыстың жобасын жасамас бұрын, қоршаған ортата баға беру керек, содан  соң қоршаған орта жағдайына үнемі  бақылау болу керек.

Швецияның экологиялық саясаты атмосфералың, судық топырақтың және де басқа табиғи объектілердің аятропогендік ластануын  болдырмайтын экологиялық таза өндірістік-технологиялық  процестер мен құрал-жабдықтар  жасап шығару бағытталған.

Францияда қоршаған ортаны қорғауды құқықтық реттеу, тіршілік студің сапасының социальды  жағдайынъің түсінігімен, халықтың бөлімі және экологиялық санасы деңгейімен көрінеді.

Халықтың  өмір сүру, еңбек ету, демалуының экологиялық  қолайлы жағдайларына адамның субъективті  құқығық мемлекеттік-құқықтық дайындаудың  қажетгілігі туды.

Тұрғындардың  жан басьша есебімен жалпы ұлттық өнім көлемінде шамамен білдірілетік тұрмыстық деңтейінің әлеуметтік- экономикалық қөрсеткіштері орнына «өмір сапасы» және тұрғындар жиілігі және экономиканың өнеркәсіп және аграр секторының орналасуы, ең аз ресурстармен қамтылу және табиғи табиғат ортаның жағдайының жинақты енгізіледі. Индияда үкімет үшін ұсыныстар даярлау тапсырылған қошаған ортаны қорғау саласында жоспарлау мен үйлестіру жөніндегі ұлттық комитет құрылды.  

 

Қазақстанның табиғи ресурстары және даму стратегиясы

Қазақстан табиғи ресурстардың мол қорына, оның ішінде энергетикалық ресурстардың айрықша қорына ие. Біздің еліміздің  территориясында, біздерді мұнайшы  елдердің алғашқы ондығына алып шығаратын  мұнай мен газдың кен орындары бар.

Қазақстанда сонымен қатар, көмір, хром, алтын  және басқа бағалы минералдардың  мол қоры бар. Бізде күн және жел  энергиясын қолданудың мол мүмкіндіктері  бар.

Осыған  қарамастан, біздер бірнеше жылдар қатарынан өзіміздің ішкі қажетімізді  өтей алмай келеміз. Бұл совет  дәуірінде құрылған бөлу жүйесінің  іздері және де бізде қажетті инфрақұрылыстар  болмауының салдары еді.

Басқаша айтқанда, халықаралық рынокқа мұнай  мен газды экспортқа шығару қажетті  байланыстың болмауынан, біздің даму жоспарымызды тарату үшін үлкен қаражат  алу мүмкіндігін мейлінше төмендетеді.

Энергетикалық ресурстарды жүзеге асыру мынадай  элементтерді өзіне кіргізеді.

Бірінші. Біздер өзіміздің қорымызды тез  әрі тиімді пайдалану үшін, халықаралық  ең жаксы технологиялар, ноу-хоу  және ірі капитал назарын аудару үшін ұзақ мерзімдік серіктестік  шартқа отырамыз. Бірқатар ірі келісім-шарттарға  қол қойдық, ал басқалары даярлық  стадиясында.

Біздер, біздің есебімізбен олардың есебі  үйлесетін, ұзақ мерзімді болашағы бар  серіктерді іздейміз. Контрактіде біздер нақты және ақылмен Қазақстан  мүдделерін, экологиясын, біздің қызметкерлердің  жұмыспен қамтамасыз етілуін және даярлығын, социальды жағдайларды шешу қажеттігін қорғаймыз. Біздің табиғи ресурстарымызды  қолдану барысында, біздер жоғары деңгейдегі дүние жүзілік практиками сай  келетін және Қазақстан мүдделеріне  жауап беретін айқын келісімге  мүдделіміз. Бұл жерде - біздің кірісіміздің түрақтылығы мен келісім-шарттардың әділдігі, сонымен қатар дүние  жүзілік қоғамдастық қолдау керек.

Біздің  стратегиямыздың екінші бөлімі - мұнай  мен газды экспортқа шығару үшін құбыр айдау жүйесін құру. Тек  қана тәуелсіз экспорттық маршруттардың  көп саны, біздің бір көршіге тәуелді  болуымызды және бір тұтынушыдан  монополиялық бағалы тәуелділігімізді болдырмауы мүмкін.

Үшіншіден, отын ресурстарын пайдалану жөніндегі  біздің стратегиямыз ірі елдердің назарын  аударуға, яғни АҚШ, Ресей, Қытай, Батыс  Еуропа мемлекеттерінің біздің мұнай-газ  бизнесіміздің дамуына капитал  салуын қамтамасыз етугс бағытталып отыр. Бұл елдер мен компаниялардың біздің ресурстарымызды тұрақты  және ұдайы түрде экспорттаудың  экономикалық мүддесі, тәуелсіз және гүлденген  Қазақстан дамуына жағдай жасайды.

Төртіншіден, біз шетел инвестициясының назарын  аудару аркылы, ішкі молшылықты және бәсекелестік тәуелсіздікті жасап, дамыта аламыз.

Ақыр  соңыңда, бесінші, өзіміздің стратегиялық ресурстарымызды қатаң бақылау  үнемді өмір сүрумен қаражатты ұқыпты жұмсап, бір бөлігін келешек ұрпаққа  сақтауымыз керек. 

 

Әдебиеттер:

1. Неверов А.В.  Экономика природопользования.- Минск:  ВШ, 1990-216с.

2. Нестеров П.М., Нестеров А.П. Экономика природопользования  и рынок.- М.: Закон и право, 1998-413с.

3. Ревазов М.А.  и др. Экономика природопользования.-М.:Недра,1992.

4. Сарсенов А.  Экологическая безопасность и  ресурсосбережение при переработке.-Алматы,2000.