Перифериялық құрылғылар

- Тұрақты жадыдағы мәліметтер өзгертілмейі, оларды тек оқуға болады. Тұрақты ж/қа керекті прогр/р оны шығаратын заводта жазылады. ТЕСҚ-да орналасқан прогр/р комплекті BIOS (енгізу- шығару базалық жүйе) құрайды. Бұл прогр/р пакетінің негізгі   қызметі – к/лік жүйенің құрамын және жұмысын тексеру және пернетақтамен, монитормен, қатты дискпен және дискқозғағышпен әрекетті қамтамасыз ету.

CMOS жадысы. ЖЕСҚ-дан айырмашылығы  к/ді өшіргенде ондағы мәліметтер  өшпейді. ТЕСҚ-дан айырмашылығы  мәліметтерді, жүйе құрамына қандай  құрылғылар кіретініне сәйкес енгізуге, өзгертуге болады.

Бұл микросхема энергияны  кішкентай аккумулятор батареясынан алып отырады.   CMOS микросх/сы иілгіш және қатты диск, процессо және басқа  да аналық платаның құрылғылары туралы мәліметтерді сақтайды. Жүйелік сағат  көрсеткіші сонда сақталады.

Енгізу құрылғылары  – мәліметтерді сыртқы ортадан комп/ге енгізу үшін қолданады. (Маус, трекбол, пенмаус, джойстик, дигитайзер- графикалық планшет, цифрлік фотокамера, сканер, микрофон, негізгісі  пернетақта.)

Шығару құрылғылары  – К/ң жұмыс нәтижесін адамға жеткізеді. (Принтер, колонкалар, негізгісі монитор.)

Монитор - басты шығару құрылғысы. Оның параметрлері: типі, размері, бейненің регенирациялау жиілілігі, қорғаныс классы.

Оперативті есте сақтау құрылғысы немесе ЭЕМ-нің жедел  жады және де тұрақты есте сақтау құрылғысы компьютердің ішікі жадын құрайды, осы екеуімен процессор жұмыс кезінде мәлімет алмасып отырады. Өңделуге тиісті кез клеген млімет алдымен компьютердің сыртқы жадынан (магниттік дискілерден) жедел жадына көшіріледі.

Компьютердің жедел  жадында осы мезетте дереу  өңделуге тиіс мәліметтер мен программалар ғана сақталады. Информация керек кезінде  магниттік дискіден жедел жадқа  көшіріліп, өңделген соң олар қайта  сыртқы жадқа жазылып қойылады. Жедел  жадта информация тек жұмыс сеансы кезінде сақталып, ондағы мәлімет ЭЕМ өшірілгенде немесе электр торабында ақау болып, ток сөнген шақтарда ізсіз жоғалады. Осығанбайланысты әрбір адам өзіне ұзақ уақыт керек болатын информацияны жоғалтып алмауы үшін оқтын-оқтын магниттік дискіге жазып отыруы керек

Компьютердің жедел  жадының көлемі өскен сайын оның есептеу жылдамдығы да артады. Информация көлемін өлшеуде сегіз биттен тұратын байт бірлігі қолданылатыны  белгілі. Осы өлшем бірлігі арқылы жедел жадтағы не магниттік дискеттегі сақталатын информация 360кб, 720кб немесе 1,2Мб болып жазылуы мүмкін. Мұнда 1кб=1024 байт, 1Мб=1024кб.

Компьютердің жедел  жадынан өзгеше оның тұрақты жады бар, ол өзгертілмейтін мәліметті сақтайды, ешкім оны өшіріп қайта жаза алмайды, ол мәліметті  тек оқуға болады. Әдетте тұрақты жадтың көлемі шағын-32-64Кб шамасында. Тұрақты жадқа керекті программалар оны шығаратын заводта жазылады, олар көбінесе компьютерді тоққа жалғаған кезде оны тексеріп іске қосу үшін қажет.

Компьютердің көлемі 1Мб болып келетін жедел жадты  екі бөлімнен тұрады-алғашқы 640кб қолданылатын программалар мен операциялық жүйе үшін, ал қалған мөлшері төмендегідей мақсаттарға қолданылады:

- операциялық жүйенің компьютердің жұмысқа жарайтынын тексеретін және төменгі деңгейдегі қарапайым енгізу -–шығару жұмыстарын атқаратын бөлігі

- экранға бейнелер шығару үшін

- компьютердің қосымша құрылығылармен бірге келетін операциялық жүелердің кеңйтілген бөліктері.

Қосымша жад көлемін толық пайдалану  ұшін арнаулы программалар-драйверлер жасалып, олар процессордың жедел жадындағы информацияны сақтайтын, әрі толық пайдаланатын режимге көшуді қамтамасыз ете алады.

Процессордың өте жылдам істейтін тағы бір шағын көлемді жады бар, оны кэш-жад деп атайды. Ол жедел  жад пен процессор арасында дәнекерлік рөл атқарып, жалпы жұмыс өнімділігін арттыру қызметін атқарады.

Процессордан бөлек компьютер  құрамында

- ЭЕМ құрылғылары (дисплей, диск, және т.с.с) жұмыстын басқаратын электрондық схемалар

- Енгізу – шығару порттары, олар жүйелік блокқа әртүрлі принтер, графиксызғыш, тышқан тетігі тәрізді шеткері құрылғыларды тіркейтін кпрарядты байланыс құрылғылары бар болады.

Енгізу –шығару порттары ішкі негізгі  құрылғылармен байланыс жасайтын арнайы порттан және шеткері құрылғылармен  байланыстыратын жалпы мақсаттағы порттардан тұрады. Жалпы мақсаттағы порттар LTP1-LTP3 деп белгіленетін параллель және COM1-COM3 болып белгіленетін тізбекті бөліктерге жіктеледі. Параллель порттар жылдам істейді, бірақ байланысу үшін көбірек сым шоғырларын керек ететді.