Қолданылған әдебиеттер тізімі

                     C.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті 
                                                       Кафедра:Қалыпты анатомия 
 
 
 
 
 
 
 
           Тақырыбы:Өкпе 
 
 
 
 
                               
                                         
 
 
              
 
 
 
 
 
 
 
 

Жоспары: 
1.Кіріспе 
2.Өкпенің құрылысы 
3.Өкпенің қызметі 
4.Өкпеқап және өкпелердің шекаралары 
5.Қолданылған әдебиеттер тізімі 

Кіріспе: 
Өкпе,pulmones(грекше-pneumon), кеуде қуысында,cavitas thoracis ,жүрек пен үлкен тамырлардың жанында,омыртқа бағанасының алдыңғы бетінен,кеуде қабырғасының алдыңғы бетіне дейін созылатын көкірек аралықпен,mediastinum , бір-бірінен бөлінген өкпе қабында орналасқан. Оң өкпе сол өкпеге қарағанда көлемді, әрі біршама қысқа және кең.Бұл біріншіден,көкеттің оң күмбезінің сол күмбезіне қарағанда жоғары тұруына,екіншіден,жүрек солға ығысыңқырап орналасып,сол өкпенің енін азайтуына байланысты. 
  Өкпе,pulmo , бұрыс конус пішінді,оның төмен қараған негізі, basis pulmonis және дөңгелектенген ұшы, apex pulmonis, деп аталады.  
Ол алдыңғы жағында I қабырғадан 3-4 см жоғары немесе бұғанадан 2-3см жоғары тұрады,артқы жағында VII мойын омыртқасы деңгейіне жетеді

Сау адамның  өкпесі       ауру адамның  өкпесі

Өкпенің ұшында осы  жерден өтетін бұғанаасты артериясы  қысымынан пайда болған кішкене  жүлге,sulcus subclavius , байқалады.өкпенің 3 бетін ажыратады: төменгі беті, facies diafragmatica, жанасып жататын көкеттің  жоғарғы бетінің дөңестігіне сәйкес ойыс келеді,кең қабырғалық беті, facies costalis, араларында жатқан қабырғааралық бұлшықеттермен қоса кеуде қуысы қабырғасы құрамына енетін қабырғалардың ойысына сәйкес келеді,медиалды беті, facies medialis, ойыс, көп жерінде жүрекқаптың бедерін сақтайды.

Өкпе.алдынғы  көрінісі

 

1-os hyoideum; 2-lig.thyrohyoideum medianum; 3-cartilago thyroidea; 4-lig.cricothyroideum; 5-cartilagocricoidea; 6-trachea; 7-a.carotis com-munis sinistri; 8-a.subclavia sinistra; 9-v.humerocapitalis sinistra; 10-costa prima (sinistra); 11-apex pulmonis sinister; 12-lobus superior pul-monis sinistri; 13-cor; 14-incisura cardiaca pulmonis sinistri; 15-fissura obliqua; 16-lingula pulmonis sinistri; 17-lobus inferior pulmonis sinistri; 18-pleura parietalis (pars costalis); 19-processus xiphoideus; 20-cartilago costalis; 21-pleura parietalis (pars diaphragmatica); 22-recessus costodi-aphragmaticus; 23-lobus inferior pulmonis dextri; 24-fissura obliqua; 25-recessus costomediastinalis; 26-lobus medius pulmonis dextri; 27-fissura horizontalis; 28-lobus superior pulmonis dextri; 29-pleura parietalis (pars mediastinalis); 30-thimus; 31-v.humerocapitalis dextra; 32-a.subclavia dextra; 33-cupula pleurae; 34-a.carotis communis dextri.  

Оң өкпе.медиалды(ішкі) беті

 

1-арех pulmonis; 2-sulcus a. suhclaviae; 3-impressio v. azygossis; 4-nodi lymphatic! bronchopulmonales; 5-bronchas principalis dexter; 6-a. pulmonalis dextra; 7-sulcns v. azygossis; 8-margo posterior pulmonis; 9-w. pulmonales; 10-impressio oesophagea; 11-lig. pulmonale; 12-impressio v. cavae inferioris; 13-facies diaphragmatica; 14-margo inferior pulmonis; 15-lobus medius pulmonis; 16-impressio cardiaca; 17-fissuraobliqua; 18-margo anterior pulmonis; 19-lobus superior pulmonis; 20-pleura visceralis; 21-sulcus v. brachiocephalici dextri

Сол өкпе(pulmo sinister).медиалды(ішкі) беті

 

1-арех pulmonis; 2-sulcus a. subclaviae sinistri; 3-sulcus brachio-cephalici sinistri; 4-a. pulmonalis sinistra; 5-bronchus principalis sinister; 6-margo anterior pulmonis sinistri; 7-w. pulmonales (sinistri); 8-lobus superior pulmonis sinistri; 9-impresio cardiaca; 10-incisura cardiaca pulmonis sinistri; 11-fissura obliqua; 12-lingula pulmonis sinistri; 13-margo interior pulmonis sinistri; 14-taciesdiaphragmatica; 15-lobus interior pulmonis sinistri; 16-lig. pulmonale; 17-nodi lymphatici bronchopulmonales; 18-sulcus aortae; 19-pleura visceralis; 20-fissura obliqua.

Өкпенің қызметі: 
өкпенің негізгі қызметі-газ  алмасу  
өкпеге оттегімен қаныққан ауаның келуі  және көмірқышқыл газымен байыған ауаның одан сыртқа шығарылуы,кеуде қуысы қабырғалары мен көкеттің белсенді тыныс алу қозғалыстары және өкпенің жиырылғыштық қабілетінің тыныс жолдары қызметімен  ұштасқан әрекеті  нәтижесінде қамтамасыз етіледі. 
Өкпедегі кәдімгі тынысалудан басқа жанама тынысалуды,яғни ауаның бронхтар мен бронхшаларды айналып қозғалуын ажыратады. 
Өкпенің физиологиялық рөлі газ алмасумен шектелмейді.тынысалу кезіндегі бонхтар қабырғасының белсенділігі, секрет бөліп шығару қасиеті,зат алмасуға қатысу , бұның организмдегі қышқыл-сілті тепе-теңдігін сақтауда маңызы бар. 
Өкпеде күшті дамыған фагоцитарлық қасиеті бар жасушалар бар екендігі анықталған.

Өкпенің құрылысы: 
өкпенің бронхтарға бөлінуіне сәйкес екі басты бронхтардың, bronchus principalis,әрқайсысы өкпе қақпасына келіп,үлестік бронхтарға,bronchi lobares ,бөліне бастайды.оң жоғарғы үлестік бронх жоғарғы үлес орталығына бағытталып,өкпе артериясы үстінен өтеді және артерияүстілік деп аталады;оң өкпенің қалған үлестік бронхтары мен сол өкпенің барлық үлестік бронхтары артерия астынан өтді және артерия астылық деп аталады.үлестік бронхтар сегменттік деп аталатын үшінші бронхтар бөліп шығарады. 
  Сегменттік бронхтар мен олардың тармақтарында шеміршектер жартылай сақиналы пішінін жоғалтып,жекелеген табақшаларға ыдырайды.

Өкпедегі бронхтар мен бронхиолалар

Бұлшықетті қабат  шеміршектерден ішке қарай дөңгеленіп орналасқан бірыңғай салалы  бұлшықет талшықтарынан тұрады. Брнхтардың бөлінетін  жерлерінде ерекше дөңгелек бұлшықет будалары орналасады, олар қайсыбір бронхтарға кіреберісті кішірейтіп, кейде оларды жауып тастауы мүмкін.

Өкпеқап және өкпелердің шекаралары

 

1-margo anterior pleurae parietalis pulmonis sinislri; 2-margo anterior 
pulmonis sinistri; 3-incisura cardiaca pulmonis sinistri; 4-processus 
xiphoideus; 5-margo inferior pulmonis sinistri; 6-margo inferior pleurae 
parietalis pulmonis sinistri; 7-margo inferior pleurae pulmonis dextri; 8- 
margo interior pulmonis dextri; 9-margo anterior pulmonis dextri; 10- 
margo anterior pleurae parietalis (dextri); I l-apex pulmonis dextri.  

Оң өкпеқап пен  өкпенің шекаралары.оң жағынан көрініс

 

1-linea axillaris media (вертикальная линия); 2-арех pulmonis; 3-costa prima; 4-lobus superior; 5-flssura horizontalis; 6-lobus medius; 7-fissura obliqua; 8-lobus interior; 9-margo interior (pulmonis); 10-pleura parietalis (pars diaphragmatica); 11-margo pleurae inferioris; 12-pleura parietalis.  

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

 

1.Алшынбай  Рақышев “Адам анатомиясы” 2 том.Алматы,2004

2.www.google.ru