Аралас тамақтану

    Аралас  тамақтану дегеніміз баланың алғашқы 6 айында ана сүтімен қатар сүт қоспалары түрінде үстеме тамақ алуын айтамыз.

Сүт қоспалары тәуліктік тамақтың 1/5 бөлігін алады. Аралас тамақтанудың себебі: 3 топқа бәлінеді.

1. Анасы жағынан: а. гипогалактия- анасының сүтінің жетіспеуі.

             б. Анасының аурулары-жүрек аурулары, жүрек- қан тамыр жетіспеушілігі 1-2 дәреже, туберкулездің жедел кезеңі, эндокрип аурулары.

в. Ана сүтінің сапасының және құрамының өзгеруі.

2. Баласы жағынан: Кейбір патологиялық жағдайлар, олар ана сүтін шектеуге мәжбүр етеді.(анемияның ауыр түрі,эксудативті     диатездің қозу кезеңі.) Бұлар уақытша себептері; Баланың салмагын қосуы тоқтаған жағдайда. 

        Ең  негізгі себеп гипогалактия. Перзентханадан шығар кезеңде анасы донорлық сүтті қай жерден алатынын біліп шығуы керек.

Анасының сүтін қалпына-келтіре алмаған жағдайда ғана үстеме тамақ береді. Барлық қоспалар 3-ке бөлінеді:

1. Қарапайым немесе тәтті қоспалар.
2. Қышқыл коспалар.

3. Құрғақ қоспалар.

        Қарапайым қоспалар сиыр сүтінен тұрады, ал қышқыл қос палар 2 күндік; айраннан, шырышты қайнатпалардан және қант сиробынан тұрады.

        Төмендегідей  қоспалар қолдануға болады: Б-қоспа, 1 бөлігі сүт не айран, 1 бөлігі қайнатпа нс 5-10 % қант сиробы.(Оны 3-5 күн ішінде қолданады). В-қоспа, 2 бөлігі сүт не айран, 1 бөлігі қайнатпа.5-10 % қант сиробы. Б-қоспадан кейін 3-3,5 ай беріледі. Ары қарай 5 % қант сиробы қосылған сүт не айран 10 % қант сиробы қосылған 3-3,5 ай беруге болады. Қоспаның аты қосылатын қайнатпаның атымен аталады. Айрак қосыл жасайтын қоспалар ең жиі қолданылатын қоспалар.

        Қышқыл қоспалардың қарапайым Қоспаларға қарағанда біраз артықшылыгы бар:

1. белоктары ұйыған,оны қорыту үшін күш жүмсамайды.

2. Ac қорыту жүйесінің жұмысын жақсартады.

3. Ішектің микрофлорасын жақсартады.

Алматының тамақ  институты біраз кышқыл қоспалар ойлап

тапты: Биолакт, Виталакт, Линолакт, Детолакт, Беби, Балдырған. Балбебек. Бұлар құрамы жағынан ана сүтіне жақын. 
 

донорлық ана сүтімен қамтамасыз еткен дұрыс. Бұл үшін емхана-ларда, ауруханаларда, перзентханаларда ана сүтін жинайтын бөлім-дер болады. Сүт өткізетін аналар ай сайын денсаулығын тексеріп тұрады. Жаңа сауған сүтті 2 сағат ішінде қайнатпай ішуге болады, одан кейінгі уақытга міндетті түрде стерилдеп беру керек (су моншасы арқылы).

        Тамақты бір орталықтан беру үшін сүт кухнялары үйымдас-тырылады. Олардың мақсаты: сау және ауру балаларға сүт қоспала-рын дайындап беру. Үлкен қалаларда үлкен орталы сүт кухнялары, ал аудан орталықтарында тарату болімшелері(пункттері) болады. Сүт кухнясының кем дегенде 3 бөлмесі болуы керек (дайындау, суыту, ыдыстарға қүю). Холодильниктері (тоңазытқыш) болуы керек.

        Тарату пункттеріне тамақ дайын ыдыстарда әкелінеді де сол ыдыстарымен таратылады. Арнайы машинамен әкеледі. Оларды кү-ніне 3 рет 0,5 % хлорлы әк ерітіндісімен сүртіп отырады. 

        Сүт кухнясымен тарату бөлімдеріне.қойылатын талаптар: Бөлмелерінің қабырғалары тез жуылатын заттардан жасалына болуы керек, өте таза болуы шарт, ультракүлгін сәулесін қолданып 

тұру керек. Сүттер, қоспалар 100 градус температурада 4-5 мин бойы стерильденуі керек, бөтелкелер де стерильденуі керек. 

Сүт кухнясына сүтті арнайы фермалардан алып келеді. Сутті сауған

нан кейін  12-24 сағаттың ішінде жеткізу керек. Құрамы жағьнан еүт қойылатын талапқа сай болуы керек. Сүт кухнясының 

жұмысшылары өте таза жеке басының гигиенасын сақтап жүрулері

керек. Олар медициналық тексерулерден өтіп , анализдерін тапсы-рып тұрады. Сүт қоспаларын тек дәрігердің нұсқауымен алады. Бұл айтылғандар балалардың ауруларының алдын алу үшіл қажет.

Жасанды тамақтандырғанда тамақты балаға қасықпен мензуркамеи береді. Тамақтың көлемі баланың жасына сәйкес болуы керек. Қосымша тамақты табиғи тамақтануға қарағамда 1 ай бұрын береді. 4-4,5 айдан бастап жеміс пюресі, үгітілген алма, ірімшік жұмыртқаның сарысьн береді. 

Бұдан басқа  елімізде шығатын құрғақ қоспалар да бар: Малютка-1-2 айлық балаларға, Виталакт, Малыш, Крепыш- бұлар әртүрлі жармалардың уыдарынан жасалған. Колдану әдісі коробкасында жазылған.

        3. Үстеме тамақты енгізу Әдісі.

1. Үетеме тамақты емізгеннен кейін беру керек.
2. Үстеме тамақты қасықпен, мензуркамекн берген дұрыс.
3. Үстеме тамақты аз-аздан 3-4 кун ішінде енгізу керек.
4. Үстеме тамақты ана сүтінен кейін беруге немесе бір беретін сүтті толық алмастырып беруге бодады.
5. Үстеме тамақ көлемі тек жетіспейтін сүттің көлеміен арт-пауы керек (бақылау өлшеуін жүргізіп баланың канша сүт еметінін біліп отыру керек).

Жасамды тамақтандыру деп баланык алғашкы 6 айлығында ана сүтін қабылдамай баска тамақ кабылдауын айтады. Жасанды тамақтану себептері:

1. Анасының сут болмауы
2. Анасының ауыр аурулары
3. анасының өліп қалуы не тамақгандыруға мүмкіндігі

болмауы.