Дұрыс тамақтану – денсаулық кепілі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Дұрыс тамақтану –

денсаулық кепілі»

туралы

реферат

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дұрыс тамақтану  адам денсаулығының құрамдас бір  бөлігі болып табылады. Планетарлық  масштабта өлімнің 60 % дұрыс тамақтанбаумен тура байланысты. Бүкіл әлемдік денсаулық  сақтау ұйымы планета тұрғындары  денсаулығының нашарлауының 10 себебінің  ең қауіптісі деп маскүнемдік, шылым  шегу, холестеринемия, гипертониялық  ауру, артық салмақ, аз салмақты атап көрсетеді.

 Сонымен  қатар, бұл тізімге микронутриенттік жетіспеушілік кіреді.

 Микронутриенттік  жетіспеушілік – бұл дәрумендер  мен микроэлементтердің тапшылығы,  әсіресе өзекті болып әр-түрлі  ауруларға әкелетін йод, темір,  мырыш тапшылығы болып табылады.

 Йодтапшылық  аурулары және теміртапшылық  анемия адам ағзасының дұрыс  дамуына бөгет жасап, туберкулез, рак сияқты маңызды және тағы  да басқа микронутриенттік жетіспеушілікпен  байланысты аурулардың пайда  болуына мүмкіндік туғызады. Бұл  элементтердің тапшылығы:

- өлі туғандардың  артуы;

- баланың  ми дамуының ақауларын тудыру;

- жұқпалы  ауруларға қарсы қорғау механизмдерді  басу;

- ес нашарлауы,  балалардың ақыл-ой мен физикалық  дамуының бұзылуы және соның  салдарынан халықтың интеллектуалдық  потенциалының төмендеуіне әкеліп  соғуы мүмкін

 

 Сондықтан  соңғы кезде йод - теміртапшылығы  мәселесіне жоғары назар аударылады. 

 Адам ағзасын  йод, темірмен қамтамасыздаудың 3 негізгі әдісін атап кетуге  болады.

 

1. Фармакологиялық.  Құрамында түрлі дәрумендер мен  микроэлементтері бар дәрілерді  тағайындау және пайдалану.

2. Дұрыс тамақтану.  Пайдаланатын тағамдарға микроэлементтер  мен дәрумендерге бай өнімдерді  жүйелі түрде қосу. Йод көптеген  теңіз өнімдерінің құрамында  бар, темір – бауыр, қоян  етінде, күрке тауық етінде, сулы, қара құмықта, қара жидекте,  шабдалыда т.б. бар. Тағамдарға  аскорбин қышқылын қосу темірді  соруын жақсартады. Ол көбінесе  итмұрын, лимон, тәтті бұрыш,  қарақат, укроп құрамында болады

3. Негізгі  тағам өнімдерін йод, темір  қоспаларымен, дәрумендер кешенімен  фортификациялау (байыту).

 Сондықтан  тағам өнімдерін таңдау кезінде,  әсіресе, нан, сүт, тұз сияқты  әрдайым пайдаланатын өнімдердің  таңбалауына назар аударып, фортификацияланған  ұн мен йодталған тұз сатып  алуды ұсынамыз. Бұл микронутриенттер  тапшылығының көптеген түрлерін, жеке айтқанда теміртапшылық  анемия және йодтапшылық ауруларының  алдын алуға көмектеседі.

 

Кез келген елдің  болашағы – оның халқының денсаулығына байланысты екендігі – дәлелдеуді қажет етпейтін шындық. Ал біздің болашақтағы  бағытымыз – салауатты өмір салты. « Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол  ізде» дегенді өсіп келе жатқан ұрпақтың санасына сіңіріп, олардың өз денсаулығына деген жауапкершілікті қалыптастыру баршаның борышы.

 

Денсаулық дегеніміз  – адам жаны мен тәнінің амандығы. Денінің сау болуын қандай адам қаламайды?

 

Дені сау  адам өзі үшін де, ол өмір сүріп жатқан қоғам үшін де керек. Қоғамадағы не бір жұмысты да сол денсаулық  иесі ғана атқара алады. Адам бұл өмірде мәңгілік емес. Сол берілген аз ғұмырды  дұрыс пайдалана білмесең, ғұмырың  текке өтті дей бер. «Денсаулық –  зор байлық» деп атамыз қазақ  бекер айтпаған болар. Әр адамның  өмірінде денсаулықтың орны бөлек. Сондықтан  денсаулығымызға көңіл бөліп, дұрыс  сақтанғанымыз жөн. Деніміз сау  болмаса, ауру меңдеп, қалжыратса, шалқыған байлықтан, ақшадан не пайда?! Осыдан біз ненің бірінші байлық екенін аңғарамыз.

 

Шопенгауердің «Дені сау кедей – ауру корольден  бақытты»,- деген қанатты сөзі өте  орынды айтылған.

 

Дені саудың – жаны сау. Әрине денің сау  болмаса, рухани сауыға алмасың тағы бесенеден белгілі.

 

Бүгінгі дені сау ұрпақ – елдің ертенгі  жалғасы.

 

Халқымыздың тіршілігі мен бірлігі, жарқын келешегі көп ретте денсаулық мәдениетінің қаншалықты дәрежеде қалыптасуына байланысты. Денсаулық – ел дамуының басты  арқауы. Денсаулық сақтау біздің өміріміздегі келелі мәселелердің, үшінші мыңжылдыққа  атаған еліміз үшін өзекті міндеттердің бірі.

 

Жеке адамның  да, мемлекеттің, қоғамның да басты  байлығы – денсаулық. Осынау байлығымызға балаған денсаулығымыздың қамын  ерте бастан ойлауымыз қажет екенін естен шығарып алатынымыз өкінішті-ақ. Ынтымақ, бірлігі жарасқан елімізде адам денсаулығын нығайту жолында  үкіметіміз ерекше көңіл бөліп отыр. Республикамызда салауатты өмір салтын сақтау барысында Елбасы Н.Назарбаевтың бастауымен «2002 жыл – Денсаулық  жылы» жарияланғаны баршамызға аян.

 

Табиғаттың  ең қымбат жемісі – адамдардың өз денсаулығына көңіл бөлгені - өзін-өзі сыйлағаны.Осыдан-ақ табиғаттың берген сыйы тұла бойына таза қарап, өмірдің соңына шейін денсаулығы зор болып, адам атына кір келтірмей  өту абзал.

 

Адамның денсаулығы - өмір тіршілігінің ең бірінші  шарты  болып табылады. Сондықтан үкіметіміз денсаулық сақтау ісіне, адамдарымыздың дені сау, ағзасының күшті болуына  үнемі қамқорлық жасап отыр.

 

Дені сау  болса, адамның өзі де, жан-жағындағы  адамдар да бақытты.

 

Адамға денсаулықтан не бар қымбат,

 

Ауру төнсе  кең дүниені тар қылмақ,-дегендей, өкінішке орай, қымбат байлығымызға кереғар  әсерін тигізетін зиянды нәрселер де баршылық.

 

Бір кездері  мақтаныш көріп,жерге салып тастаған сан түрлі зауыттардың түтіні адам ағзасын тұншықтыруда. Шашты  тік тұрғызар «Семей полигоны» аталған  аймақта әлі күнге шейін ауру балалар дүниеге келуде. Айдаһардың үш басындай арақ, темекі және наша –  ауруға жол ашатын мүмкіндіктердің  басты себептері. Нашақор адамдар - өмірлерінен күдер үзген, болашағы жоқ адамдар деп ойлаймын. Саралап  алсақ, осының барлығы адам қолымен  жасалып, қоғамның ілгері дамуына кері әсерін тигізуде.

 

Ашық аспанымызға  қара бұлт төндірген заман кеселдерінен арылу, арылту – көкірегі асу, көзі ашық әрбір азаматтың борышы.

 

Жаңа ғасыр  табалдырығынанаттанған болашақтың тағдыры  – оның денсаулығында. Ұлы Абай атамыздың  «Бес нәрсеге ғашық бол, бес нәрседен қашық бол» қағидасын берік ұстап, ертедегі ата-бабаларымыздың әскерлі  сөз мәйектерімен жеткізе білген денсаулық жайлы ойларының қадірін  түсіне білу керек.

 

Сау дене, азат ақыл, адам көңіл,

 

Үшеуімен  бақытты  болады өмір,- дегендей, өмірге адам болып келген соң, адам болып  өту, өмірімізді мәнді де, сәнді өткізу, келешекке оң көзқараспен қарау  – міндетіміз. Бұл өмірді дұрыс  өткіземін десең, салауатты өмір салтын ұстан.

 

Салауаттылық  – саулық кепілі, ал саулық – байлық негізі.

 

Өркениеттің жолындағы елдің ертеңі – халқының саулығына байланысты. Дені сау халық  – бай халық, халқының дені сау  болып тұрса, мемлекеттің де мықты  болып тұрары сөзсіз. Жаны сұлу, тәні сау ұрпақ, саған аманат еткен  тәуелсіз мемлекетіміздің алтын  кілтін жоғалтпай, көк туын көкке  қарай  биік көтер!

 

Есірткі, нашақорлық – азаматты жұтатын аждаһа екенін бір сәт естен шығармайық!

 

Өміріміз - өз қолымызда. Біздің бақытымыздың оннан  тоғызы денсаулығымызға байланысты. Адамға өмір бірақ рет беріледі. Бұл ретте оның денсаулығы мықты, рухы күшті болғаны абзал!

 

Жаңа ғасыр  азаматы – дені сау, рухани бай  адам!