Науқастардың төсектегі функционалдық жағдайлары

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ  САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ

Пән: Мейірбике ісінің негіздері

Тақырып: Науқастың төсектегі әр түрлі функционалды      жағдайлары:Симс қалпы, арқасында, ішінде, Фаулер қалпында.

 

ІШКІ АУРУЛАР КАФЕДРАСЫ

 

 

СӨЖ

 

 

 

 

 

 

 

Орындаған:  110 топ ЖМФ

                         Идрисова Е. М.                               Тексерген:     Догалбаева А. Б.

 

 

 

 

Семей 2013 жыл

                                                  Жоспар:

1. Кіріспе бөлім.

 

2. Негізгі бөлім:     

    2.1 Науқастың төсектегі әртүрлі

          функционалды жағдайы;

    2.2 Науқастың Симс жағдайында орналастыруы;

    2.3 Науқасты Фаулер жағдайында орналастыру.

 

3.Қорытынды бөлім.

 

 

4.Қолданылған әдебиеттер.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

НАУҚАСТЫҢ ТӨСЕКТЕГІ  ҚАЛПЫ

• АКТИВТІ НЕ БЕЛСЕНДІ
• Науқас бұл жағдайда өзіндік қозғалады,төсегіне отырып, өзіне қызмет көрсетеді.
• ПАССИВТІ НЕ ҚОЗҒАЛЫССЫЗ  
• Енжарлық,әрекетсіздік жағдай – науқастар өте аз қозғалады, өзіндік басын көтеруі, қолын қозғау қимылдары қиын, мұндай аурулар әрине паралич, жүйке ауруларының әсерінен (ессіз түрде болуы мүмкін).
• МӘЖБҮРЛІК ҚАЛПЫ
• Шамасы аз болса да, өзін күтуге бар. Аз да болса науқас өзін тәуірмін деп есептейді, аяғын жерге түсіріп немесе бір жаққа оңға немесе сол жаққа бұрылып жатуды ұнатады. Науқастың жағдайы әлі де төсекте, ол өзіне мінездеме бере алады.

Науқастың төсектегі қалпы былайша сипатталады:

1) активті, не белсенді, яғни науқас төсекте еркін қозғалып, отырып, жүре алады;

2) пассивті, не қозғалыссыз — науқас айналасындағы өзгерістерге аса көңіл бөлмей, қозғалыссыз жатады;

3) мәжбүрлік қалпы — бұл жағдайын жеңілдетуге, мысалы, ауыру сезімін, я ентікпені азайтуға бағытталған қалпы.

Мысалы, жүрек ауруымен сырқаттанған адамдар көбінесе оң жақ қырымен жатқанды ұнатады, себебі сол жағында жатқанда жүрек соғысы жиілеп, ентігуі күшейеді. Қан айналысы нашарлаған науқастар жартылай отырады, (ортопноэ), сол кезде жүректің оң жақ бөлімдеріне келетін қан азайып, өкпедегі іркілу де азайып, ентікпе бәсеңсиді.

Тыныс демікпесінің ұстамасы кезінде науқас қолдарын тізесіне қойып, немесе орындықтың арқасын құшақтап отырады. Осындай қалыпта тыныс бұлшық еттері көмектесіп, тьныс алуы аздап та болса, жеңілдейді. Ылғалды плевритпен, өкпенің крупозды қабынуымен, пневмоторакспен сырқаттанған жағдайда адам ауыратын қырына қарай жатады, себебі ол сау өкпеге терең дем алуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, басқа да көптеген өкпе ауруларымен (бронхоэктаздар, өкпе абсцесі, гангренасы) ауыратын науқастар бір қырымен жатады, өйткені сау өкпе жағына бұрылғанда көп мөлшерде қақырық түсіп, жөтел қатты қысады.

Іші қатты ауырған (аппендицит, жедел перитонит) жағдайында науқас адам аяқтарын тізеден бүгіп, шалқасынан қозғалыссыз жатуға мәжбүр болады. Ойық жара сырқаты кезінде науқас ішінің ауыратын жерін алақанымен басып, тізесі мен шынтағына сүйеніп, немесе төмен еңкейіп тұрады. Менингитпен сырқаттанған адамның қалпы осы ауруға тән: науқас тізеден бүгілген аяқтарын ішіне тартып, бір жақ қырымен жатады, желке еттерінің қатаюы нәтижесінде басын кейін қайырып ұстайды.

Емдеу мекемелерінде қозғалыс белсенділігінің төрт тәртібі болады

• Қатаң төсек тәртібі – бастапқыда қатты ауырып түскен емделушілерге тағайындалады. Бұл емделушілерге күтудің толық іс-шаралар жүргізілуі керек.
• Төсек тәртібі – біршама қозғалыс белсенділігімен сипатталады, бұзылуға белгілі бір уақытта оята түсіріп, төсектің шетіне отыруға рұқсат беріледі.
• Палаталық тәртібі – төсек жанындағы орындыққа отыруға, тұруға және белгілі бір уақытта палатаның ішінде жүруге рұқсат етіледі.
• Жалпы тәртіп – дәліздің ішінде еркін жүруге, баспалдақпен көтерілуге, аурухананың ауласында демалуға рұқсат етіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

НАУҚАСТЫ СИМС ҚАЛПЫНДА ОРНАЛАСТЫРУ

Арнайы функциональды немесе жай кереуеттерде орындалуы мүмкін. Бұл қалып алдымен ішпен және бүйірмен жатуының арасында болады. Науқас тек біраз бөлігінде жәрдемдесе алады, екі  медбикемен орындалады. КӨРСЕТКІШТЕРІ: мәжбүрлі орналасу, пассивті орналасу, ойықтарды пайда болдырмау.

Процедураға дайындық

• Науқасқа орналастырудың мақсаты мен орындалу тәртібін түсіндіру  және келісім алу.
• Керек заттарды дайындау:  жастық, валиктер, аяқ тірегіштер (құм толтырылған мөшек).
• Науқастың жағдайын тексеру,   төсектің тірегіштерін бекіту.

 

Процедураның орындалуы

• Медбике тұрған жақтан бүйір поручиндерді түсіру,науқастың арқасында,кереует ортасында жатқанына көз жеткізіп,жастықтарды алып тастау.Кереуеттің бас жағын горизонталь қылу.Науқасты кереует жиегіне орналастру.
• Науқасты ептеп бүйірінен одан біраз ішіне жатқызу.Науқастың бас жағына жастық салу.Жоғарыда орналасқан,бүгілген қол астына жастық қойып екінші қолын жайлыққа қояды.Жоғарғы бүгілген аяқтың астына құм толтырылған қапшықты қою.

 

1. Мейірбике жақтағы жүктемені шешу.

2. Науқастың төсектің дәл ортасында арқасымен жатқанына көз жеткізу және жастықты алып тастау.

3. Төсектің бас жағын горизонтальді қалыпқа қою.

4. Науқасты төсектің шетіне орналастыру.

5. Науқасты бір жағынан ішімен жататындай қалыпқа келтіру.

6. Науқастың басына жастық төсеу.

7. Қолын иық қалпымен бірдей қылып жастық төсеу. Ал бір жақ қолын бос төсекке орналастыру.

8. Науқастың бір жақ аяғын жамбасымен бірдей қалыпта қылып жастық қою керек.

9. Аяқ төсегішке құм салынған мөшек қою керек

 

Процедураның аяқталуы

 

• Науқастың жайлы  жатқанына көз жеткізу, төсек жапқышты  жөндеу керек.

 

• Бүйір поручиндерді көтеру, жақтауды көтеру керек.

 

• Қолды жуып, кептіру

 

 

 

 

 

НАУҚАСТЫҢ ФАУЛЕР КҮЙІНДЕ ОРНАЛАСУЫ

Бір медбикенің көмегімен, функционалды немесе қарапайым    төсекте орындалады

Процедураға дайындық

• Науқасқа орналастырудың мақсаты мен орындалу тәртібін түсіндіру  және келісім алу.
• Керек заттарды дайындау:  жастық, валиктер, аяқ тірегіштер.
• Науқастың жағдайын тексеру,   төсектің тірегіштерін бекіту.

Процедураның орындалуы

• Науқастың арқасында және кереует ортасында жатқанына көз  жеткізіп,жастықтарды алып тастау.Кереуеттің бас жағын 45-60 градусқа көтеру(90градус-жоғарғы Фаулер қалпы,30 градус- төменгі Фаулер қалпы).Кереуетте тік отырған адам, Фаулер қалпында болады.Медбике  тұрған жақтан бүйір поручиндерді түсіру (егер болса).

 

• Жастықты немесе бүктеліп оралған көрпені науқастың тізесінің астына қою.Иық астына және шынтақ астына қою (егер науқас өз қолын қозғалтуға шамасы болмаса) .Ескерту:иық асты шынтағы көтеріліп,алақандары төмен жағына орналасуы керек.Беліне жастық салу.Тізесінің астына жастық қою.Өкше астына жастық қою.Табандарын 90 градус бұрышта ұстауына жағдай жасау.

1. Мейірбике жақтағы жүктемені шешіп, жіберіп қою керек.

2. Науқастың төсектің тура ортасында арқасымен

жатқанына көз жеткізу, және жастықты алып тастау.

3. Төсектің басын 45-60 градусқа көтеру және 3 жастық қою.

4. Тізенің астына жастық немесе бүктелген одеял қою керек.

5. Иықтың немесе шынтақтың астына жастық қою керек.

6. Белдің астына жастық қою керек.

7. Науқас сүйеніп тұратындай 90 градус қалыпқа келтіру керек.

 Процедураның соңында

• Науқастың жайлы  жатқанына көз жеткізу.

 

• Бүйір поручиндерді көтеру, екі жақтағы жақтауды көтеру

 

• Қолды жуып, кептіру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                          ҚОРЫТЫНДЫ

 

            Кейбір аурулар жағдайында науқастың мәжбүрлік қалпының өзіне тәндігі соншалық, дәрігер бір көргеннен-ақ тұжырым жасай алады.

            Ұзақ уақыт жатқаннан түрлі дене бөліктерінің ауырсынған, әлсіреген науқасты Симс (1813-1883) және Фаулер (G.R. Fowler, 1848—1906, америкалық хирург) қалпында орналастыру науқастың келісімімен жүргізіледі. Науқастың төсектегі мұндай функционалдық жағдайлары науқасқа профилактика мен ауыруды сезінуді біраз болсын басу мақсатында қолданылатын бүгінгі күні тиімді қалыптардың бірі болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

 

• Гребенёв  «Уход за больными».

 

• Қайдаров С.Б. «Клиникаға кіріспе –1»Семей 2008ж.

 

• С.Қ.Мұратбекова  “Мейірбике ісінің негіздері”, 2007ж.

 

• П.П.Обуховец “Основы сестринского дела” 2003г.