Тауарларды ақпараттық қамту

Тауарларды ақпараттық қамту.

 

Ақпарат беру каналы формальді немесе формальді емес болуы мүмкін.Тауарлар туралы ақпараттар берілу тәсілі бойынша бірнеше тәсілге бөлінеді:

 

-көру тәсілі(көрінетін символдармен беріледі)

 

-актуальді(дыбыс арқылы беріледі)

 

-дәмдік(иіс арқылы беріледі)

 

-тактильдік(сезім арқылы беріледі)

 

-машинаға арналған(ЭВМ-дар арқылы беріледі)

 

Әлеуметтік бағыты бойынша ақпараттар бөлінеді:

 

-көпшіліктік

 

-арнайы(кейбір адамдарға арналған)

 

-жеке бастық

 

Ақпарат өңделу деңгейіне  байланысты бөлінеді:

 

1.Алғашқы.

 

2.Қосымша.

 

Тауарлар жөнінде ақпарат беру құралдарына таңбалау мен тауардың жолдама құжаттары жатады.

 

Таңбалау-бұл өнімге қорабына,орамына,шартты таңбалар,суреттер,сандық,жазбалық белгілер салу,олар шығарушы мекеменің аты,адресі,бағынушылығы,өнімнің маркасы,сорты т,б мағлұматтар.

 

Тұтыну таңбалауы өнімнің  маркасын түрін эталонға сәйкестігін көрсетеді.

 

Транспорттық таңбалар тасымалдау жөнінде ақпарат береді:

 

-жіберуші және алушы пунктер

 

-тасымалдау кезіндегі ережелер

 

Таңбаланған немесе нашар таңбаланған өнім жіберсе,жөберуші жақ алушы жаққа айып төлейді.Таңбалауға кіреді:тауарлық марка (тауарлық белгі)және тасымалдау таңбалары.

 

Жолдама белгілері сатып алушыны әртүрлі заттар мен материал- дардың қауіпті қасиеттерін ережелерді орындамағанда зиянды жағ- дайлар,аурулар,қоршаған ортаға зиян келтіретін жағдайларды көрсетеді.Тауардың тұтынушыға қауіпсіз екенін қауіпсіздік белгісі көрсетеді.Орамда Е әрпі мен цифрлардан құралған индекс құралады. Таңбалауда қосымша белгілер болуы мүмкін, мысалы, наградалар, медальдар.Ал өнер кәсіптік тауарлардың таңбасында тауарды қол- дану ережелері,қолдану аясы,ерекшеліктері т,б көрсетіледі.

 

Тауардың жолдама құжаттары-бұл құжаттар тауарды өндіру- шіден тұтынушыға дейін бірге болады.Тауарды транспортқа беріл- геннен кейін ол жүктер деп аталады.Барлық жүктер тауар-тасымал шартты құжатымен бекітіледі.Бұл шартты құжатта өзара міндеттемелер көрсетіледі,яғни теміржол жүкті уақытында және алушыға өткізуге міндеттеледі,ал жіберуші тасымал шығындарын төлеуге міндеттеледі.

 

Басқа жолдамалық құжат-жолдық тізім,бұл есеп айырысу қаржы- лық құжат.Онда жазылады жеткізу уақыты,жүріп өтетін бағыттары.Бұл құжаттар баратын станцияға дейін тауармен бірге жүреді.Тауарды алғаннан кейін жол тізіміне қол қояды.

 

Тауарларды классификациялау және кодтау.

 

Классификация көптеген объектілерді түрлі класстарға, топтарға, түрлерге және басқа бөлімдерге әрбір топқа ортақ қасиеттері бойынша бөлу.

 

Классификациясыз тауартану ғылымының және сауда жұмыстары- ның жүргізілуі мүмкін емес.Классификациялаудың негізгі сипаттама- лары:

 

1.Технологиялық процесстер бірлігі,шығару кезінде.

 

2.Қолдану бағыттары.

 

3.Физико-химиялық қасиеттері.

 

Классификаның түрлері 3-ке бөлінеді:

 

1.Жалпы мемлекеттік классификация.

 

2.Саудалық классификация.

 

3.Оқулық классификация.

 

Саудалық классификация  көпшілік тұтыну тауарларына қолданыла- ды.Ол нағыз дәйекті жүйе болып табылмайды,сауда жұмыстарын жүргізуге пайдалынады.Тауарлар шығару тәсілі,қолдану аясы, қолда- нылған материалдар бойынша бөлінеді.

 

Азық-түлік тауарлары:нан-тоқаш,ет,балық,сүт-май,тамақтық майлар,жұмыртқа,кондитерлік,жеміс-көкөніс,арақ-шарап,темекі бұйымдары.Азық-түлік тауарлары гастрономиялық және бакалея тауарлары болып бөлінеді.

 

Гастрономиялық-бұл қолдануға дайын тағамдар: колбасалар, сырлар,сүт тағамдары,консервлер.

 

Бакалеялық-бұл жармалар,ұн,тұз,макарондар,шикі ет т,б.

 

Азық-түлік тауарлар түрлерге ,сорттарға бөлінеді.Сорттар табиғи және тауарлық болады.Тауарлық сорттар тауардың сапасына байланысты стандарт бойынша қойылады.

 

Азық-түлік емес тауарлар.

 

-пластмасса заттары

 

-шаруашылық химия заттары

 

-шыны бұйымдары

 

-керамика

 

-құрлыс

 

-мебельдік

 

-темір шаруашылық заттар

 

-электр тауарлары

 

-мәдени тауарлар

 

-шаруашылық үй электр тауарлары

 

-зергерлік тауарлар,сағаттар

 

-мата

 

-парфюмерлік-косметика

 

-тігін

 

-галантерея

 

-тоқыма

 

-тоңдар

 

-аяқ киімдер

 

-тері,аң тері тауарлары

 

Оқулықтық классификация  тауарларды олардың шығу тегі,химиялық құрамы,ерекшеліктері,шығару тәсілдері бойынша бөледі.Бұл классификация нақты ғылыми емес,ассортиментті зерттеу кезінде пайдалынады.Оқулықтық классификация бойынша тамақтық тауарлар 9 топқа бөлінеді:

 

1.Дән-ұн тауарлары.

 

2.Ет тауарлары.

 

3.Балық.

 

4.Сүттік.

 

5.Тамақтық майлар.

 

6.Жұмыртқа.

 

7.Қант,крахмал,кондитерлік.

 

8.Жеміс-көкөніс.

 

9.Дәмдік тауарлар.

 

Азық-түлік емес тауарлар да 9 классқа бөлінеді:

 

1.Киімдік материалдар және бөлек материалдық заттар.

 

2.Киім мен бас киім.

 

3.Аяқ киімдер.

 

4.Мәдени тауарлар.

 

5.Спорттық тауарлар.

 

6.Жеке меншік машиналар.

 

7.Үй-жихаз тауарлары.

 

8.Шаруашылық үй тауарлары.

 

9.санитарлық,гигиеналық,қол шеберлік тауарлары.

 

EAN системасында 13 немесе 8 санды штрих кодтар қолданылады,көбінесе 13 саннан EAN системасы қолданылады. Бі- рінші 2-3 сандар тауарды шығарушы немесе салушы елді көрсетеді. Келесі 4 сан шығарушы мекемені көрсетеді.Келесі 5 сан тауардың аты,размері,түсі,массасы.Ақырғы саны тексеру саны болып табыла- ды,кодтарды сканердің дұрыс санаөанын көрсетеді.

 

Тауардың шын екенін штрих кодтың тексеру санын шығарғанда білуге болады.Есептеу былай жүргізіледі:

 

1.Штрих-кодтың жұп орындағы сандарын қосамыз.

 

2.Алынған санды 3-ке бөлеміз.

 

3.Дақ орындағы сандарды,тексеру сансыз қосамыз.

 

4.2-3 пунктерде шыққан сандарды қосамыз.

 

5.Алынған сандардан ондықтарды алып тастаймыз.

 

6. 10 санынан 5-ші пункте шыққан санды шегеру керек.Бұл алынған сан тексеру санына тең болу керек.