Қазақстан азамат соғысы жылдарында

Қазақстан азамат соғысы жылдарында.

Қазақстандағы азат соғысы алғашқы ошақтағы 1917 қараша Торғай облыс әкімшілік орталығы Орынборда  қалыптасты.Қазақтары әскердің атаманы  Дутов Совет өкметін құлатып,бүкіл  Ресейлік сьезінің делегаты С.Цвилинг  бас.рев.ком.тұтқұнға алынды.Кеңес үкіметімен күресудің Қарулы орталығы Жетісуда болды.

1918 ж ІІ маусымда Семейдегі  Кеңес өкіметі құлатылды.

1918 Жазда Кеңес өкіметі  Жетісу мен Сырдария облысының  көпшілік бөлігінде,Торғай облысының  Қайыр ауданында сақталып қалды.

Азамат соғысы жағдайында қызыл армияны құру жүзеге асырылды.Қызыл  армия қатарына орыстар мен бірге  қазақ еңбекшілері де бара бастайды.Бүкіл  Рейсейлік Атқару комитетінің 1818 ж  мамырдағы жарлығы мен әскерге  еркімен бару,әскери борышты орындау  алмастырылады.1918 ж мамырдағы жарлығымен әскерге еркімен бару,әскери борышты  орындаумен алмастырылады.1918 ж. Жазда  Қызыл Армияның құрамды бөлігі ретінде  ұлттық әскери бөлімдер құрыла бастайды.Қызыл  Армияның Қазақстан территориясындағы  ұлттық бөлімдерін жасауға Сырдария,Жетісу обл,Бөкей Ордамен, Торғай облысы (Торғай мен Ырғыз)негіз болды.

1919 ж.Қазақстанның негізгі  территориясы ақгвардиялардан босатылды.1920 ж.Азат соғысының Қазақстандағы  ең соңғы майданы солт.Жетісу  майданы жойылды.

1920 ж. 26 тамыз РК.ФСР Халық  комиссарлар Кеңесі Қазақ Республикасы  жөніндегі Декреттің жобасын  қарап қолдады.

1920.ж 12 қазанында Орынбор  қаласында Қазақ Кеңесінің құрылтай  сьезі Кеңесін декларациясын  қабылдап,ол Декларация РКФСР  құрамына жеке автономия Қаз.ССР  құрылуын жұмысшылардың қазақ  халқының, қазақтар, қызыл әскерлер  депутаттары Кеңестерінің Республикасы  ретінде бекітті. С.Меңдешев. ОАК  және В.Радус Зеньковичті халық  Комиссарлары Кеңесін сайлады.

Қазақстанның әлеуметтік - экономикалық жағдайының ерекшеліктері. XIX ғасырдың І жартысындағы Ресей  империясының сыртқы саясатындағы Қазақстан.

Қазақстан территориясы мен  мемлекеттілігінің бүтіндігін сақтау үшін күрес. Қазақ халқының ұлт-азаттық  қозғалысының екінші кезеңі (1837-1870 жж.). Кенесары Қасымұлы – қаһарман, патриот, билеуші. 1837-1847 жж. Халық соғысы. Жанқожа  Нұрмұхамедов және Есет Көтібаров бастаған көтерілістер. Маңғыстаудағы қарсылық қозғалысы. Қазақстандағы ұлт-азаттық  қозғалысының екінші кезеңіндегі ортақтық және ерекшеліктер. Азаттық қозғалысындағы Қазақстан және Ресей.

Қазақстанның Ресей империясына  біржола бағынуы. Қазақстанның егемендігі мен тәуелсіздігінен айырылуы. Қазақ  жерлерін Ресей мемлекетінің меншігі  деп жариялау. Патша өкіметінің XIX ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы  реформалары.

XIX ғасыр және XX ғасырдың  бас кезіндегі Қазақстанның әлеуметтік - экономикалық және саяси дамуы.  Қазақстан - Ресей империясының  отары. XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы  қоныс аудару саясаты және  столыпиндік модернизация.

Түркістан өлкесінен және далалық облыстары басқару туралы Ереже. Отарлық басқаруды орталықтандырудың  күшеюі. Сот ісі құрылымындағы  өзгерістер, сот ісіне енгізілген жаңалықтардың мәні. Жұмысшы қозғалысының басталуы. Халықтың әлеуметтік теңсіздігі. Балалар еңбегін қанау. Жұмысшылардың  наразылығының формалары. Алғашқы  ереуілдер.

Қазақстанда полиэтникалық  қоғамның қалыптасуы: жалпы сипаттамасы. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың бас  кезіндегі этникалық процестер  және олардың әлеуметтік-демографиялық  сипаттамасы. Халықтың полиэтникалық  құрамы: негізгі факторлары, қалыптасу  негіздері, құрамы. Қазақ ауылы. Жатақтар (шетке кету). Қоныс аударушылар  деревнясы.

Ресей империясы халықтар түрмесі. Қазақтар. Халықтардың өзара  қарым-қатынасы.

Қазақстандағы орыстар. Қазақстанға  жер аударылған поляктар. Қазақстанға  ұйғырлар мен дұнғандардың қоныс  аударуы. Қоныс аударудың себептері. Қытай жеріндегі ұйғырлар мен дұнғандардың жағдайы. Алғашқы қоныстары. Шаруашылығы, егіншіліктің дамуы. Ұйғырлар мен дұнғандардың мәдениетінің дамуы.

Жетісуда егіншіліктің дамуы. Сауда. Жәрмеңкелер. Кәсіпшілік. Өнеркәсіп. Урбанизациялау процестері. Қалалардың әлеуметтік-мәдени бейнелері. Банк-ақша қатынастары. Өлкедегі сауда және жол  қатынастары жағдайы. Жұмысшы кадрларының  қалыптасуы. Жерді пайдалану жүйесі және аграрлық мәселенің шиеленісуі. Столыпиннің аграрлық реформаларының салдары.

Қазақстанның Қытаймен байланысы. Бұқтырма, Семей және Петропавлдың Синьцзянмен сауда жасау орталықтарына  айналуы. Сауда қатынасының одан әрі дамуы. Қазақ-Қытай сауда қатынастарының әлсіреуі, оның себептері.

Қазақстандағы ұлт-азаттық  қозғалысының үшінші кезеңі (XIX ғасырдың соңғы ширегі - XX ғасырдың басы). XІX ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басындағы қазақ  интеллигенциясының реформаторлық  қозғалысының ерекшеліктері. Қазақ  ұлттық мемлекеттігі идеяларының жаңа мазмұны.

1905-1907 жж. Орыс революциясының  халықаралық маңызы және оның  Қазақстанға әсері. Патша өкіметінің  отарлау саясатының күшеюі. Жұмысшы  қозғалысының басталуы, қазақ шаруаларының  оппозициялық қозғалысының өршуі. 1905 жылғы Қарқаралы петициясы.  Қазақтардың Ресейдің І - ІІІ  Мемлекеттік Думаларының қызметіне  қатысуы. Халық азаттық қозғалысындағы  қазақ интеллигенциясының рөлі. Парламенттік және ұлттық автономия  идеялары. Қазақ халқының ұлттық  сана-сезімінің қайта өркендеу, өсу  проблемасы.

XX ғ. басында Қазақстанда  ұлттық – демократиялық, реформаторлық  қозғалыстардың қайта көтерілуі.  Қазақтың саяси, интеллектуалды, рухани элитасы (Ә.Бөкейханов, М.Дулатов,  А.Байтұрсынов, ағайынды Досмұхамедовтер,  М.Тынышбаев, Ш.Құдайбердиев т.б.). Ұлттық өзіндік сананың қалыптасуындағы  «Қазақ» газеті мен «Айқап»  журналының рөлі.

Метрополия Ресей және отар Қазақстан бірінші дүниежүзілік соғыста. Қазақстандағы 1916 жылғы оқиғалар: себептері, сипаты, сабақтары. Қозғалыстың  негізгі ошақтары және қозғалыстың  басшылары. Патшаның 1916 жылғы 25 маусымдағы жарлығына түрлі әлеуметтік топтардың  қатынасы. Қозғалыстың жеңілу себептері, тарихи маңызы.

Қазақ халқының мемлекеттік  дербестігі мен тәуелсіздік үшін XVIIІ - XX ғасырларда жүргізген күресінің  тарихи маңызы.

1917 ж. Қазақстан. Ұлт-азаттық  және ұлттық демократиялық қозғалыстар.  Ресейдегі буржуазиялық-демократиялық  революция, оның Қазақстанға жасаған  ықпалының ерекшеліктері. В.И.Лениннің  қоғамдық-саяси қызметі. Кеңес  органдарының құрылуы. 1917 жылдың  көктемі мен жазындағы саяси  партиялар мен ағымдар. Большевиктер, кадеттер, эсерлер, «Алаш» қозғалысы  және партиясы, «Үш жүз», «Шуро-и  улемия» т.б.

Жаңа заман  кезіндегі ұлттық идея мен ұлттық мемлекеттіліктің эволюциясы. XVIII ғасырдың басынан XX ғасырдың бас кезіне дейінгі  аралықта қазақ халқының өзіндік  ұлттық санасының өсуі. Дүние жүзі халықтарының жаңа замандағы ұлттық қайта өрлеу тарихи тасқынындағы Қазақстанның орны.