Жерге орналастырудың кезеңдері

Қылмыстық құқықтық жауапкершлілік —жер қатынастарын ретеу саласында  бекітілген құқықтық тәртіпке жер құқығының субъектілерінің құқыцтары мен заңи мүдделеріне қылмыс арқылы бір мөлшерде зиян келтіріледі немесе зиян келтірілуі мүмкін.  

Мазмұны: 

Кіріспе.................................................................................................................... 3

1. Жерге орналастырудың кезеңдері................................................................ 4
2. Жерге орналастырудың табиғи заңдылықтары ....................................... 6
3. Жерге орналастырудың құрылымы............................................................ 8
4. Жерге орналастыру жұмыстары................................................................. 10
5. Жерге орналастыру жобасы......................................................................... 12

Қорытынды........................................................................................................  16

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі................................................................... 18 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      Кіріспе 

      Жерге орналастыру дегеніміз — жер  заңын орындауға жасалатын, жерді  және одан ажырамайтын өндіріс құралдарын неғұрлым толық, дұрыс және тиімді пайдалануды  ұйымдастыруға, егіншілік мәдениетін арттыруға және жерді қорғауға бағытталған  мемлекеттік шаралар жүйесі.Жерге  орналастыру жер қатынастарын бағыттауға, жерді негізгі өндіріс құралы, операциялық базис, табиғи ресурс және жылжымайтын мүлік ретінде тиімді пайдалануға және қорғауға бағытталған, жер заңдылығын орындау үшін жүгізілетін  шаралар жүйесі. Жерге орналастырудың мазмүны қоғамдық өндірістің, әсіресе  аграрлық секторының экономикалық талабына сәкес анықталады. Негізгі жерге  орналастыру жұмыстары мыналар:ауылшаруашылық және басқа қажеттіліктерге жаңа құнарлы жерлерді іздеп табу, ауылшаруашылық мекемелерінің, шаруа қожалықтарының жіне басқа шаруашылықтың құрылымдарының жер пайдалануларын жаңадан құру және барларын жақсартып қайтадан құру, ауылшаруашылық мекемесінің жерінде ішкі шаруашылық жерге орналастыруды жүргізу.

      Жерге орналастыру — мемлекеттегі жер қатынастарын, жерді пайдалану мен қорғауды ұйымдастыруға бағытталған іс-шаралар жүйесі. Жерге орналастыру жұмыстары: жерді аймаққа бөлудің республикалық, облыстық, және аймақтық жобалары мен жер ресурстарын пайдалану, жақсарту және қорғау бағдарламаларын әзірлеуді; жер пайдалану ісін жолға қою мен ретке келтіру жөнінде шаруашылықаралық жобалар жасауды; жер учаскесіне меншік құқығына және жер пайдалану құқығына құжаттар дайындауды; орналасқан жерінде елді мекендердің шекарасын анықтау мен белгілеуді; әкімшілік-аумақтық құрылымдардың, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың және жерді пайдалану мен қорғаудың ерекше жағдайлары бар басқа да жер учаскелерінің шекараларын белгілеуді; бүлінген жерлерді жаңғырту мен жаңа жерді игеру жобалары жатады. Сондай-ақ, жерді пайдалану мен қорғауға байланысты басқа да жобаларды әзірлеуді; жерді есепке алу ісін жүргізуді, пайдаланылмай жатқан, ұтымды пайдаланылмай жүрген немесе нысаналы мақсаты бойынша пайдаланылмай отырған жерді анықтауды; топографиялық, геодезиялық, картографиялық, топырақтық, геоботаникалық және басқа да зерттеу мен іздестіру жұмыстарын жүргізуді; жер кадастры мен жер мониторингін жүргізуді; жер ресурстарының жай-күйі мен пайдаланудың кадастрлық және тақырыптық карталары мен атластарын жасауды; жер-бағалау жұмыстарын жүргізуді қамтиды. Жерге орналастыру атқарушы органдардың шешімі не меншік иесінің, жер пайдаланушылардың өтініші бойынша жүргізіледі. Мемлекеттік меншіктегі жерден жеке меншікке немесе жер пайдалануға жер учаскелерін бөлуге, сатуға және бағалауға байланысты жерге орналастыру жұмыстары, сондай-ақ, әкімшілік құрылымдардың шекараларын белгілеу, жер кадастрын жүргізу және жерді есепке алу жөніндегі жұмыстар мемлекет тарапынан ғана жүзеге асырылады. 

1. Жерге орналастырудың кезеңдері

      Жерге орналастыру процесі мынадай  кезеңдерді қамтиды:

• жерге орналастыру ісін жүргізуді бастау;
• дайындық жұмыстары;
• жерге орналастыру болжамдарын, схемаларын, бағдарламалары мен жобаларын әзірлеу;
• жерге орналастыру құжаттамасын қарау, келісу және бекіту;
• жерге орналастыру жобасын орындау;

       Жерге орналастыруды жүргізу  бойынша тапсырыс беруші, жерге  орналастыру құжаттамасын әзірлеуші,  жерге орналастыруды жүргізу  кезінде құқықтары мен заңды  мүдделері көзделуі мүмкін үшінші  тұлғалар, сондай-ақ жерге орналастыру құжаттамасы келісілетін және оны бекітетін мемлекеттік органдар мен басқа да тұлғалар жерге орналастыру процесіне қатысушылар болып табылады:

•   жерге орналастыру процесіне қатысушылардаң;
•   жерге орналастыруды жүргізу жөніндегі тапсырыс берушінің;
•   жеке өзі немесе өкілі арқылы жерге орналастыру процесінің барлық сатысында қатысуға;
•   жерге орналастыру ісінің материалдарымен танысу;
•   өз ұсыныстарын қарауға енгізуге;
•   жерге орналастыру процесінде туындаған келіспеушіліктерді шешуге қатысуға құқығы бар;
•   әзірлеушінің мемлекеттік органдардан жерге орналастыру жөніндегі қажетті ақпарат алуға;
•   тапсырыс берушілермен шарт жағдайларында қарым-қатынас орнатуға;
•   жерге орналастыру жобасын жүзеге асыру барысына қандай да бір ерекше рұқсатсыз бақылау жасауға, жергілікті атқарушы органдардың оның нәтижелері туралы хабарлар етуге және жерді пайдалану мен қорғау іс-тәжірибесін жақсарту жөнінде ұсыныс енгізуге;
•   жерге орналастырудың ескірген схемалары мен жобаларын жетілдіру немесе қайта өңдеу жөнінде жұмыстар енгізуге құқығы бар;
•   жерге орналастыру кезінде құқықтары мен заңды мүдделері көзделуі мүмкін үшінші тұлғалардың;
•   жерге орналастыру мәселелері талқыланғанда қатысуға және жерге орналастырудың мән нәтижелері туралы өз мүдделерін көздейтін ақпарат алуға;
•   жерге орналастыру процесінде өздерінің мүдделерін қозғайтын заңсыз әрекеттерге шағымдануға құқығы бар;

Жерге орналастыру процесіне қатысушылардың міндеттері:

•   жерге орналастыру процесінің барлық қатысушылары:
•   жерді пайдалану мен қорғау мәселелері жөніндегі құзіретті мемлекеттік органдар талаптарын орындауға;
• Жерге орналастыру процесінде жер учаскелерінің меншік иелері мен

пайдаланушылар  құқықтарының сақталуын қамтамасыз ету;

•   жобалау құжаттамасы келісілетін және оны бекітетін атқарушы органдар оны бір айдың ішінде қарау керек;
•   жерге орналастыруды жүргізу мақсатын, міндеттерін, мазмұнын, ерекше жағдайлары мен мерзімдерін анықтауға;
•   қажетті материалдар мен құжаттарды беруге;
•   жұмысты қаржыландыруды ұйымдастыруға;
•   орындалған жұмыстарды бір ай ішінде қабылдауға немесе дәлелді түрде бас тартуға міндетті

      Жерге орналастыру құжаттамасын  әзірлеуші

•   барлық жұмыстарды қолданыстағы нұсқаулықтар мен әдістемелік нұсқаулықтарға, сондай-ақ шартқа сәйкес орындауға;
•   зерттеу, іздестіру және өзге де жұмыстар топырақтың құнарлы қабатын бүлдіре отырып жүргізілген жер учаскелерінің жай-күйін бастапқы қалпына келтіруге;
•   жерге орналастыру құжаттамасында көзделген іс – шаралардың дұрыстығы, сапасы мен экологиялық қауіпсіздігі үшін жауап беруге тиіс;  

      Жер учаскесіне құқықты табыстау  тәртібі – мемлекеттік меншіктегі  жерден жер учаскесіне құқықты  табыстау мынадай ретпен жүргізіледі:

•   жер учаскесіне тиісті табыстау туралы өтінім жасау;
•   мәлімделген өтінімді қанағаттандыру мүмкіндігін анықтау;
•   жерге орналастыру жобасын әзірлеу және бекіру;
•   жер учаскесіне құқық табыстау;
•   жергілікті атқарушы органның немесе арнайы экономикалық аймақ әкімшілігінің шешім қабылдауы;
•   белгілі бір жердегі жер учаскесінің шекарасын белгілеу;
•   жер учаскесіне сәйкестендіру құжаттарын дайындау және беру;
•   жер учаскесіне құқықты мемлекеттік тіркеу;

       Төмендегі құжаттар жер учаскелеріне  құқықты куәландыратын болып  табылады:

• жер учаскесіне жеке меншік кезінде жер учаскесіне жеке меншік құқығына актілер (2-қосымша);
• тұрақты жер пайдалану кезінде тұрақты жер пайдалану құқығына актілер (3-қосымша);
• уақытша өтеулі жер пайдалану кезінде уақытша өтеулі (ұзақ мерзімді, қысқа мерзімді) жер пайдалану (жалдау) құқығына актілер (4-қосымша);
• уақытша өтеусіз жер пайдалану кезінде уақытша өтеусіз жер прйдалану құқығына актілер(5-қосымша);

        Жер учаскесіне құқықты куәландыратын  құжаттардың нысандары Үкіметтің  2003 жылғы 22 тамыздағы №851 Қаулысымен  бекітіледі.  
 

2. Жерге орналастырудың табиғи заңдылықтары

     Елдің негізгі табиғи байлығы – оның жер ресурстары, әрі ол елдің экономикалық және әлеуметтік игілігінің негізі.

     Осыған  орай Қазақстан Республикасында  саяси және экономикалық құрылысты  реформалау процестері – жер қатынастарын түбегейлі өзгертуді және жер  реформасын жүргізу жағдайын бақылауды  қажет етеді.

     Жерге орналастырудың тарихи тәжірибесі мен  даму заңдылықтарын зерттеу методологиясының екінші ерекшелігі жердің өндіріс құралы ретіндегі ролімен байланысты. Жер, шүбәсіз, ауылшаруашылық өндірісінің  негізгі құралы. Бірақ, көшпелі шаруашылық жүйесінде оның өндіріс құралы болуының маңызды бір өзгешелігі бар. Бұнда  жер малмен қосылғанда ғана ауылшаруашылық өндірісінің басты құралы бола алады. Жалпы схема түрінде бұл байланысты жер+мал деп бейнелеуге болады. Әрине  бұл жүйеде бірінші элементтің (жердің) орны ерекше басым.

     Көшпелі шаруашылық жүйесі жағдайларында жерді  өндіріс құралы және меншік объектісі  ретінде қарастырғанда, бірінші  кезекте, жайылыдар алынады, өйткені  бұнда ғасырлар бойы жер үшін жүргізілген  күрес, жайылымдарды иелену үшін талас  деуге болады. Малмен бірге олар көшпенділердің негізгі байлығы  болып табылады. Жалпы мағынада жайылымдар көшпелі қауымның тіршілік ету кеңістігін құрады. Суармалы егіншілік аймақтарында да жер аса маңызды өндіріс  құралдары қатарына жатады. Дегенмен, ондай рольге ол сумен қосылғанда ғана ие болады.

     Осылармен бірге республика территориясында  мал және өсімдік шаруашылықтарының  салалары аралас өтпелі формалар да болған. Бұл формалар орын алған аймақтарда көшпелі шаруашылық жүйесіне, сонымен  қатар егіншілікке тән жер  қатынастарының күрделі формалары  қалыптасып отырды.

     Әр  түрлі тарихи кезеңдерде республика территориясында қалыптасқан шаруашылық жүйелерінің осы табиғи-тарихи және әлеуметтік – экономикалық ерекшеліктерін міндетті түрде ескеріп отырғанда  ғана, жер қатынастары мен жерге  орналастырудың даму заңдылықтарын, мақсат-міндеттері мен мазмұнын толығырақ және дұрыс  түсініп зерттеуге қол жете алады. Осындай методологиялық тәсіл бұрынғы  болған жер қатынастары мен жерді  реттестіру формаларын сенімді түрде  ұдайы бейнелеуге, жерге орналастырудың даму заңдылықтарын ғылыми тұрғыдан дәлірек анықтауға мүмүкіндік береді.

     Нарықтық  экономикаға көшу жерге әр түрлі  меншік нысандарын енгізу, жер пайдаланудың ақылы болуын, жердің, оның өндіріс  құралы, кеңістіктік базис және шектелген  маңызды табиғи ресурс сияқты басты  функцияларын сақтай отырып, жылжымайтын  мүлік және құқықтық реттеу нысаны ретінде оны заң тұрғысынан танудың  обьективті қажеттілігін туғызды.