Стратегиялық жоспарлаудың мәні, функциялары және негізгі кезеңдері

   1 бөлім Стратегиялық жоспарлау 

3 тақырып. Стратегиялық жоспарлаудың мәні, функциялары және негізгі кезеңдері - 2 сағат

     Стратегия – грек тілінен аударғанда "генерал өнері".

   Фирма стратегиясы – оның маңызды мақсаттарының жиынтығы және сол мақсаттарға жетудің негізі әдістері. Оны көбіне фирма басшылығы (менеджерлер) қалыптастырады, ал өңдеуге кәсіпорынның барлық бөлімшелері қатысады.

   Стратегиялық жоспарлау - фирма стратегиясын өңдеу. Стратегияға қарағанда, стратегиялық жоспарлау тек мақсаттарға жету әдістерін ғана емес фирманың кәсіпорын ресурстарын пайдалану мүмкіндіктерін бағалаудан да тұрады.

   Стратегиялық жоспралау белгілі бір мақсаттарға жетудегі әрекеттер, шешімдер, бағдарламаларды пайдалану жиынын туындайды.

   Стратегиялық жоспарлау – басқарушылық шешімдер мен әрекеттер жиыны, фирма мақсаттары мен оның потенциалды мүмкіндіктері арасындағы сәйкестікті қалыптастыру мен демеудің басқарушылық процесі.

   Стратегиялық жоспарлау процесінде басқарушылық қызметтің 4 түрі көрініс алады:

   1) ресурстарды бөлу, олар үнемі шектеулі;

   2) ресурстарды пайдалануды бағалау;

   3) сыртқы ортаға бейімделу;                                                                                                         

   4) кәсіпорын қызметтері мен құрылымдық бөлімшелерін үйлестіру.

   Стратегиялық жоспарлаудың негізгі кезеңдеріне келесілер жатады:

   1) фирма бағдарламасын (миссиясын) өңдеу;

   2) фирма мақсаттарын анықтау;

   3) фирманың ішкі ортасын талдау және бағалау;

   4) фирманың сыртқы ортасын талдау және бағалау;

   5) кәсіпорын дамуының стратегиялық альтернативаларын талдау.

   Көрсетілген кезектілік міндетті емес. Кейбір фирмалар жоспарлауды фирманың сырқы ортасын  талдаудан бастайды, кейіннен фирманың ішкі ортасы талданады және т.с.с.

   Стратегиялық альтернативаны таңдау алдындағы кезеңдерді орындамай мүмкін емес. 

Кәсіпорның  стратегиялық бәсекелестігі

   Осы стратегиялар фирманың бәсекелестерге қарағандағы әрекетінт туындайды. М. Портер 3 бәсекелік стратегияны көрсетеді, олардың әмбебаб сипаты бар сонымен қоса олар кез-келген бәсекелік күшке қатысты пайдалануға келеді:

   1) өнім өндіру мен оны өткізудегі артықшылық;

   2) өнім дифференциациясы;

   3) фокустау.

   Шығындардағы артықшылық кәсіпорындарға бағалық саясаттағы еркіндікті береді, демек кәсіпорынның пайдалылығы саласында.

   Осы стратегия 19ғ. аяғы мен 20ғ. басында пайдаланылады. Бұл стратегия бүгінде, көбіне ТМД елдерінде пайдаланылады. Ол тұрғындардың төмен табысы мен инфляционнды процестермен негізделеді.

   Дифференциация  фирманың ерекше сипаты бар немесе қызметті өңдеуін білдіреді.

   Фокустау бір сегментке, тұтынушылар тобында, тауарлардың нақты тобында мамандануды білдіреді.

   Әр  стратегия үшін сәйкес ресурстар мен белгілі бір басқарушылық әрекеттер қажет (менеджментке талаптар).Ол 1.5 кестеде берілген: