Автор работы: Пользователь скрыл имя, 20 Ноября 2011 в 15:43, курсовая работа
Қазір бұл пәннің атын өзгертіп экономикалық теория деп жүр. Бұлай өзгертудің негізгі мәселенің түпкі мәнінде емес, өйткені ғылымның іргетасы, заңдылықтары өзгермейді. Адамзаттың жалпы даму ықпалына байланысты қатынастарды қарастырумен бірге экономикалық теория нақтылы тарихи даму заңдылықтарын да зерттеуі тиіс. Демек,жалпы адамзаттық көзқарасапен
бірге әр елде орын алған нақтылы өндірістік қатынастар, әлеуметтік-таптық қарым-қатынастарды да жоққа шығаруға болмайды
Кіріспе
І ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТЕОРИЯНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ САЯСИ ЭКОНОМИЯ ҒЫЛЫМЫ
1.1 Экономикалық ой-пікірлердің қалыптасу кезеңдері
1.2 Экономикалық-математикалық модель жасау кезеңдері
ІІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ОЙ-ПІКІРЛЕРДІҢ
ДАМУЫ
2.1 Қазақстандық экономикалық ойлау жүйесінің даму
ерекшеліктері руханилық кағыдасы ретінде
2.2Қазақстандағы экономикалық ой-пікірлердің даму
заңдылықтары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
валюта, басқа да қалыптасқан қазіргі заманғы рыноктық инфрақұрылымның заңдылықтарын үйренуде. Бұл прогрессивті бағыт одан әрі дами бермек.
Қазіргі экономикалық ғылым
адамдар қажетін өтеу жолдарының заңдылықтарын зерттейді. Осы ғылымның объективті заңдары еңбекшілердің, бүкіл халықтың мүдделеріне қызмет ететіні белгілі.
Экономикалық ілім қоғамдық
өндірістік қатынастар. Оның құрамына жалпы алғанда тікелей өндіріс, айырбас, белу, тұтыну қатынастары кіреді, оларды қайталап үздіксіз өндіру немесе ұдайы өндіріс қатынастарын дамытып, жетілдіру аса маңызды. Қазіргі
кезеңде
ерекше шешімін күтіп отырған
мәселе 70 жылдан аса тарихи орын алған
кеңестік экономикаға саяси экономикалық
талдау жасау, сол арқылы бұрынғы және
қазіргі рыноктық бағыт ұстап отырған
елдердегі әлеуметтік- экономикалық қатынастарды
зерттеу.
1.2
Экономикалық-математикалық
модель жасау кезеңдері
Экономикалық жүйені белгілі бір үлгіге түсіру өте күрделі де қиын міндет. Экономикалық жүйенің жекелеген элементтерін жан-жақты талдап, экономикалық заңдарды топшылап, оларға түрлі ат қоюға болады. Бірақ қазіргі таңда бұл ғылымға жеткіліксіз, экономикалық теорияны практикада пайдалану үшін экономикалық-математикалық модельдер қажет, оларды пайдалану арқылы ғана экономиканың жағдайын түсінесің, оған «диагноз» қойып емдеу әдістерін анықтай аласың, белгілі мерзімнен кейін эконо-микада не болатынын, қабылдаған шешімдерінің әлеуметтік-экономикалық нәтижесі қандай екенін дәлелдеп айтуға мүмкіндік туады. Экономиканы математикалық модельдеу өте қиын іс. Онымен бірге экономика дегөніміз күрделі жүйе, оның қызмет ету шарттары, реттелмейтін кездейсоқ байланыстармен үштасады.
Ғылымда экономикалық
математикалық әдістерді қолдануға ерекше көңіл бөлген бағыттың негізін қалаушылар - М. Вальрас, В. Паретто, У. Джевонс. Оның қазіргі көрнекті өкілдері В. Леонтьев, Л. Конторович, С. Шаталин, В. Макаров, А.Аганбегян, К. Вальтух, А. Анчишкин. Онымен бірге ерекше атап айтылатын есім – математик, физик және кибернетик Дж. Нейман. Ол Пристон университетінің экономисі Маргенштермен бірлесіп көпшілікке белгілі «Жаттығу теориясы» және «Экономикалық мінез-қүлық» деген еңбек жазды. Бұл еңбекте экономикалық дамудың көптеген проблемалары «Жаттығу теориясы» тұрғысынан зерттелген.
Саяси экономия ғылымы. Бұл ұғымды түңғыш рет ғылымға енгізген меркантелст Антуан Монкретьен (1575 - 1631). Саяси экономияның ерекше назар аударғаны материалдық игіліктерді өндіру. Оның себебі: өнеркәсіп төңкеріс дәуірі басталды, рыноктың кең еркендеуіне жол ашылды. Қазіргі ғылыми-индустриалды өндіріске сайкес қоғам тұрғысынан қарағанда саяси экономия ғылымы классиктерінің көптеген ой-пікірлері ескірген тәрізді. Бірақ У. Петти (1623 - 1687) Адам Смит (1723 - 1790), Давид Рикардо
(1772 - 1823), Франсуа Кенэ (1694 - 1774) және А. Тюрго (1727 - 1781) есімдері өз заманындағы асқан ойшыл-ғалымдар қатарында саналады. Олардың кейбір ғылыми қағидалары әлемдік экономикалық теорияға қосылған орасан зор үлес. Ресейге саяси экономия ілімі XVIII ғасырдың соңы, ХІХ ғасырдың басында Адам Смиттің есімі және идеяларымен келгені мәлім. Қазақстан әйгілі ағартушылары Абай Құнанбаев (1845 - 1904), Шоқан Уәлиханов (1835 - 1865). Шоқан Орыс географиялық қоғамының толық мүшесі болып сайланғаны белгілі. Демек, Абай мен Шоқандар Адам Смиттің және т. б экономикалық ой-пікірлерінен хабардар болып, Қазақстан экономикасының мәселелеріне өз көзқарастарын жазды.
Экономикалық ой-пікірдің көне заманнан-ақ бастап тарихы қысқа айтылды, себебі терең үңілуге мүмкіндік болмандықтан аса көрнекті есімдер ғана аталып, олардың қағидаларына қысқаша шолу берілді. Батыс Еуропамен ерте араласқан Ресейдің езінде де саяси экономия ғылымы XVII
ғасырдың бірінші ширегінен – І Петр дәуірінен басталады. Саяси экономия
тарихын зерттеуге айтарлықтай үлес қосқан тұңғыш орыс экономисі И.Т Посошков болса, біздің топшылауымыз бойынша қазақ елінде ондай адамдар – Шоқан мен Абай.
Бұрын Ресейге қараған барлық
аймақтарда, оның ішінде Қазақстанда
заманында аты шыққан, кейін ұмытылған
есімдер де аз емес.Қазақ
Экономикалық ой-пікірлерін зерттеу болашақтың ісі.
Маркстік емес деген саяси
экономияда ХІХ ғасырдың соңы
ХХ ғасырдың басында бірнеше
экономикалық мектеп
тептің өкілдері – Менгер (1840 - 1921), Э. Бем-Баверк (1851 - 1914), В. Визер (1851 - 1926). Ал «неоклассика-лық» деп аталган экономикалқ теорияның жаңа бағыты негізінен ағылшын экономисі А. Маршаллдың (1842 - 1924) шығармаларында тұжырымдалады. Оның басты еңбегі «Эко-
номика ғылымының принциптері» 1890 жылы жарық көрді. Ол өндіріс шығындары, сұраныс пен ұсыныс, шектелген пайда немесе шекті пайда және шекті өнімділік теориясын біріктіруге талап жасады. АҚШ-та Дж. Кларк (1847 - 1938) шекті өнімділік және өндіріс факторлары кему заңын тұжырымдады. Ол заң бойынша өндіріс факторлары неғүрлым өскен сайын, оның өнімділігі де кеми бермек. Сөйтіп ХІХ – ХХ ғасырларда экономика ғылымында математика мектебі пайда болды. Экономикалық теорияның бүл мектебін қайраткерлері рыноктық экономиканы сұраныс пен ұсыныстын, негізінде тепе-теңдікке жетуге қабілетті жүйе ретінде қарайды. Дж. Кейнстің (1883 - 1945) - жылы жарық керген «Жұмыспен қамту, процент және
ақшаның жалпы теориясы» еңбегінде бірқатар пратикалық ұсыныстар жасалды. Кейнс Р. Канның инвестициядан алынған табыстың динамикасы идеясын ілгері дамытты.
Экономикалық өсу моделін
Батыстағы қазіргі
1976) және «Капитализм, социализм, қатар емір сүру» атты кітаптары (М,.
1988), бұрынғы
кеңестік С. Меньшиковпен
ХХ гасырдың 20-жылдарында бұрынғы
Кеңес Одағының Мемлекеттік жоспарлау
комитетінің жауапты қызметкерлері ғалым
– экономистер
Г. Фельдман, Н. Кондратьев, А. Чаянов, В.
Немчинов, С. Струмилин КСРО экономикасынан
рынокқа көшіру мәселелерінің баламалы
бағдарламасын жасады. Олардың экономикалық
тоерияға қосқан үлестері өз алдына зерртеуді
қажет етеді. Жалпы бұрынғы ойшыл экономистердің
теорияларын, ғылыми пікірлерді және тұжырымдарды
қоғамдық дамудың уақыты мен орнына қарай
шығармашылықпен пайдалану өмір талабы
дер едік.
ІІ.ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ОЙ ПІКІРЛЕРДІҢ
ДАМУЫ
2.1 Қазақстандық экономикалық ойлау жүйесінің даму ерекшеліктері руханилық қағидасы ретінде
Адамзат
қоғамының жалпы даму
Қазақ халқының фольклоры,
Қазақ «халық айтса қалып айтпайды»,- дейді. Халықтың көрегендігі, даналық сөздері экономикада әлі ғылыми талдауға түскен жоқ. Қазақта
Аристотель, Ксенофонт, Платон сияқты экономикалық жүйе құрған ұлы ойшылдар болмағанмен, қазақ ойшылдарының даналық сөздері, ой-пікірлері
ауыз ба ауыз осы кезеңге, яғни бізге дейін жетуі оның өзгеше ерекшелігі.
Халық даналығын, данышпандарымыздың ой-тұжырымдарын зерделей келе байқағанымыз, бір Абайдың өзінің философиялық, экономикалық ой тұжырымдарының қазіргі өмірмен астасып жатуы кездейсоқтық емес деген шешімдеміз.
Қазақ халқының өмір
деп есептеуге болады.
Демократияландыру процесі тереңдеп, жариялықтың арта тусуі әрбір халықтың ұлттық болмысындағы ескерілмей, еленбей келген қасиеттердің қаншалықты көп екенін көрсетіп берді. 1991 жылға дейін «халық даналығы», «ұлттық экономика», «Қазақстанның экономикалық ой-пікірі» деген ұғымдарды зерттеу мүмкін болмады, өйткені ол ұлтшылдықты насихаттау болып саналды. Жоғары оқу орны студенттеріне пән ретінде де оқытылмады, соңғы он жылдықта ғана бір тақырып көлемінде ған дәріс оқылып, онда тек Абай, Ы.Алтынсарин, Ш.Уалиханов, Т.Рысқұлов т.б. ойшылдарымыз туралы қысқаша мағлұматтар ғана берілді. Сондықтан болар, халық ойшылдарының айтқаны ел санасында сақталып, қазіргі кезеңде еңбектері тек мұрағаттардан ғана табылып жатыр.
Кезінде ХІХ және ХХ ғ.ғ. тарихи мектеп өкілдері жазғандай салт және дәстүр рационалды тұрғыда қазақ қоғамындағы адам іс-әрекетін анықтайды.
Бұл дәстүрлі экономика шеңберінде ұрпақтан ұрпаққа ауысып келе жатқан ең көне жанры – тұрмыс салт жырлары, ертегілер және мақал-мәтелдер, ақын-
жыраулардың өсиет өлеңдері, шешендік сөздер. Халықтың мұндай даналық сөздері адамдардың сан ғасырлық өмір тәжірибесінен туатыны анық. Халық арасынан шыққан сауатты, өз заманының білімдар шешендері сол кезеңнің саяси-әлеуметтік жағдайы, қазақ елінің ішкі-сыртқы халі, көрші халықтармен ара-қатынасын жырлайды. Айырбас тауар деңгейінде түсіндіріледі (Т-Т). Айырбастық қатынастар сапалық сипаттамалармен анықталады: түс, талғам, көлем, яғни пайдалылық зат немесе тауардың жеке қасиеттері ретінде беріледі. Сондықтан мына мақалдардың мәні аса жоғары: