Бизнес-жоспар бұл табысқа ұмтылар кәсіпкердің жол картасы болып табылады

    «Бизнес-жоспар бұл табысқа ұмтылар кәсіпкердің жол картасы болып табылады»  Дэвид Бэнгс . 

    Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар – бұл инвестициялық жобаның мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты анықталады. Біздің мамандар Сіз үшін кез-келген бизнес-жоспардың түрін – ішкі жоспарлау үшін де (кәсіпорынның стратегиялы даму жоспары), әлеуетті инвесторлар мен несиелеушілерден қаржыландыру көздерін тарту үшін де дайындай алады. Бізге тапсырыс беру арқылы сіз белгілі бір инвесторлар үшін сапалы бизнес-жоспарға қол жеткізе аласыз. Бизнес-жоспар жасау фирманың бизнесін, қызметін дұрыс жолға қоюға және басқару саласын сауатты басқару мен оңтайландыруға мүмкіндік береді. Бизнес-жоспардың негізгі талдауы – бұл жобалар фирманың жаңа перспективалық даму стратегиясының бағдарламасын қамтамасыз етуші ретінде қарастырылады. Сондықтан, әрекет етуші кәсіпорынның жаңа өндірістік құрылымы жобалау кезінде негізгі кезең дамытудың жаңа бас мақсаты және болашақта оны жүзеге асыру стратегиясын қабылдау болып табылады. Шаруашылық жүргізудің нарықтық жағдайларына нарықтық бағаның, қаржы мен несиенің ынталандырушы рөлдерін жоғарлату, ең алдымен, қаржылық тепе-теңдік пен тұрақтылықты, экономикалық қауіпсіздік пен өтімділікті қамтамасыз етуге бағытталған.

     Бизнес-жоспардың теориялық аспектілері ретінде оның негізгі мәні мен мазмұны, қызметтері мақсаттары, оның нарық жағдайындағы рөлі курстық жымыстың бірінші тарауында қарастылылған.     Нарықтық экономикада фирманың бәсекелестерімен бірдей деңгейде болуы үшін, жаңа өзгерістерге тиімді болу үшін және сыртқы жағдайлармен қоса ішкі жағдайларды да реттеу үшін бизнес-жоспардың болуы міндетті. Бизнес-жоспар арқылы фирманы жақсы басқарып, жетістікке жету үшін төмендегідей қарапайым шарттар орындалуы керек:

• Әкімшілік пен инвестор фирманың нарықтағы орнын анықтай алуы керек және қаржылық жағдайларын да дұрыс бағалай білуі керек.
• Фирманың менеджментін түсінетін мекемелер алдарындағы нақты мақсаттарына жетуге ұмтылуы тиіс.
• Мекеменің менеджменті мен инвестор нарықтағы және фирманың іші-сыртында болып жатқан жағдайлардың себептері мен мағыналарын біледі.

   Бизнес-жоспарды  жақсы жасау мекеме басшысын  немесе менеджерді дайындау үшін  көмек болады. Егер сіз фирманың  бизнес-жоспарын дұрыс, әрі сауатты  түрде жасай алатын болсаңыз, онда сіздің фирманыз табысты,  тиімді және басқаруға қолайлы  түрде жұмыс жасайтын болады. Болашақта болуы мүмкін жағдайларға  байланыс болжамдарды автоматты  түрде жасап, тез арада тиісті  шешімді қабылдайтындай деңгейге  жетуге болады.

   Табысқа жеткізер бизнес-жоспарлау үшін (техниалы-экономикалық негіздеме) өте көп уақыт жұмсау, ақпараттың көп көлемін жинап, оны талдау, сондай-ақ қаржы менеджерлерінің, талдаушылардың, бухгалтерлердің біліктілігі қажет. Біз әр жобаны оның ерекшеліктерін ескере отырып, инвесторлар мен несиелеушілердің, тапсырыс берушілердің нықты талаптарына сай етіп жасаймыз, ал ондай талаптардың болмаған жағдайда Еуропа Даму және Қайта құру Банкісінің, UNIDO сияқты мекемелердің ұсыныстарын ескереміз. Бизнес-жоспардың қаржылық бөлімі (техниалы-экономикалық негіздеме) қаржылық және есеп берудің қазақстандық және /немесе халықаралық үлгіге негізделіп есептеледі.

Бизнес жоспар (техникалы-экономикалық негіздеме) дайындаудағы қызметтер:

• бизнес-жоспарға қойылатын талаптарды анықтау, жасау, талдау және келістіру;
• сіздің кәсіпорныңыздың қаржылық жағдайын жедел-талдауын жүргізу;
• сіздің есептік құжаттарыңыз негізінде болашақ кезеңге ақшалай ағымдарыңыздың қозғалысын жасау;
• жобаның қаржыландыру стратегиясын анықтау;
• маркетинг концепциясын және нарықтық талдау жасау;
• инвесторлар, несиелеушілер және тапсырыс берушілердің талаптарын ескеретін бизнес-жоспар жасау;
• жобаның (Техникалық тапсырысқа сай) өзектілігін алты ай бойы сақтап тұру;

UNIDO-ның стандарттарына  сәйкес Бизнес-жоспардың жалпы  құрылымы келесідей болуы керек:

• Резюме(Компания мен оның негізгі иелері жөніндегі ақпарат);
• Мақсаттар мен міндеттер(жобының негізгі қағидалары / жұмыстарының жоспары);
• Өнім / қызмет(өндірістің технологиясы, ерекшеліктері, сипаттамасы, өнімнің бәсекелестігін бағалау, оның сапалығын қамтамасыз етудің әдістері және т.б);
• Нарықты талдау(саладағы жағдай, негізгі қажеткерлер, нарық сегменттері, бәсекелестік орта, бизнестің тиімділігін және дамуының мүмкіндіктері және т.б);
• Маркетинг жоспары(бағаның құрылуы, сатуды үдейту әдістері, сатудың ең оңтайлы көлемдері, таратылу сызбалары, жарнамалық жобалар және т.б.);
• Өндірістің жоспары(қажетті материалдар, жабдықтар мен өндіріс қуаттылығы, оларды жеткізу көздері, қосалқы мердігерлер, өндіріс технологиясы, өнімнің түрлері және т.б.);
• Мамандар мен басшылар(қызметкерлер мен басшылардың ара-қатынасының сызбасы, кадрлік құрылым, еңбекті төлеу түрлері, мамандардың біліктілігі және т.б.);
• Қажетті қаржының көлемі мен көздері(Қажетті қаржының көздері мен көлемі, оның қайтарылым шартттары, бос қаржының болуы және т.б.);
• Қаржылық жоспардың негіздері мен тәуекелдерді бағалау(сату көлемдерінің және пайда / шығындардың көлемін болжау, мүмкін болатын барлық қатерлер, түсімдер мен шығыстардың толық жоспары, елдегі және белгілі-бір аймақтағы жалпы әлеуметті-саяси жағдай, онымен байланысты тәуекелдер, дебиттік және кредитттік қарыздарды қамтамасыз ету сызбалары және т.б.);
• Егжей-тегжейлі қаржылық жоспар / бюджет(тоқсандық ақшалай ағымдарды талдау, өнімнің өзіндік құнын анықтау, пайда мен шығындардың тоқсандық бағасы, қаржылық ағымдарды анықтау және т.б.);

    Жобаның бизнес-жоспарлауының құны мен дайындау мерзімі келесідей бірнеше факторларға байланысты:

 Жоспарлау үшін қажетті ақпарат – егер ақпарат жеткіліксіз болса, біздің мамандар сыртқы ортаны зерттеу арқылы, сондай-ақ ішкі аудит негізінде жинауға көмек бере алады.

 Бизнес-жоспарлаудың алушысы – бизнес-жоспар кім үшін жасалуда: өзіңіз үшін, несиелеуші үшін, инвесторлар немесе басқа мақсаттар үшін.

 Жобаның қиындығы және оны нақтылау қажеттілігі.

 Тәуекелдер - тәуекелдер (қаржылық, абыройлық және т.б.), неғұрлым көп болған жағдайда Жобаны соғұрлым байсалдылықпен жасау керек.

    Бизнес- жоба ойға алынған негізгі ойды, пайда әкелетін кәсіпкерлік операциясын іске асырудың ортақ идеясын білдіреді. Жобада белгіленген операцияның мазмұны мен бағыттылығы суреттеліп, негізделеді, күтілуші нәтиже есептеледі. әдетте, кәсіпкерлік жобалар ірі, ұзақ мерзімді операциялар үшін қажет, өйткені көптеген аз ауқымды мәмілелер үшін ойластыру мен бағалау есептерін іске асырудың өзі де жеткілікті.

Жобалар негізнде іс-әрекет бағдарламасы немесе үрдістердің  орындалу жоспарлары әзірленеді. Кәсіпкерлік  жобаларды, ойларды іске асыру жоспарышетелдік  тәжірибеде бизнес-жоспар деген атауға ие. Қазіргі кезде Қазақстан экономикасына  бизнестің ену шамсына қарайбізде де мұндай жоспарлар етек алуда.

   Бірқатар жағдайларда бизнес-жоспарда іс-әрекеттер бағдарламасы мен жоба біріктірілген.операцияның бизнес-жоспарын дайындау кәсіпкерліктің барлық нұсқалары мен түрлеріне тән болып келеді. Егер бизнес-жоспар құжат түрінде пайда болмаса, онда ол ең болмағанда кәсіпкердің ойында өмір сүруі тиіс. Ірі көлемді қымбат кәсіпкерлік жобалар жасау үшін, операция басталғанға дейін бизнес-жоспар құру қажет, бұл кәсіпкерлік қызмет үшін норма болып саналуы керек.

    Ең алдымен, жоспар кәсіпкерлік операцияның мақсаты мен міндетін суреттеуден құралады. Жоспар құра отырып, ең алдымен, операцияның көлемі мен мерзімін, күтілетін пайданы ойластыру қажет. Бірақ кәсіпкер тек қана пайданы көздеп қалмауы тиіс. Кәсіпкерлік іс-әрекеттер бағдарламасы әлеуметтік мақсатты да қарастыруы тиіс. Атап айтсақ, тұрғындардың сұранысын қанағаттандыру, табиғатты аялау, әлеуметтік сілкіністерді сейілту, іскерлік байланыстарды кеңейте түсу т.б. кәәсіпкердің мәртебесін, беделін арттыру, имиджін жасау мен сақтау, экономикалықәлеуетін ұлғайту – маңызды міндеттердің бірі.

Бизнес-жоспар міндетті түрде кәсіпкерлік өнім сипаттамасынан, яғни тұтынушыға ұсынылатын өнім, тауар  және қызмет сипаттамаларынан құрылуы  тиіс. Жоспарда кәсіпкерлік операцияның  түпкілікті өнімі толық суреттелуі қажет. Жоспар тауар тұтынушылары шеңбері  мен өзі қанағаттандыратын қажеттіліктер  туралы мәселеге жауап беруге арналған.

Бизнес-жоспарды құру кезінде есептеу жүргізіледі, соның қорытындысы бойынша операцияның  нәтижелігі мен қажетті ресурстық  қамтылу айқындалады. Тұтыну ресурстарын  анықтау кезінде кәсіпкерлік  қызметке қажеттібарлық құралдар ескеріледі, бұл қажетті құралдар экономикалық және әлеуметтік тұрғыдағы бизнес-операцияның  схемаларын суреттеуде көрсетілген.

     Бизнес-жоспарды жасағанда, кәсіпкерлік жобаның іске асырудың ұзақ мерзімді салдарларына талдау жасалады. Мұнда кәсіпкер мен қоғам үшін қолайлы және қолайсыз жағдайлар, оларға байланысты кірістер мен шығыстар ескеріледі.