Мемлекеттік қаржының экономикадағы маңызы

>Сыртқы  қарыздар және борыш бұл қаржылық реттеудың ең негізгі нысандары, олардың бәріне оратақ бұл жоспарлау.

Дүние жүзілік практикадағы қаржылық әдістерге  мыналар жатады: салық салуда- 1)салықтың молшері; 2)салық салу жөніндегі жеңілдік пен санкциялар, 3)табыстарды, мүлікті, активтерді мағұлдамалау.

Аванс төлемі және басқалары бюджеттен  қаржыландыру кезінде шығыстарды нормалу  қаржыландырудың әдістері бюджет тапшылығын қаржыландыру %-к аударымдар, амортизацияның нормалары аударымдардың нормативтері.

Әлеуметтік  қамсыздандырудың нориативтері

Бұл реттеуіштер  ақша және қолма – қолсыз ақша эмиссияның көлемі  валюталық  бағам, кредит (кредит үшін сыйақылар, есеп мөлшерлемесі және Ұ.Б.ң резервтік талаптары ашық рыноктарда банк операцияларының ауқымы)

Баға (реттемелі  бағалардың деңгейін, еркін және тіркелмеген  бағалардың арақатынасы, рентабельтіліктін  шекті деңгейі)

     Мем.к қарж.қ ретт.ң ішінде салықтарға  аса маңызды орын беріледі. Салықпен реттеу кәсіпорындар мен халықтытың экономикалық белсенділігін кәсіпорындарға қалатын ақша көлемі және де рентабельділік реттеліп отырады. Бұған салық салу әдістері арқылы қол жеткізіледі мемлекеттік қаржылық реттеу проблемасының 2- ші  жағы бюджеттен қаржыланадыруды пайдалану, қаржыландыру тиімділігінің дәрежесі б. т. Валталық- қаржылық реттеудің әдістері мыналар:

1. Валюталық бағам
2. Ақша капмталының %-к мөлшерлемесі
3. Халықаралық төлем қаражаттары
4. Бағалы  қағаздар бағамы
5. Валюталық ттәуекелдіктерді сақтандыру

Реттеудің ішкі шаруашылық түрінде комерциялық  немнесе шаруашылық есеп қаражаттарды нормалау әдістері.Қаржы қорларына  аударылатын аударымдардардың нормативтері және пайдалану қолданылады.

Сонымен бірге экономика мемлекеттің  қаржылық ықпал жасауының бәрін қамти алмайды. Ол әдетте өлшеулі және экономикалық реттеудің қосымша нысандары мен әдістерін қажет етеді. 

    Тауарлар әлеміндегі қоғамдық тауарлар, қызмет көрсетулер, игіліктер. 

 
 

                           Мемлекеттің кірістері

1. мемлекет кірістерінің түсінігі және рөлі
2. мемлекет кірістерінің құрамы
3. мемлекет кірістер және мемлекет бюджетінің кірістері  және олардың қалыптасу көздері
4. қоғамның таза табысы ұғымының экономикалық мәні

 

Мемлекет  қызметінің іс-әрекеті кезіңде 2 процесс  пайда болады:

1. қаржы ресурстарын жұмылдыру
2. қаражаттарды мемлекеттің қызметіне пайдалану

         Мемлекеттің кірістері  бұл экономикалық, қатынастардың  жүйесі.  Бұл қатынастардың процесінде мемлекеттің жұмыс істеуінің  базалық жасау үшін мемлекеттің  меншігіне түсетін қаражаттардың  жиынтығы құрылады. Жиынтық қоғамдық өнімді бөлудің нәтижесінде мемлекеттін, жеке кәсіпорындардың, шаруашылық ұйымдардың бастапқы табыстары жасалынады. Жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін қаржы арқылы халықтың табысының бір бөлігі алынады; кәсіпорындардың табысы  бөлініске ұшырайды — оның бір бөлігі бюджетке түседі, басқа бөлігі кәсіпорындарда қалады. Сонымен бірге халықтың бастапқы табыстары да қызметтің өндірістік емес сферасының мекемелері көрсететін қызметтерді төлеу арқылы қайта бөлінеді. Бұл түсімдер өндірістік емес  кәсіпорындарының  табыстарын құрайды. 

      Мемлекеттің өндірістерді сыныптау  үшін, мемлекет кірістерінің бүкіл  жүйесін тереңірек түсінуге мүмкіндік  береді:

1. Меншік нысандарын ұйымдық-құқыұтық рәсімдеуге қарай мемлекеттің кірістері мыналапдан тұрады:

a) Мемлекеттік кәсіпорындар табыстарынан

b) Жеке кәсіпкерлік сектордың салық түсімдерінен

c) Халықтың салық төлемдерінен

d) Кооперативтік және ұжымдық кәсіпорындардың салық түсімдерінен

B. Жасау сферасына байланысты 2-ге бөлінеді:

1. Материалдық өндіріс сферасында қалыптасатын түсімдер
2. өндірістік емес сферада қалыптасатың түсімдер

C. Қаржылық мазмұны бойынша:

a) Салықтық

b) Салықтық емес

c) Салықтық кірістерді жұмылдыру жағдайына байланысты:

Ø Орталықтанған

Ø Орталықтандырылмаған

4. Жұмылдыру әдісіне байланысты

 

Ø Орталықтанған –негізінен салық түсімдері, сыртқы экономикалыққызметтен алынатың кірістер, халық төлемдері есебінен құрылады.

Ø Орталықтандырылмаған –кәсіпорындардың өздерінің ақшалай табыстары мен қорланымдарынан құрылады

         Мемлекет табыстарының қалыптасуы мемлекеттің тікелей белсенді қатысуымен жүзеге асырылады: ол бюджетке орталықтандырылатын жеке шаруашылық жүргізуші субъектілерге қалдырылатың қоғамның таза табысының үлесін белгілейді және де тағыда басқа қаражаттарын шоғырландырады.

         Мемлекет өндіріс  құралдарының және тиісінше, қосымша өнімнің иесі болып отырған жағдайда мемлекет меншігінен алынатын табыстар мемлекет кірістерінің айтарлықтай көзі болып табылады.

         Мемлекеттік меншіктен  алынатын табыстарға мыналар жатады:

1. мемлекеттік кәсіпорындар жалпы табысы, кеден табыстары ретіндегі табысы;
2. мемлекеттік мүліктен алынатын табыс;
3. мемлекеттік мекемелер көрсететін ақылы қыз- 
   меттерден алынатын табыстар;
4. бюджеттік мекемелердің үй-жай үшін жалгерлік төлемді және басқаларды қамтитын арнаулы қаражаттары.

 
 

       Нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің кірістерін жұмыддырудың негізгі әдістері:

v салықтар

v қарыздар

v эмиссия

                 Таза табыс өсуінің басты факторы:

1. еңбек өнімділігін арттыру
2. өнім өндіруге жұмсалатын материал және ақша ресурстарын үнемдеу
3. өнім сапасын жақсарту
4. негізгі және айналым өндірістік капиталдарын пайдаланудың тиімділігін арттыру
5. табиғи өндіріс жағдайлары