Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Декабря 2011 в 19:08, реферат
Мемлекетке дейінгі кезеңдегі əлеуметтік билікке жалпы сипаттама. Мемлекетке дейінгі кезеңдегі əлеуметтік биліктің ерекшеліктері болып мыналар табылады:
- ол тек бір ру көлемінде ғана таралды, оның еркін білдірді жəне қандық туыстыққа негізделді;
- тікелей қоғамдық болып табылды, алғашқы қауымдық демократияның, өзін-өзі басқарудың бастамаларының негізінде қалыптасты;
- бұл биліктің биліктік органдары ретінде рулық жиналыстар, ақсақалдар, əскербасылары жəне т.б. қызмет етті, олар алғашқы қауымдық қоғамның өмір сүруінің маңызды мəселелерін шешіп
отырды.
1. Мемлекетке дейінгі кезеңдегі əлеуметтік билікке жалпы сипаттама.
2. Мемлекеттің пайда болу себептері.
3. Мемлекеттің пайда болу нысандары.
Жоспар:
1. Мемлекетке дейінгі кезеңдегі əлеуметтік билікке жалпы сипаттама.
2. Мемлекеттің пайда болу себептері.
3. Мемлекеттің
пайда болу нысандары.
1. Мемлекетке дейінгі кезеңдегі əлеуметтік билікке жалпы сипаттама. Мемлекетке дейінгі кезеңдегі əлеуметтік биліктің ерекшеліктері болып мыналар табылады:
- ол тек
бір ру көлемінде ғана таралды,
- тікелей қоғамдық болып табылды, алғашқы қауымдық демократияның, өзін-өзі басқарудың бастамаларының негізінде қалыптасты;
- бұл биліктің
биліктік органдары ретінде
отырды.
2. Мемлекеттің пайда болу себептері. Мемлекеттің пайда болуы туралы мəселе даулы болып табылады, себебі, этнография жəне тарих ғылымдары оның пайда болуы туралы күннен-күнге
жаңа мəліметтер беруде. Мемлекеттің пайда болу себептері туралы бірқатар теориялар бар, олардың негізгілері болып мыналар табылады:
1. Діни теория
– мемлекеттің, мемлекеттік
биліктің пайда болуының
мазмұнына қарамастан, бұл теория бірқатар шынайы жағдайларды көрсетеді, нақты айтқанда, алғашқы мемлекеттердің теократиялық нысандарын–абыздар билігін, шіркеудің ролін, діни жəне əкімшілік орталықтар арасындағы билік бөлінісін. Бұл теорияның көрнекті өкілдерінің бірі – Фома Аквинский.
2. Патриархалды
теория – мемлекеттің пайда
болуын отбасымен
теория Грецияда пайда болған, өз негіздемесін Аристотельдің еңбектерінен иеленсе, өз дамуын ағылшын ғалымы Филмердің еңбектерінен тапты.
3. Шартты теория – ХVІІ-ХVІІІ ғасырларда кеңінен таралған. Оны жақтаушылардың қатарынан Голландияда Гуго Гроций мен Спиноза, Англияда Д.Локк пен Т.Гоббс, Францияда Ж.-Ж.Руссо, Ресейде А.Радищев орын алды. Мысалы, А.Радищевтің ойынша, билік халыққа тиесілі, алайда ол мемлекет басшысына берілген жəне оны халық бақылауы тиіс. Шарттық теорияға сəйкес, мемлекет шарт нəтижесі ретінде пайда болады, оның қатысушылары болып адамдар табылады, олар шарттың негізінде өз бостандықтарының, өз билігінің бір бөлігін мемлекетке береді.
4. Күштеу
теориясы – мемлекеттің пайда
болу негізі ретінде күштеу
əрекетін, бір халықтың екінші
халықты жаулауын таниды. Жауланған
халықтың үстінен билікті
5. Психологиялық
теория – мемлекеттің пайда
болуын адам психикасының
6. Органикалық теория. Бұл теорияның өкілдері Г.Спенсер, Вормс, Х.Прейс мемлекетті ағза ретінде түсіндіреді. Оның бөліктері арасындағы тұрақты байланыстар тірі ағзаның бөліктері арасындағы байланысқа теңестіріледі, яғни, мемлекет – биологиялық дамудың бір түрі ретінде көрініс табатын əлеуметтік даму өнімі. Биологиялық ағзаның бір түрі ретінде мемлекеттің өз миы (басшы) мен оның шешімдерін жүзеге асыру құралдары (халық) болады.
7. Ирригациялық
теорияға сəйкес
8. Материалистік
теория – мемлекеттің пайда
болуын əлеуметтік-
3. Мемлекеттің
пайда болу нысандары.
Алғашқы қауымдық қоғамдағы биліктің ерекшеліктері | |||
Билік
рулық қауымнан, рудың барлық ересек
мүшелерінен
туындайды | |||
Ақсақалдар
əскери қолбасшылар, абыздар ру мүшелерінің
жиналысымен сайланатын болды, олар биліктік функцияларды ру мүшелерінің жиналысының бақылауымен жүзеге асырды, жəне кез келген уақытта жиналыс мүшелерімен орындарынан алынуы мүмкін болатын | |||
Тек
қана басқарумен айналысатын арнайы
аппарат
болған жоқ |
Мемлекеттің пайда болуы туралы теориялар
Теологиялық
– биліктің құдайдан пайда болғандығы
туралы пайымдайды
Фома Аквинский |
Патриархалды
– мемлекеттің пайда болуын
тікелей жанұяның таралуымен байланыстыра
қарастырады
Аристотель, Филмер |
Шарттық
– мемлекет қоғамдық шарт негізінде
пайда болды
Г.Гроций, Т.Гоббс, Ж.-Ж. Руссо, А.Радищев |
Күштеу
теориясы – мемлекет ішкі (экономикалық
жəне саяси) жəне сыртқы күштеу (біреудің
екіншісін жаулап алуы) нəтижесінде пайда
болады
Е. Дюринг, Л. Гумплович, К. Каутский |
Психологиялық
– мемлекет адамдардың ұйымдасқан
қоғам ұжымдық арақатынас аясында өмір
сүру жөніндегі психологиялық қажеттіліктері
нəтижесінде пайда болды
Л. Петражицкий, Г. Тард |
Органикалық
– қоғам мен мемлекет, тірі адам
ағзасы тірі жасушалардан тұратын сияқты,
адамдардан құралатын қоғамдық ағзаны
білдіреді
Г.Спенсер, Х.Прейс |
Ирригациялық
– мемлекеттің пайда болуы
шығыс аграрлық облыстарда ірі ирригациялық
құрылымдарды салу қажеттілігімен байланыстырылады
К.-А. Виттфогель |
Материалистик
(таптық) – мемлекеттің пайда
болуы əлеуметтік-экономикалық факторлармен,
яғни жеке меншіктің пайда болуымен жəне
қоғамның таптарға бөлінуімен байланыстырылады
К.Маркс, Ф.Энгельс, В.И.Ленин |
Мемлекеттің пайда
болуы теориялары - мемлекет - көпқырлы құбылыс.
Оның пайда болуы, шығу тегі әртүрлі факторлармен түсіндірі