Ақша- несие саясаты

  жатқызуға болмайды. Мысалы: көңілсіз құлақ – ойға олақ (Абай). Жүргемін жоқ қайғының жүгін артып (М. М). Жанымдағы жанар таулар қозғалып (Б. Б), - деген тіркестерді ақындар метафорлық мағынада қолданылып тұрғанмен, бұларды фразеологиялық тізбектерге жатқызуға болмайды.

    І. Кенесбаев фразалық тұлғалардың басты үш белгісінесүйене отырып, қазақ тілінің құрамындағы фразеологизмдерді үлкен екі топқа : фразеологиялық түйдектер, фразеологиялық тіркестер деп бөледі (30, 591). Және дәстүлі термин атауларына сай фразеологиялық түйдекке идиом сипатындағы фразеологизмдерді жатқызады. Демек, бұл ішкі мағына тұтастығы толық сақталған ФТ-лар (идиомалар).

    Ал  фразеологиялық тіркестердің өзін  екіге бөліп: а) түйдек тіркеске – оған әуел бастағы еркін тіркесті ауыс мағынада қолданудан туған, әрі о бастағы мағынасы жоғалмаса да көмескіленген деп, мынадай мысалдарды еңгізді: ернінен ене сүті кеппегін, пышық кескендей тыйылу, табанын жалтырату т.б.  ә) түйін тіркеске – әуел бастағы еркін тіркестің ауыспалы мағынада қолданылытын, бірақ ФТ сыңарларының бастапқы мағынассы көмескеленбей әнтек солғын айтылады деп, мынадай мысалдарды келтіреді: құмырысқадай құжынаған, көзді ашып жұмғанша, асқар тау, қыпша бел т.б.

    Біздіңше, бұлай бөлу ФТ-ның классификациясындағы  фразеологиялық бірлікті мағына, тұлға жағынан саралап жіктеу. Дей тұрғанмен, бұл мысалдар фразеологиялық бірлікте танылатындықтын, сол ыңғайда (бірлікте) қаралғаны жөн сияқты. Фразеологиялық тізбек – бүкіл тұтас тіркестің беретін мағынасы тұрғысынан қарағанда, фразеологиялық бірліктердей емес, өзінің құрамындағы сөздердің мағынасымен байланысты болады, солардың мағынасынан туады (4 – 249).

    Бұл  пікірлер Қ. Аханов, Ә. Болғанбаев, Р. Сәрсенбаевтардың еңбектерінде  кездеседі.

    Қазақ  тіл білімінде, сол сиякты басқа  да түркі тілдерінде фразеологияның  жеке объектісі ретінде қаралатын  тұрақты сөз тіркестерінің түрлері  туралы әр қилы пікірлер бар.  Мәселен, фразеологизмдерге мақал-мәтелдердің  қатысы бар алуан даулы жағдайды  бастан кешіруде.

    Түркітануда  фразеологизм туралы жазылған еңбектерде тұрақты сөз тіркестерді тіл білімінің саласы ретінде зертелуі жан-жақты, әрі тың ғылыми ойлар көтерілген.

     Алайдатүркі  фразеологиясында да, басқа тілдердегі  фразеология сияқты тұрақты сөз тіркестері туралы түсінік ұғымының өзі әлі толық басы ашылмаған нәрсе. Тұрақты сөз тіркестерін зерттеуді кең және тар ұғымда түсінуде ғалымдар пікірі әр қилы.Біраз зерттеушілердің І. Кеңесбаев, Ш. Рахматуллаев, Г. Байрамов, З. Ураксиндер тұрақты сөз тіркестерін тар ұғымда түсінуді жақтайды. Кезінде акад. І. Кеңесбаев қос сөздерді фразеологизмдер қатарына еңгізген. Мәселен, Ш. Рахматуллаевтың (51, 10) пікірінше «фразеологияның бай материалдарын жан-жақты және терең оқып білгеннен кейін, тұрақты сөз тіркестерін, сірә, тар ұғымда түсінген дұрыс» десе, дәл осы ойды А. А. Юлдашев та (73, 214) қолдап: «фразеологияның объектісін тар ұғымда түсінгенде «азды-көпті» зерттеу мақсаты айқындалып,оның ішінде бөлінбейтін лексикалық единицалар (структуралық құрылымы бар сантаксистік единицалар)мақалдар, мәтелдер, нақыл сөздер мен қанатты сөздер тұрақты сөз тіркестеріне жатпайды» деп қуаттайды.

Тұрақты сөз  тіркестерін кең ұғымда тусінуді негізге алатын зерттеушілер С. Н. Мұратов (47) ,І. Х. Ахунзяновтар (5) терминдерді, күрделі сөздерді, қос создерді, нақыл сөздерді, газет айдарларын (штампы), мақал-мәтелдердің барлығын тұрақты сөз тіркестеріне жатқызады.