Аудиторлық қауіп

Аудиторлық қауіп

Қазақстанда нарықтық экономиканың өріс алуы өндіріс құралдарының жеке меншікке берілуі банк сақтандыру істерінің және инвестициялық белсенділіктің дамуы аудиторлық қызмет секілді кәсіпкерліктің мүлдем жаңа түрлерінің пайда болуына алып келді. Аудит ең алдымен меншік иелерінің мүліктік мүдделерін қорғау мақсатымен жүзеге асырылады. Ол бухгалтерлік салықтық есеп берулерде көрсетілген ақпарат растығына бақылау жасауды қамтамасыз етеді. Аудиттің басты мақсаты шаруашылық субъектілерінің активтерінің міндеттемелерінің меншіктік құралдар кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қызметінің қаржылық нәтижелерін есеп беруде толық рас түрде және дәл көрсетілуіне объективті баға беру. Кәсіпорында қабылданған есеп саясатының қолданыстағы заңдар мен нормативтік актілеріне сәйкестігін тексеру. Аудитте объективті себеп-салдарға байланысты қате қорытынды берудің ішкі қауіпі бар.  
Аудиторлық қауіп-аудитор байқамаған қателіктер мен оқылық болуна қарамастан сыртқы есеп деректерінің толықтай рас екендігі туралы қорытынды беру арқылы өзіне алатын қауіп. Аудиторлық қауіп аудитті жоспарлау мен жүргізуде сонымен бірге орындалған процедуралар нәтижесін бағалау кезінде пайдаланады. Аудиторлық қауіп аудитор жоспарлау кезінде де іс-әрекеттерді қорытындылағанда ескеріледі. 
         2. Аудиторлық қауіп түрлері: 
-аудитордың кәсіби қабілеттілік қауіпі- тексерілетін фирма беделін ескере отырып мұқият таңдаумен анықталады.Кез-келген фирманы тексеруді қолға алған кезде аудитор ең алдымен оның беделіне назар аударады.Фирмаға жүргізілетін тексеру аудиторлық компанияға және оның клиенттеріне нұқсан келтірмеуі тиіс. 
-клиент үмітін ақтамау қаупі- жасалған тұжырым мен клиент мүддесін қанағаттандырмау қауіпі аудиторлық тексерудің жүргізілуі клиенттің ойындағыдай болмаса, ол аудиторлық компания құызметінен бас тартуы мүмкін. Аудиторлық қауіп мынадай себептерге байланысты аудиторлық қорытындының дұрыс болмауы ықтималдылығы. Экономикалық субъектілердің бухгалтерлік есеп беру дұрыстығы расталоғаннан кейін, онда анықталмаған елеулі бұрмалаулар бар деп танылуы. 
Аудиторлық қауіптің түрлері: 
- ішкі шаруашылық қаупі 
- бақылау құрамының қаупі 
- таба алмау қаупі 
        Ішкі шаруашылық қаупі деп бухгалтерлік шотта баланс бабында шаруашылық операциялардың біртектес тобында жалпы экономикалық субъектілердің есеп беруінде елеулі қателіктердің пайда болуы, мұндай бұрмалауының ішкі бақылау жүйесінің құралдарымен анықталғанға дейін жол берілген жағдайда аудитор субъективті түрде анықтайтын ықтималдылық ұсынылады. Бұл қауіп көбінесе клиенттің ерекшелігімен анықталады.Бұл қауіптен мүлдем құтылу мүмкін емес. Аудитор тексерілетін субъектілердің ішкі шаруашылық қаупіне өзінің кәсіби тұжырымын пайдалана отырып жоспарлау сатысында баға беруі тиіс. Аудитор баға берген екзде мынадай факторларды ескеруі қажет: 
- экономикалық субъектілер әрекет жасайтын сала қызметін және ағымдағы экономикалық жағдай ерекшеліктерін 
- экономикалық субъектілер жүзеге асыратын қызметтердің арнайы ерекшеліктері 
- есепті жүргізуші қызметтердің адалдығы 
- есепті жүргізу қызметінің кәсіби біліліктілігі мен тәжірибесі. 
Бақылау құрамының қаупі деп кәсіпорында бар және ұдайы қолданатын бухгалтерлік есеп жүйесі мен ішкі бақылау жүцесінің құралдары немесе жиынтық түрінде елеулі түрде болып табылатын қателіктерді дер кезінде таба немесе түзете алмайтын қателіктердің пайда болуына қарсы тұра алмайтын жағдайда аудитор субъективті түрде анықтаған ықтималдылық. 
Таба алмау қаупі аудитор тексеру барысында қолданатын аудиторлық шаралар жекелей немесе жиынтығынан елеулі сипатқа ие болатын нақты тәртіп бұзушылықты табуға мүмкіндік бермейтін жағдайда аудитор субъективті түрде анықтайтын ықтималдылық. 
Аудиторлық қауіпті бағалаудың екі әдісі бар: 
-сандық Ар=Рr*FPr*FPн 
-сапалық 
      Аудитордың мүмкін болатын аудиторлық қауіпті таңдауы бойынша әрекеті 
Шарты Аудитор әрекеті 
Егер ажарамас қауіп мен бақылау қауіпі (немесе олардың бірі) төмен болса Аудитор таба алмау тәукелін орта немесе жоғары деңгейіне бағдарлануға құқылы бірақ бұл жағдайда сәйкестік пен маңыздылыққа процедураларды пайдалана отырып бақылау қауіпдігімен ажырамас қауіпдігінің дұрыстығын алынған бағалаулардың дұрыстығын растау алуға міндетті.  
Егер ажырамас қауіпдігімен баөылау қауіпі ( немесе екеуінің біреуі) – орташа немесе жоғары Аудитор аудиторлық тәукелдікті төмендету бойынша шаралар қабылдауы қажет 
     Таба алмау қауіпінің мүмкін болатын деңгейін анықтау  
Бақылау қауіпін аудиторлық бағалау. 
Жоғары Орташа Төмен 
Ажырамас қауіпін аудтиторлық бағалау. Жоғары Ең төменгі Төменірек Орташа 
Орташа Төменірек Орташа Жоғарырақ 
Төмен Орташа Жоғарырақ Өте жоғары