Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың теориялық негіздері

ды:                                                                                                                                        

1) көлденең талдау;                    

2) тікелей талдау;                                                                                                                    

3) трендтік талдау;                                                                                                              

4) салыстырмалы талдау;                                                                                                     

5) факторлық талдау;                                                                                                                  

6) қаржылық коэффициенттер  әдісі.                                                                                                                                                                  

Екінші бөлімде мен «Халлибуртон Интернэшнл Инк.» компаниясының қар-

жылық жағдайына талдау жүргізілді. Яғни кәсіпорынның мүліктік жағдайына, төлем қабілеттілігімен өтімділігіне, қаржылық тұрақтылығына және табысты- ғына мен іскерлік белсенділігіне талдау жүргізілді. Талдау нәтижесінде келесі-дей кемшіліктер анықталды:

Кәсіпорынның мүліктік жағдайы тұрақсыз, яғни ол жыл соңына 3%-ға төмендеді. Негізгі құралдардың активтердің жалпы сомасындағы үлесі 18%-ға төмендесе, айналымнан тыс активтердің үлесі 11%-ға төмендеді.

Кәсіпорынның негізгі  проблемаларының бірі - төменгі төлем қабілеттілік пен өтімділік болып табылады. Кәсіпорынның баланс құрылымы нашар болып келеді және ақша қаражаттарының өте тез өзгеруіне душар.

Қаржылық тұрақтығы  жағынан кәсіпорын сыртқы қарыз  көздерінен тәуелсіз. Оған ұзақ мерзімді міндеттемелердің жоқ болуы дәлел  бола алады.

Кәсіпорынның тағы бір негізгі проблемаларының бірі – оның рентабельсіз -

дігі. Ағымдағы жылы сатуан түскен түсім артқанына қарамастан кәсіпорын шы-ғын шегуде. Жалпы табыстың азаюы өндіріс рентабельділігінің төмендеге ні-мен және соған қатысты шығындардың өсуімен түсіндіріледі.

Үшінші бөлімде кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту жөнінен ұсы-ныстар жасадық. Кәсіпорыннның қаржылық жақсарту бойынша іс-шаралар не-гізгі үш проблеманы шешуге бағытталады: кәсіпорын активтерінің өтімділігін арттыру, қаржылық тұрақтылықтың және іскерлік белсенділіктің көрсеткіш-

терін ағымдағы деңгейде сақтау және кәсіпорынды қызметінің рентабельділігін арттыру.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың логикалық жалғасы  оның қызметінің тиімділігін сақтап тұру және кемшіліктерін жою бойынша іс- шара-лар дайындау болып табылады. Кәсіпорынды қаржылық сауықтыруда ішкі жә-не сыртқы көздер пайдаланылуы мүмкін.

Сыртқы көздерге жаңа акциялар мен облигациялар шығару, дәрменсіз кә-сіпорындардың басқа кәсіпорындармен қосылуы, банктік несиелер мен дота-циялар, лизинг, факторинг, дивидендтер төлеуді уақытша тоқтату жатады. Ал қаржылық жағдайды сауықтырудың  ішкі көздеріне өнімдердің сапасы мен бә-секе қабілеттілігін арттыру, өнімнің өзіндік құнын төмендету, тұрақты шығын-дар мөлшерін азайту, өндіріс қуаттылығын толық пайдалану және пайдаланыл-майтын активтерді сату болып табылады.

Талдау нәтижелері кәсіпорында  негізгі проблеманы анықтады: төлем  қабілетсіздік және рентабельсіздік.

Осы проблеманы шешуде мен  екі әдісті ұсындым:

Бірінші әдіс  25 млн. теңгені  қысқа мерзімді міндеттемелерден ұзақ мерзімді міндеттемелерге ауыстыруды қарастырады. Бұл меншікті айналым қаражатта-рының 15000 мың теңгеге артуына және ағымдағы өтімділік коэффициентінің 1,5 пунктке, аралық өтімділік коэффициентінің 0,7 пунктке, абсолюттік өтімді -

лік коэффициентінің 0,1 пунктке өсуіне алып келді.

Екінші әдіс тауарлы-материалдық қорлардың көлемін 25 млн. теңгеге азай-тып, оларды ақша қаражаттарына аударуды қарастырады. Бұл аралық өтімділік коэффициентінің 0,42 пунктке, абсолюттік өтімділік коэффициентінің 0,4 пунктке өсуіне алып келді.

Екі әдісті қатар пайдалану  меншікті айналым қаражаттарының 15000 мың теңгеге артуына және ағымдағы өтімділік коэффициентінің 1,5 пунктке, аралық өтімділік коэффициентінің 1,42 пунктке, абсолюттік өтімділік коэффициентінің 0,8 пунктке өсуіне алып келді.

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер

 

1 Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау / Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж

2 Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа. - М.: ИНФРАМ, 1995

3 Русак Н.А. Анализ финансового положения предприятия. В учебнике «Анализ хозяйственной деятельности в промышленности». Под общ. ред. В.И. Стражева - Минск: Высшая школа, 1995

4 Радионова В.М., Федотова М.А. Финансовая устойчивость предприятия в условиях инфляции. — М.: Изд-во «Перспектива», 1995

5 Крейнина М.Н. Анализ финансового состояния и инвестиционной привлекательности акционерных обществ в промышленности, строительстве и торговле. - М.: АО «ДИС», «МВ-Центр», 1994

6 Ковалев А.И., Привалов В.П. Анализ финансового состояния предприятия. - М.: Центр экономики и маркетинга, 1995

7 Балабанов И.Т. Анализ и планирование финансов хозяйствующего субъекта: Учебн. пособие. - М.: Финансы и статистика, 1994

8 Бухгалтерско-аудиторский портфель. ( Книга предпринимателя. Книга бухгалтера. Книга аудитора ) / Отв.ред. Рубин Ю.Б., Сол-даткин В.И. - М.: «ОМИНТЭК», 1994

9 Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие. — Издательство «ДИС», НГАЭ и У, 1997

10 Маркарьян Э.А., Герасименко Г.П. Финансовый анализ -М.: «ПРИОР», 1996

11 О бухгалтерском учете. Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, от 26 декабря 1995 г., №2732

12 Стандарты бухгалтерского учета. Национальная комиссия Республики Казахстан. - Алматы,1996

13 Бухгалтерский анализ: Пер. с англ. - К.:Торгово-издательское бюро ВНУ, 1993

14 Введение в бухгалтерское дело: Пер. с англ.: — К.: Торгово-издательское бюро ВНҮ, 1994

15 Руководство по финансовому учету, отчетности и аудиту. Первая редакция Центральный и операционный отдел учета и отчетности. Всемирный банк, январь 1995

16 Методические рекомендации по составлению финансовой отчетности. Утверждены директором Департамента методологии бухгалтерского учета и аудита. Министерства финансов Республики Казахстан 21.05.97 г., №7 /Бюллетень бухгалтера. 1997., №29

17 Анализ хозяйственной деятельности в промышленности: Учебник ІИ.А. Богдановская, Г.Г. Виноградов, О.Ф. Моргун и др:. Под.общ. ред. В.И. Стражева. - Минск: Высшая школа, 1995

18 Ефимова О.В. Как анализировать финансовое положение предприятия (практическое пособие). — «Бизнес-школа», Интел-Синтез, 1994

19 Лоханина И.М., Золкина З.К. Основы анализа финансового состояния предприятия. Учебное пособие. - Ярославль, 1993

20 Андреев В.А. Практический аудит. /Справочное пособие/.- М.: Экономика, 1994

21 Ковалев В.В. Финансовый анализ: Управление капиталом. Вы-бор инвестиций. Анализ отчетности. — М.: Финансы и статистика, 1995

22 Финансовый менеджмент: теория и практика: Учебник /под. ред. Е.С. Стояновой. — М.: изд-во «Перспектива», 1996

23 Чечета А.П. Анализ финансового состояния предприятия. /Бухгалтерский учет. 1992 г., №5

24 Ковалев В.В. «Практикум по анализу и финансовому менеджменту». -

Москва, Финансы и статистика, 2006

25 Кубышкин И. «Использование финансового анализа для управления компанией».// Финансовый директор. - 2005. - №4

26 Попова М. «Как вывести предприятие из финансового кризиса».// Финансовый директор.-2005. -№3

27 Румянцева Е.Е «Новая экономическая энциклопедия».-Москва, Инфра-М, 2006

28 Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия». - Москва, Инфра-М, 2006

29 Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием предприятия».//Финансовый менеджмент. - 2004. - №1

30 Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива, 2006

31 Шеремет А.Д. «Теория экономического анализа». - Москва, Инфра-М, 2006

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

¹Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау / Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001 ж.

² Артеменко В.Г., Беллендир М.В. Финансовый анализ: Учебное пособие. — Издательство «ДИС», НГАЭ и У, 1997.

³ Трохина С.Д., Ильина В.А., Морозова Т.Ф. «Управление финансовым состоянием предприятия».//Финансовый менеджмент. - 2004. - №1.

⁴ Савицкая Г.В. «Экономический анализ». - Москва, Новое знание, 2005.

⁵ Финансовый менеджмент./ Под. ред. Стояновой Е.С. - М.: Перспектива, 2006.