Материалдық емес активтер

 

 Бұндай  шығындарды  нақты  бір материалдық   емес  активтерге  жатқызу   қиын,  әдетте  олардың  экономик лық  олжа  әклетінін  анықтау  оңай  емес.

 

Мысал:

       Кәсіпорын аукционда   басқа   кәсіпорынның  активтерін   (НҚ материалдар дайын өнімдер және  бас қалар)  сатып алды,  сондай-ақ   пассивтер кәсіпорынның  балансы бойынша 6 000,0 теңге құрады. Активтерді сатуды  бөлген  жағдайда,  олардың  нақты  бағасы  бойынша  құрылтайшы 6 000,0  түсім түсіреді.  Кәсіпорындар   аукционда немесе  одан   тыс жерлерде   біртұтас   түрінде сатқан  кезде   сатып алу құны  10 200,0  теңге құраған. Активтің   бөлініс  бағасы  мен   кәсіпорынды   біртұтас  сатқан  кезде  алынған  түсімнің   арасындағы  айырма  сомасы  «фирма  бағасын»  немесе   гудвиллді  құрайды.

Сатып алушы   кәсіпорын  активтердің  шынайы  құнынан  артық  4200,0  төледі.  Дәлелдемесі  мынадай:

1. Сатып алынған  кәсіпорын   өткізу  нарқында  монополияның  қайсыбір  нысанына   ие  болған.
2. Кәсіпорынды  сатып  алғанда   сатып  алушы  фирма  ішкі  немес   сыртқы   нарықтағы  өз  жағдайын  нығайтады.
3. Сатып  алушы   фирма  өндірісті   бұрын ғы  атымен  жүр гізбек,  өйткені  оның  тауарлары  кеңінен   танымал  және  сұранысвқа  ие.
4. Кәсіпорында   білікті  қызметкерлер  бар.
5. Кәсіпрында   пайда  әкелгіш  тауар  белгілері,  тауардың   шығатын   жері,  лицензиялар  бар.
6. Кәсіпорын  сатып  алынатын  материалдық  ресурстарды  өткізу  нарқына  жақын  орналасқан.

 

І  нұсқа

Сатып  алынған   кәсіпорын    заңды    тұлға  мәртебесін,  дербес  немесе  жеке  балансын  сақтайды.

1. Сатып  алынған  кәсіпорынның  активтерінің   құны  шегінде  төленген   толық   баланстық құнына   Д-т 562   К-т 441
2. Кәсіпорынды  сатып  алу  құнының  оның  барлық  активтерінің  құнынан  а рту   сомасына  Д-т 105  К-т  441
3. 10 жыл ішінде  бірақ субьект қызметінің  мерзімінен  аспайтын  мерзімде  МЕА тозуына есептеу жүргізілсе  4 200-00/120  ай=35-00 (ай  сайын ) Д-т 935/негізгі   өндіріс К-т 115-35-00
4. Егер  қандай  да  бір   себептерге  байланысты  гудвиллді  есептелген  амортизация  сомасы  оның  құнын  жаппаса,  онда  айырма  зиянға  есептен  шығарылады,  бұл  орайдап   Д-т821 К-т 105  және  жыл соңында Д-т 571  К-т-821.

 
 

ІІ  нұсқа

 

Жұмыс  істеп  тұрған  кезінде  сатып  алынған  кәсіпорын  заңды  тұлға  мәртебесін  жоғалтады, оның  активтері  мен  пассивтері  сатып  алушы  фирманың  балансына  қосылады.

1.Баланста  көрсетілген   құнға   Д-т-1058 К-т 441- 6 000-00  млн тенге.

2.Кәсіпорынды   сатып  алу  құнының  олардың   барлық  активтерінің  құнынан   арту  сомасына  Д-т 105  Кт-441  -4 200 -00  млн тенге

3.Сатып   алынған  кәсіпорынның  барлық  активтері  акт  бойынша   қабылданды.  Д-т 10,12,20,22,32,33,40,44,45  және  т.б   бөлімшелер  К-т 562  -  6 000-00

   4.Сатып  алынған  кәсіпорынның  барлық  пассивтері  акт  бойынша   қабылданды.  Д-т  562  К-т 11,13,50,56,60,61,63,,65,66,67,68  және  т.б  бөлімшелер – 6 000-00

5.10  жыл  бойына  ай  сайын  есептелген  амортизация  Д-т 935  К-т  105-4  -200,00

   Бедвил  жағдайында  сатып  алынған  кәсіпорын  құны  10 000-00  7 000-00  сатып алынған бедвилл-3 000-00

• Д-т  562  К-т 441  - 7 000-00
• Д-т  562  К-т 727 -3 000-00
• Жыл  соңында  Д-т  727  К-т 571

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды

           

Материалдық  емес  активтер-бұл  интеллектуалды  меншік   обьектілерінің    шартты  құны,  сондай-  ақ   жер-су  мен   басқа  табиғи  ресурстарды   пайдалану   құқықтары.

Олардың   ерекшелігі  бұл   активтердің   өз   маңызына   сай   табиғи-заттай    үлгісі   болмауы  мен   ұзақ   мерзім   бойы   пайдаланылуынан   туындайды.   Материалдық  емес   активтерге   мыналар  енгі зіледі:   ойлап   табылған   және   өндіріәстік   үлгі  түрлеріне  құқықтар,  тауар   белгілері,  «ноу-хауға »құқықтар (техникалық   тәжірибе,  өндірістің   құпиялары),  авторлық  құқықтары,  таби ғи   ресурстарды   пайдалану  құқықтары,   тауарлы-шикізат  пен  қорлар  биржаларындағы  орындар,  гудвилл (атақ  іскерлік  байланыстары, серіктестіктер) кәсіпорынды  құрумен   байланысты  ұйымдастыру  шығындары (құрылтай  құжаттары  мен  техникалық   экономикалық  негіздеуцлерді  жете  зерттеу,  мамандандырылған  ұйымдарға  кеңес  беру үшін  төлемдер,   тіркеу   жинақтары,   жарнамалық   шығындар,  кадрлар  даярлау  үшін   шығындар  және   т.б.) .  материалдық  емес   активтердің  соңғы   түрінің  ерек шелігі   кәсіпорынның  құрылтай  құжаттарында   бұл  шығыстар  белгілен ген  сомада  қатысушының   салымы  ретінде   жазып   қойлуы  тиіс  болғандығынан   тұрады.

Материалдық   емес  активтер  оларды  сатып  алу  мен  пайдалануға  жағдайға   келтіру   үшін   жұмсалатын   барлық   нақты   шығындар   сомасында  бағаланады.

Ай сайын  материалдық   емес  активтерге   олардың  бастапқы   құны  мен   тиімді  пайдалану   мерзіміне   негізделіп  есептелген  нормалар   бойынша  аммортизация   есеп телінеді.  Егер  ол   белгілі  болмаса,  онда   10 жылдық  мерзімге  негізделуі  тиіс.

Жарғылық  қорға  құрылтайшының  салымы   болатын   материалдық  емес  активтердің   құны мен   тиімді  пай далану  мерзімі   құрылтай  құжаттарында  жазылып   қойылуға  тиіс

Материалдық  емес  активтердің  аммортизациясы  аммортизациялық   қаржылар  ретінде   кәсіпорынның  өнімі,  жұмыстары  мен   қызметтерінің  өзіндік  құнына негізделеді.  Материалдық емес  активтер  № 2710 «материалдық   емес  активтер» активі   шоттарында,  ал  олардың аммортизациясы  № 2720 «Материалдық  емес  активтердің құнсыздануы»  пассивті  шоттарда  есепке  алынады. Материалдық   емес  активтер   бойынша  ҚҚС –ның  есебі  № 65 тармақта  беріледі.

ЖШС  қаржылық  есеп  бергенде  материалдық  емес  активтер  есебі  үшін  қабылдаған  есеп  саясаты    ашылуы  керек.  Атап  айтқанда,  аммортизацияны  есептеу   үшін  пайдаланатын   тәсілі,  пайдалы  қызмет  ету  мерзімі  немесе  пайдаланатын  аммортизацияның   нормасы  жалпы  баланстық  құны   және  есепті  кезең  ба сы  мен   аяғына   жинақталған  аммортизация  сомасы,  кәсі порынның  өзі   жасаған    материалдық  емес  активтердің  баланстық  құны  және тағы  да  басқа көрсетіледі.  Сондай- ақ   қаржылық  есеп  беруде  материалдық   емес  активтердің   түрі  баланстық құны,  материпалдық  емес  активтердің   аммортизацияланбай  қалған  мер зімі,  иелік ету құқығы  шектелген материалдық емес  активтердің  баланстық  құны,  материалдық  емес  активтер   бойынша  алынған  міндеттемелердің  сомасвы  да   ашық   көрсетіледі  қаржылық  есеп  беруде  есепті  кезеңдегі  шығыс  деп  танылған  шығындар  сомасы   да  ашылуы  тиіс:  бағдарламалық   жабдықтау шығындары, жарнама  шығындары  тағы  да  басқалай  шығындар   жатқызылуы мүмкін  субьект одан  да  басқа  материалдық  емес  активтерді  есептік  бағалау  өзгерісінің  нәтижесі  және   сипатын,  олардың   материалдық  салдарын  ашу  керек.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
---
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. «Бухгалтерлік  есеп  принциптері»  Қ.К.Кеулімжаев, З.Н.Әжібаева,  Н.А.Құдайбергенов, 2003
2. «Бухгалтерлік есеп  теориясы  және негіздері»  Қ.К. Кеулімжаев,  Н.А.Құдайбергенов,  2006
3. «Бухгалтерлік  есеп»  С.Б.Баймұханова,  Ә.Ж.Балапанова,  2003
4. «Бухгалтерлік есеп»  В.Л.Назарова
5. «Басқару есебі»  В.Л. Назарова, М.С.Жапбарханова, С.Д.Фурсова, Д.А.Фурсов. Экономика, 2005
6. «Қаржылық есеп»  С.Б.Баймұханова  2007
7. «Бухгалтерлік есеп стандарттары» Бухгалтерлік есеп әдістемесі мен аудиті департаменті.
8. «Теория бухгалтерского учета» Москва, 2005
9. «Бухгалтерский учет на предприятий» В.К Радостовец В.В.Радостовец,  О.И. Шмидт.  Алматы, 1998

10. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік  есеп» В.К Радостовец   

     В.В.Радостовец,  О.И.  Шмидт, Т.Р.Ғабдуллин.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Ақтөбе  қаржы – экономикалық  колледжі

 
 
 
 

                                                                 0705002- «экономика,

                                                                                бухгалтерлік есеп және аудит»

 
 
 
 
 
 

Курстық  жұмыс

 

Пәні:                               Бухгалтерлік есеп

Курстық

жобаның тақырыбы:    «Материалдық  емес  активтердің »

 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                                               Дайындаған: 3ЭКқ-1 тобының

                                                          студенті: Аманжолова А.Х.

                              Тексерген:

                                                           пән мұғалімі: Тұрланов Ә.Ә

 
 
 
 
 
 
 

Ақтөбе  2008-2009 о.ж.