Жапониядаесеп

  Жапонияда есеп

Қазіргі уақытта Жапонияның қаржылық саясаты көбінесе бұл елдегі бизнестің елеулі қаржылық тұтыну бөлігін қанағаттандыратын банктердің аса көп емес бөлігінің мүддесі негізінде құрылады. Бір сәтте компанияның акционерленуіне шоғырлану болып табылады. Мұндай жағдайда қосымша салымды негіздеуге қажетті ақпараттар әдеттегідей мүдделі тұлғалардың тікелей қатынасу процесінде құрылады. Мұндай жол аса қарапайым және тиімді, өйткені компанияның алашақтарының саны шектеулі (бір ірі банк). Үкімет компаниялар туралы кейбір ақпараттардың жария етілуін талап етеді, оны қаржылық есептілікте ұсынады, бірЖапонияда есепақ АҚШ-қа қарағанда аз түрде бөлшектенеді.Тікелей Жапонияның есеп жүйесі туралы айтатын  болсақ, көптеген елдердегідей мұнда бухгалтерия қаржылық және өндірістік болып бөлінеді.Қаржылық бухгалтердің қызметі заң актілерімен белгіленеді және салық ведомоствасымен бақыланады. Жалпы түрде ол пайда мен зияндар, активтер мен міндеттемелер, есеп айырысу операциялар есебіне, қаржылық есептілікті құруға, қорытынды балансқа көңіл бөледі. Пайда есебіне акциялар бойынша дивидендтер сомасын анықтауға, табыс салығын есептеуге және төлеуге ерекше назар аударылады. Қаржылық есеп бухгалтерлік есеп мәліметтері бойынша Жапония кәсіпорындарында екі рет құрылады. Заңды тәртіппен қалыптастырған ережелердің бірі - қатарынан бірнеше есептік кезеңде қолданылатын бағалау және есептен шығару әдістерін өзгертпеу болып табылады. Оны бір мерзімде әр түрлі нысанды есептіліктегі көрсеткіштерді, олардың әр жылғы қаржылық есептілік мәліметтерімен өзара байланыстыратын жэне сабақтастыратын біртұтас есептеу әдістемесімен қамтамасыз етуі тиіс. Бақылау жасау тексерісі кезінде салықтық ведомоствалары жетекшілік ететін басқа ереже бойынша тексеру жасалған күні түгендеулердің құны осы уақытта жүзеге асырылған бағалаудан артық болмауы тиіс. Тек патенттерді жэне лицензияларды шартты бағалауға рұқсат етіледі.Жапония кәсіпорындарының қазіргі тәжірибесінде таралған стандарт-костінің әр түрлі варианттары болып табылатын нормативтік есеп жүйесі әсіресе металлургияда, металл өңдеу жэне автокөлік өнеркәсіптерінде таралған.Нормативтік есеп тағы да үш түрге бөлінеді:

- дара (әрбір өнім үшін жеке-жеке) негізінен кеме жасауда, авто көліктерді жасауда, электрлік машиналарды жасауда, құрылыста және кино өнеркәсібінде орын алған;

- жалпы (барлық өнім түрлері үшін тұтасымен) тамақ өнеркәсібінде, көмір өндіретін кәсіпорындарда, руда және мұнай өндеу зауыттарында қолданылады;

- құрама (алдыңғы екі вариантты біріктіреді) химия, целюлоза-қағаз және текстиль саласында, құрылыс материалдарының өндірісінде қолданылады.Шоттар  жоспары Жапония кәсіпорындарының көпшілігінде ондық шоттар қағидасы бойынша құрылады. Бұл жерде оның қолданылуы қандай да бір заңмен белгіленбейді. Шоттар корреспонденциясы есептік кезеңде мейлінше өзгертіліп отырады. Шоттар корреспонденциясынсыз операциялардың құрама жазбасының кеңінен қолданылуын үйлестірудегі мұндай мүмкіндіктерді бухгалтерлік есеп мәліметтерінің бұрмалауына қолайлы жағдай қалыптастырады.Жапондық  кәсіпорындар үшін айналым активтері мен капитал салымының шығындарын бағалау, амортизацияны есептеуге және резервтерді есептен шығару әдістерін тандау - ерекше мәселе болып табылады.Бухгалтер қалыптастырылған ереженің қатаң сақталуы мен компания үшін ең жоғарғы табысты қамтамасыз етуге ұтымды қажеттілігінің арасындағы балансты ұстап тұру қажеттілігі мәселенің шешілуін қиындатады.Жапон кәсіпорындарының қызметінде сапалы өнімдерді құру процесіне, сондай-ақ аяқталмаған өндірістің өсуіне алып келетін қажет емес артық өнімдердің өндірілуінен бас тартуға аса мән беріледі. Негізгі түбегейлі жағдай - өндіріс икемділігін қамтамасыз ету, оны өзгермелі нарық талабына тез бейімдеу болып табылады. Мысалы, Жапония фирмаларында орнатылған жабдықтардың 40% дейінгісі инженерлер, конструкторлар, технологтар, операторлар және бұл жабдықтарда жұмыс істейтін жұмысшылардың тікелей қатысуымен модификацияланған және жобаланған. Мұнымен қатар Жапондық кәсіпорындар артық қағаздың шығындалуын жоюға, шешім қабылдау тәртібін күрделендіретін қажет емес әкімшілік бөлімнен бас тартуға тырысады.

Жапонияның есеп жүйесінде бухгалтер мамандарды дайындауға айқын көңіл бөлінеді. Оны келесі түрде жіктеуге болады: бухгалтер техник, бухгалтер экономист және дипломды бухгалтер.Орта  мектепті бітіргеннен кейін (Жапонияда  міндетті білім алу - 9 жыл, 6 жыл - бастауыш мектебінде, 9 жыл - орта мектепте) түлектердің көпшілігі жоғары орта мектепке түседі, онда оқу үш жыл жалғасады. Жоғары мектепте бірнеше курстан өтеді: жалпы білім беру, физика, математика, технология, коммерция, агрономия, үй шаруашылығы және басқа да.Бухгалтерлік  есеп негізі - коммерциялық курстың  негізгі пәні. Сонымен қатар мұнда оқитындар менеджмент, шаруашылық құқық, компьютер, шет тілі, математика, жапон тілін меңгеріп, қоғамдық және жаратылыс ғылымдарымен, мәдениеттанумен, дене шынықтырумен және т.б. шұғылдануы тиіс. Бұл курстың мақсаты - коммерциялық тәжірибеде мамандарды дайындау. Коммерциялық курсты бітірген соң түлектердің көбісі фирмаларда, дүкендерде, банктердің бухгалтериясында, бухгалтерлік фирмаларда және т.б. жерлерде жұмыс істейді.Жапонияның тәжірибелі бухгалтерлер институты 1948 жылы құрылған. Оның сандық құрамы аз және шағын бухгалтерлік мәселелерді жариялаумен шектеліп отырған. Түбегейлі есептік мәселелер Қаржы Министрлігінің бухгалтерлік есеп қағидалары шегінде шешіліп отырады.Жинақтай келе Жапонияның есеп жүйесі ағылшын-американдық үлгілеуден айырмашылығы келесі ерекшеліктерге ие:

- есеп жүйесіне Шаруашылық құқық Кодексі, Құнды қағаздар және Биржалар туралы заң, Салық заңы және арнайы нормативтік актілер арқылы мемлекет елеулі әсер етеді;

- бухгалтер мамандыгы қаржылық  есептілікті дайындауға елеусіз  әсер етеді;

- қор биржасының қызметі мемлекетпен  реттеледі;

- компанияны қаржыландырудың негізгі  көзі - қарыз капиталы;

- несиенің негізгі жабдықтаушысы  - банк;

- банктер сыртқы қаржылық есептілікке әсерлі ықпал етпейді;

- Жапонияның дипломды қоғамдық бухгалтерлер институты есепті стандарттау процесіне елеулі   ықпал ете алмайды.