Стандарттау

Стандарттау

«Техникалық реттеу туралы» ҚР заңы республикадағы жалпы өнімнің және процестердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік техникалық реттеу жүйесінің құқықтық негіздерін белгілейді және осыған сай «стандарттау» термині: «өнімдерге, қызмет көрсетулерге және процестерге қойылатын талаптарды реттеудің оңтайлы деңгейіне нақты іс жүзіндегі және әлеуетті мәселелерге қатысты жалпылама, бірнеше рет және өз еркімен пайдалануға арналған ережелерді белгілеу арқылы қол жеткізуге бағытталған іс-қимыл» деп айқындалады.

«... стандарттау дегеніміз тұтынушыға ең жақсы өнімді жеткілікті мөлшерде және анағұрлым қолайлы бағамен ұсыну үшін өнімнің ең жақсы сапасы мен өндірістің ең жақсы тәсілінің үйлесуі болып табылады».

Стандарттаусыз өркендеу болмайды.

Стандарттау бәсекелестік, жаңалық енгізу, сауда тосқауылдарын жою, сауданы кеңейту, тұтынушылардың мүддесін қорғау, қоршаған ортаны қорғау және т.б. сияқты мемлекеттік саясат бағыттарын түйінді қуаттау факторы болып табылады.

Аймақтарда стандарттау ісімен республиканың 18 ірі әкімшілік орталықтарында орналасқан «ҰлтССО» АҚ филиалдарының қызметтері (бөлімдері) айналысады.

Олардың әрқайсысында нормативтік құжаттардың (НҚ) анықтамалық-ақпараттық қоры (ААҚ) бар.

ААҚ-да қағаз тасушылардағы мемлекеттік сатндарттар бар.

ААҚ НҚ жинақтау аймақта  шығарылатын өнімдердің номенклатурасы бойынша жүзеге асырылады, актуалдандыру – ай сайын ақпараттық көрсеткіштерге сай жүргізіледі.

Қағаз тасушылардағы НҚ-дан басқа мемлекетаралық стандарттардың (ГОСТ) және жыл сайын келісім негізінде ФГУП «СТАНДАРТИНФОРМ»-да жаңартылатын РФ ұлттық стандарттарының (ГОСТ Р) DVD-ROM-дағы толық мәтінді электронды базасы бар.

Қағаз тасушылардағы НҚ көшірмелері  мүдделі заңды және физикалық  тұлғаларға арналған анықтамалық-ақпараттық материал болып табылады және ресми құжат мәртебесіне ие болмайды.

«ҰлтССО» АҚ филиалдарының  стандарттау қызметтерінің (бөлімдерінің) мамандары стандарттау саласындағы казақстандық заң шығару базасын қалыптастыру ісінің бастауында тұрды.

«Стандарттау туралы» және «Техникалық реттеу туралы» негізгі заңдар осы мамандардың қатысуымен әзірленді.

Олардың бәрі жоғары кәсіби біліктілігі, өз ісін жете меңгеруі және жауаптылық деңгейімен ерекшеленеді.

Олардың бәрінің өз тәжірибесі, өз көзқарасы, алда тұрған мәселелерді шешуде өз тәсілдері бар, бірақ бәрінен маңыздысы – олардың бәрі өз ісінде табысқа жету үшін корпоративтік ынтымақтастық рухын көрсете алатын және ортақ мүддеге жұмыла білетін ниеттес жандар.

Қызмет көрсету  тізбесі:

• нормативтік құжаттар жобаларын әзірлеу;
• нормативтік құжаттардың жобаларына пікір дайындау;
• ұйым стандарттарын сараптау және өнімнің каталогтық беттерін құрастыру;
• өнімді өндіріске белгілеу бойынша жұмыстарға қатысу;
• өнімді таңбалау ісіне көмек көрсету және оның мемлекеттік тілге аударылуын жүзеге асыру;
• шаруашылықпен айналысатын субъектілерге техникалық реттеу мәселелері бойынша
• келісім негізінде және өз құзыреті шегінде әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсету;
• өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау.

Стандарттау, метрология және сәйкестікті растау жұмыстарын жүргізуде негізге алынатын техникалық заңнамалар

Техникалық заңнама - техникалық объектілерге: өнімге, оның өмірлік циклі процестеріне, қызмет көрсетуге және қойылған талаптардың сақталуын тексеруге қатысты талаптарды регламенттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. 2004 жылдың 9 қарашасында қабылданып, 2005 жылдың 14 мамырынан қолданысқа енгізілген Қазақстан Республикасының «Техникалық реттеу туралы» Заңы 1999 жылдың 16 шілдесінде қабылданған «Стандарттау туралы» және «Сертификаттау туралы» Заңдарының күшін жойды. Қазақстан Республикасының «Техникалық реттеу туралы» Заңының қолданысқа енгізілуі құқықтық тұрғыдан өнімнің, қызмет көрсетудің және процестердің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесінің жаңа кезеңінің басталуы болып табылады. Құрылып жатқан техникалық реттеу жүйесінің жұмысын әрі қарай жетілдіруде келесі маңызды қадам, ол 2006жылдың 26 желтоқсанында қабылданған «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне техникалық реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы. Осы заң бойынша бұрын қабылданған 33 заңның 274 баптарына, соның ішінде «Техникалық реттеу туралы» Заңның 29-бабына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Техникалық реттеу жүйесін реформалаудың негізгі мақсаты, ол адам өмірі мен денсаулығын, қоршаған ортаны, соның ішінде жануарлар мен өсімдіктер дүниесін қорғаудың нәтижелі жүйесін құру және саудада қисынсыз, артық кедергілерді болдырмау. Ол үшін мына шаралар көзделеді:

• өнімнің ерікті стандарттарын міндетті техникалық регламенттерден бөлу (өмір мен денсаулықты қорғауға қатысы барларын);
• ұлттық стандарттарды халықаралық стандарттармен ең жоғары деңгейде үйлестіру;
• сәйкестікті растау жүйесін ымырашылдандыру және әрбір мүмкін жағдайда сәйкестікті ерікті растау сызбасын енгізу;
• тәуелсіз және алаламайтын аккредиттеу жүйесін құру;
• Қазақстанның сәйкестік сертификатының шетелдік нарықта мойындалуына қол жеткізу.

Практика тұрғысынан Қазақстан Республикасының «Техникалық реттеу туралы» Заңын қабылдауға қандай ішкі және сыртқы себептер ұйытқы болғанын білу маңызды. Мұндай себептердің бастылары мыналар:

• бірінші жағдай - елдің техникалық заңдылықтарын дамыған шет елдердің заңдылықтарына мүмкіндігінше жақын үйлестіру. Тек қана осындай үйлестіру арқылы еліміздегі бизнес қазіргі замандағы экономикалық кеңістікке кіре алады және барлық болып жатқан өзгерістерге дер кезінде құлақ асып, бәсекелестікке дайын болуға тырысады.
• екінші жағдай - кәсіп иелерінің талпынысы мен азаматтық бизнесіне мемлекет тарапынан қойылатын артық әкімшілік кедергілерді болдырмау. Стандарттарда келтірілген санитарлық ережелер мен нормалар, құрылыс нормалары мен ережелері және т.б. өте көлемді және нашар реттелген міндетті талаптар кәсіп иелерінің жұмысын шектейді.

Осы жағдайдан туындайтын мәселелерді шешудің басты бағыты - тексеру жұмыстарының маңызды бөлімдерін реформалау, шаруашылық іс-әрекеттерге қатысушыларға қойылатын мемлекеттің міндетті талаптарын инвентаризациялау. Қазақстан Республикасының Конституциясы бойынша кәсіп иелерінің іс-әрекеттері тек қана Заң арқылы шектеледі және Конституция нақтылы түрде қорғайтын жағдайларға қатысты жүргізіле алады. Осындай Конституция қорғайтын жағдайлар - адамдардың денсаулығы мен қауіпсіздігі, жануарлар мен өсімдіктер дүниесіне зиян келтірмеу. Міндетті талаптарды үйлестіруге тырысу, жоғарғы деңгейдегі нормативтік актілер арқылы кәсіп иелерінің қаржылық емес сипаттағы міндетті талаптарын белгілеу қазіргі заманға тән дүниежүзілік тәжірибеден туындайды. ҚР-ның «Техникалық реттеу туралы» Заңында келтірілген отандық техникалық реттеу жүйесі осы тәжірибені ескере отырып құрылған.