Тауелсиздикке 20 жыл

Тәуелсіздік, атың қандай киелі! 
Сені қорғау - әр қазақтың парызы, 
Әр қазақтың сен деп соққан жүрегі! 
Тәуелсіздік – қандай ғажап бұл ұғым! 

      Егемен Қазақстан унитарлық мемлекет. Жер көлемі 2 млн 724,3 мың шаршы шақырым. Азия аумағының 6,1%-ын алады, сондықтан да әлемдегі ірі мемлекеттер қатарына жатады.

    Қазақстан – Еуразия материгінің бел  ортасында орналасқан мемлекет, оның табиғи ресурстары бай және экономикалық қуаты күшті. Қазақстанның жер көлемі тұтас Батыс Еуропа елдерінің  аумағына тең. Шекарасының ұзындығы 15 мың шақырымнан астам, оның ішінде 12 мың шақырымы құрлық. Ал 3000 шақырымнан астамы су арқылы өтеді. Батысы мен Солтүстігінде Қазақстан Ресеймен (6467 км), оңтүстігнде Түркмениямен (380 км), Өзбекстанмен (2300 км) және Қырғыстанмен (980 км), шығысында Қытаймен (1460 км) шектеседі. Каспий теңізі арқылы Қазақстан Әзірбайжанға және Иранға, ал Еділ-Дон каналы арқылы Азов және Қара теңіздерге шыға алады. Қазақстанда – Шығыс Қазақстан облысындағы 78-меридиан мен 50-параллельдің қиылысқан жерінде – Еуразияның географиялық орталығы орналасқан. Республикада 85 мыңнан аса өзендер бар. Қазақстан әлемдегі ең үлкен көл – Каспий теңізіне ( 390 мың шаршы шақырым) шыға алады.

    Менделеев кестесіндегі белгілі элементтердің  республикада 99-ы табылған, 70-інің қоры зерттеліп, 60-тан астамы өндіріске қосылған. Сөйтіп, республикамызда әлемде вольфрам қоры бойынша бірінші орында, хромит және фосфор кені бойынша екінші, ал марганец кені бойынша үшінші орында. Ғалымдардың бағалауынша, Қазақстан минералдық қоры бойынша әлемде алтыншы орында, тек қана зерттелген қойнауларының өзі 10 триллион АҚШ долларымен бағаланады. Қазақстан аумағында 400-ден аса көмір орындары бар, ал көмірдің жалпы қоры 140 – 160 млн. Тонна деп анықталып, газ қоры 1 трлн. 170 млрд. текше метр құрайды.

    1992 жылдың 2 наурызында Қазақстан БҰҰ-ға мүше болып, бүгінге оны 120-дан астам мемлекеттері таныды, ал 70-тен астам мемлекетпен елшілік деңгейіндегі дипломатиялық қатынаста. Қазақстан 800-ден астам мемлекетаралық келісім шарттар мен келісімдерге қатысады. Республика 9 халықаралық қаржы ұйымдарының мүшесі болып табылады.

    Бүгінгі таңда республика әлемнің 145 мемлекетімен сыртқы сауда әрекеттерін жүргізеді. Қазақстан аумағында шетелдік инвестицияның  қатысуымен құрылған 5000-ға жуық кәсіпорын  тіркелген. Қазақстанның тәуелсіздігі кезеңінде сыртқы саяси әрекеттер аса зор тарихи маңызы бар міндеттерді орындады, біздің шекара бойымен мығым халықаралық-құқықтық негіздегі қауіпсіздік, бейбітшілік және достық белдеуі қалыптасқан.

    Қазақстан егемен және тәуелсіз мемлекет болып орнығып, дүниежүзілік қауымдастықтың толыққанды мүшесі, оның ажырамас бөлігіне айналады деп толық айта аламыз. 2010 жылы Қазақстан Еуропадағы, Әлемдегі ең беделді Ұйымдардың бірі ОБСЕ-ге төрағалық етуде.

             Қазақстан егемендігіне 20 жыл !  
Биыл еліміз тәуелсіздігінің мерей тойын атап өтуге әзірленуде. Егеменді Қазақстанға 20 жыл толады.  
Енді алыста қалған 1991 жылдың 16 желтоқсанында Қазақстан Республикасының тәуелсіздігі туралы Конституциялық заң қабылданған болатын, бұл қоғамның, адам құқықтары мен бостандықтарының, меншіктің, саяси  плюрализмнің және билік бөлінуінің негізгі қағидаларын бейнелейтін құқықтық, саяси және идеологиялық құжат. Осы іргелі  ережелер Конституцияның негізін қалады.  
Еліміздің азаматтары үшін осы бір ерекше күн ел тарихының ескі сатысының аяқталып, Республикамыздың дамуының жаңа кезеңінің басталуының белгісі болып табылады.  
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы кемелді тәуелсіз мемлекетке айналды. Жиырма жылдық мерзім ішінде елімізде кең көлемді мемлекеттік түбегейлі өзгерістер орын алды. 2 палаталы Парламент құрылды, сот жүйесінің негізі қаланды, жаңа елорда салынды. Қарулы күштер, Республикалық ұлан, шекаралық әскерлер және әскери теңіз флоты пайда болды. Қазақстан өз аумағында ядролық қаруды пайдаланудан өз еркімен бас тартып, өзін ядролық қарусыз ел ретінде жария етті. Өткен жылы біз Кедендік одаққа кірдік.  
Бұрынғы экономикалық жүйе толығымен өзгертілді, бүгінде біз дамушы нарықтық экономикасы әлемдік экономикалық жүйеге енген елде өмір сүріп отырмыз. Қазақстан шетелдік инвестицияларды тарту жағынан ТМД және Шығыс Еуропа елдері арасында алдыңғы қатарға шықты. Сонымен бірге әлеуметтік және зейнетақы төлеу салаларында маңызды реформалар жасалды.  
Еліміздің халықаралық саясаты мемлекеттің егемендігі мен тәуелсіздігінің дүниежүзілік кепілдігіне қол жеткізуге бағытталды. Ауқымды, әрі жемісті жұмыс жасалды. 120-дан аса ел Қазақстанды ресми түрде танып, тату дипломатиялық қарым-қатынас құрды. Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымы мен Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымының толық құқылы және белсенді мүшесі болып отыр, сондай-ақ еліміз Еуроодақ, Еуропалық Қайта құру және Даму Банкі, Халықаралық Валюта Қоры, Халықаралық Атомдық Энергия Агенттігі, Қызыл Крест, ЮНИСЕФ және ЮНЕСКО сияқты аса беделді халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығын күшейтуде. Бүгінгі күні Қазақстан Халықаралық алаңда атақты, әрі танымал деп сенімді түрде айта аламыз.    
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған жарқын және есте қаларлық алғашқы жолдауы 1997 жылдың күз айында жасалды. Экономикалық күшімізді нығайту процесі сол жолдаудан басталды. Бұл «Қазақстан-2030», еліміздің өркендеуінің ұзақ мерзімді стратегиясы.  
2006 жылы Елбасымыз атап өткендей – «Түрлі саясаткерлер, сарапшылар, бақылаушылар тарапынан еліміздің болашағы жөнінде сынап-мінеген, өткір, тіпті кейде қисынсыз пікірлер, ойлар, болжамдар аз болған жоқ. Сондықтан, ең алдымен, біз мемлекетіміздің тұрақты және тәуелсіз дамуының стратегиялық бағдарламасын қабылдадық. Кейіннен, ойға алған мұраттарымызды жүйелі түрде іске асыра отырып, жылдан жылға алдымызға жаңа мақсаттар қойып, қазір мақтан тұтуымызға әбден болатын биік белестерге қол жеткіздік».  
Сол жылы Президент еліміздің жетістіктеріне баға берді: «Тәуелсіздік біздің рухымызды көтеріп, келешекке деген сенімімізді нығайтты. Ата-бабаларымыз салған сара жолдың тарихи сабақтары бізге халықтың бірлігі ел берекесі екендігін айқын көрсетті. Ұлы Абай өсиет еткендей, «өркендеу жолындағы адам баласының бірінші парызы – достарын көбейту». Тағдыр жазуымен қазақ елімен бауырласқан әртүрлі ұлттар мен діндер өкілдірінің арасындағы бейбітшілік, келісім пен достықты өркендеу есігін айқара ашатын алтын кілт ретінде таңдай отырып, біз өзіміздің жарқын болашағымызға қарай нық қадам жасадық.

    ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК ГЕРБI, елтаңба — Қазақстан Республикасының негiзгi мемлекеттiк рәмiздерiнiң бiрi. ҚР Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк рәмiздерi туралы” конституц. заң күшi бар Жарлығымен (24.1.1996) белгiленген. Рәмiздiк тұрғыдан ҚР мемл. гербiнiң негiзi — шаңырақ. Ол — гербтiң жүрегi. Шаңырақ — мемлекеттiң түп-негiзi — отбасының бейнесi. Шаңырақ — Күн шеңберi. Айналған Күн шеңберiнiң қозғалыстағы суретi iспеттi, Шаңырақ — киiз үйдiң күмбезi көшпелi түркiлер үшiн үйдiң, ошақтың, отбасының бейнесi. Тұлпар — дала дүлдiлi, ер-азаматтың сәйгүлiгi, желдей ескен жүйрiк аты, жеңiске деген жасымас жiгердiң, қажымас қайраттың, мұқалмас қажырдың, тәуелсiздiкке, бостандыққа ұмтылған құлшыныстың бейнесi. Қанатты тұлпар — қазақ поэзиясындағы кең тараған бейне. Ол ұшқыр арманның, самғаған таңғажайып жасампаздық қиялдың, талмас талаптың, асыл мұраттың, жақсылыққа құштарлықтың кейпi. Қанатты тұлпар Уақыт пен Кеңiстiктi бiрiктiредi. Ол өлмес өмiрдiң бейнесi. Бiр шаңырақтың астында тату-тәттi өмiр сүретiн Қазақстан халқының өсiп-өркендеуiн, рухани байлығын, сан сырлы, алуан қырлы бет-бейнесiн паш етедi. Бес бұрышты жұлдыз гербтiң тәжi iспеттi. Әрбiр адамның жол нұсқайтын жарық жұлдызы бар. Қ. р. м. г-нiң авторлары — Ж.Мәлiбеков пен Ш.Уәлиханов 
 
 
 
 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК ТУЫ  – Қазақстан  Республикасының мемлекеттiк негiзгi рәмiздердiң бiрi. ҚР Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк рәмiздерi туралы” конституц. заң күшi бар Жарлығымен (24.1.1996) белгiленген. Мемл. ту көгiлдiр түстi тiк бұрышты кездеме. Оның ортасында арайлы күн, күннiң астында қалықтаған қыран бейнеленген. Ағаш сабына бекiтiлген тұста — ұлттық оюлармен кестеленген тiк жолақ өрнектелген. Күн, арай, қыран және ою-өрнек — алтын түстi. Тудың енi ұзындығының жартысына тең. ҚР мемл. туының авторы — суретшi Шәкен Ниязбеков. Бiрыңғай көк-көгiлдiр түс төбедегi бұлтсыз ашық аспанның биiк күмбезiн елестетедi және Қазақстан халқының бiрлiк, ынтымақ жолына адалдығын аңғартады. Бұлтсыз көк аспан барлық халықтарда әрқашан да бейбiтшiлiктiң, тыныштық пен жақсылықтың нышаны болған. Геральдика (гербтану) тiлiнде — көк түс және оның түрлi реңкi адалдық, сенiмдiлiк, үмiт сияқты адамгершiлiк қасиеттерге сай келедi. Ежелгi түркi тiлiнде "көк” сөзi аспан деген ұғымды бiлдiредi. Көк түс түркi халықтары үшiн қасиеттi ұғым. Түркi және әлемнiң өзге де халықтарындағы көк түстiң мәдени-семиотик. тарихына сүйене отырып, мемл. тудағы көгiлдiр түс Қазақстан халқының жаңа мемлекеттiлiкке ұмтылған ниет-тiлегiнiң тазалығын, асқақтығын көрсетедi деп қорытуға болады. Нұрға малынған алтын күн тыныштық пен байлықты бейнелейдi. Күн — қозғалыс, даму, өсiп-өркендеудiң және өмiрдiң белгiсi. Күн — уақыт, замана бейнесi. Қанатын жайған қыран құс — бар нәрсенiң бастауындай, билiк, айбындылық бейнесi. Ұлан-байтақ кеңiстiкте қалықтаған қыран ҚР-ның еркiндiк сүйгiш асқақ рухын, қазақ халқының жан-дүниесiнiң кеңдiгiн паш етедi. 

    Қазақстан Республикасының мемлекеттiк әнұраны

    сөзі: Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан  Назарбаев 

    әні: Шәмші Қалдаяқовтыкі

Алтын күн  аспаны,  
Алтын дән даласы,  
Ерліктің дастаны,  
Еліме қарашы!  
Ежелден ер деген,  
Даңкымыз шықты ғой.  
Намысын бермеген,  
Қазағым мықты ғой!  
Қайырмасы:  
Менің елім, менің елім,  
Гүлің болып егілемін,  
Жырың болып төгілемін, елім!  
Туған жерім менің – Қазақстаным!  
Ұрпаққа жол ашқан,  
Кең байтақ жерім бар.  
Бірлігі жарасқан,  
Тәуелсіз елім бар.  
Қарсы алған уақытты,  
Мәңгілік досындай.  
Біздің ел бақытты,  
Біздің ел осындай!  
Қайырмасы:  
Менің елім, менің елім,  
Гүлің болып егілемін,  
Жырың болып төгілемін, елім!  
Туған жерім менің – Қазақстаным!  
 

    Болдым  ғашық,туған дала,мен саған,

    Алыс  жүрсем,арманым сен аңсаған.

    Жақын жүрсем, мен төріңде рахаттың,

    Өз  Отаным-өзім туған босағам.

    -деп  қазағымның қамқоршысы, қайсар ұлы  Қасым Аманжолов жырлағандай,  иә, шынымен де,сенің туған жерің  құмды жер,құрғақ дала,биік тау,  суық жер болсын,сен оны бәрібірде  жаныңдай жақсы көресің, ондағы елеулі оқиғалардың бірінде қалыс қалдырмай қарап,сараптайсың.Кейбір олқылықтарды көзің шалып,намысқа бой алдырасың, жүрегін бейне бір тоқтап қалғандай күй кешесің,елімнің ертеңі үшін деп ,тек алға қарай қалықтайсын.Себебі,ол сенің кіндік кесіп,қанын тамған жер,тәй-тәй басып, еңбек етіп, өсіп өнген жер.Оны сүймеу, оны сыйламау, онсыз өмір сүре алам деп ойлау- тегі Отан сүю,ар сүю,адам сүюді білмейтін арсыз,имансыз надандардың ғана ісі.

    Ұшқан құстың шаршайтын қанаты

    Кең-байтақ қазағымның жерінде.

    Жортқан аңның талатын тұяғы

    Мен туған қасиетті мекенде.

    -деп  өзім жырлағанымдай, иә,менің  елім ,жерім дәл осындай ұлан-ғайыр,  кең-байтақ!Біздер дана, дара,данышпан  Абай атамыздың « Біріңді,қазақ,бірің  дос көрмесең істің бәрі бос»,Төле  бидің «Бірлік жоқ жерде-тірлік жоқ», Бауыржан момышұлының «Отан үшін отқа түс күймейсің»деген өсиет-өнеге сөздерін мәңгі жадымызға нық түйген «Бостандық, Бірлік, Бейбітшілік » ұрандарын ұстанған,жайсаң да жайбырақат халықтан құралған экономикасы тұрақты, халқы тату, ынтымақ ордасы –Қазақстанда тұрамыз.        

      Жалпы, қазақ жұрты бастан не  кешпеді ?! Қаһарлы,шерлі,азуын айқара  ашқан аяусыз жылдардың,басқыншылық,  төңкеріс,қуғын-сүргін,соғыс жылдарының  талайын көрді.Шыдады, төзді. Берілмеді,  беріспеді,күресті.Соңында жеңіске  жетті.Үш жүз жылдай уақытқа созылған елімізді ұлтсыздандыру саясатынан әрең құтылып, жетпіс жылдан астам уақытты қамтыған кеңестік езгіден әйтеуір аман қалдық.Сөйтіп,ақырында азаттықтың ақ таңы арайлап атты.Алашымыздың арқа сүйер азаматтарының, жанашыр жақындарының,қалың елім қазағымның жалынды жастарының,ұлтын сүйген ұлы жүрек иелерінің арқасында баға жетпес байлығымыз, таусылмайтын қазынамыз –Тәуелсіздікке қол жеткіздік. Бабаларымыздың сан ғасырлар бойы аңсаған ең асыл, аса биік ақ армандарына жете білдік.Бірақ, бірақ тәуелсіздіктің оңайлықпен келмегенін ұмытпауымыз керек.Осы тәуелсіздік жолында елін сүйген,жерін сүйген,жер, ел деп еңіреп күн кешкен арыстандай айбатты,айбарлы арыстарымыз бен ақтаңдақтарымыздан айрылдық.Біз олардың ерең ерліктерін бір сәткеде ұмытпауға міндеттіміз.Ұмытуға мүлде хақымыз жоқ.Өйткені, тарихсыз келешек жоқ, ағайын!                                                                                      

      Алдымызда өзге күндерге ұқсамайтын,елден  ерек, жұрттан бөлек аса құдіретті,  қадірлі ,қасиетті күн «Тәуелсіздік күні » жақындап келе жатыр.Тәуелсіз Қазақстан- 20 жасқа толады.Бұл мерекелердің мерекесі,ең негізгісі әрі өзектісі .Барша той атаулының басшысы.        

      Біз небәрі 20 жастағы жас мемлекет болсақтағы осы 20 жыл ішінде Азияның жолбарыстары,Еуроодақ елдері, әлемнің дамыған азулы, алпауыт елдері тамсанып,қызыға қарайтындай бірәз игі,ізгі істер атқардық.Әрине, әлемге Қазақстанды бейбітшілікті сүйетін ел ретінде танытқан,елімде Тәуелсіздіктің туын желбіреткен ел бастаған,ел қостаған,ел қалаған елбасы Н.Ә.Назарбаевтың арқасында мұндай ауыз толтырып айтарлықтай жетістіктерге жеттік. Олардың қатарына Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымына төрешілік етуіміз, Ислам конференциясы Ұйымын басқаруымыз,Шанхай Ынтымақтастық Ұйымында көрсетіп жатқан белсенділігіміз, Алматы мен Астана қалаларымызда өткен 7 Қысқы Азия ойындарының бізде өтіп,   біздің жерлестеріміздің жеткен айтулы жетістіктері.Мұның бәрі-бәрі бір күндік еңбектің емес,айлап, жылдап тер төккеннің, талмай, тыңбай ,тек алға қарағанның ғана жемісі деп білемін.  

    Ал  мен өз кезегімде, «Мен не істесем  де, келешегі кемел ,көркем Қазақстан  үшін істеймін!» деп сөзімді қорытындылағым келеді.