Мемлекеттiк бюджет калыптасуындаfы мемлекеттiк баж

Шеккен сот шығындарын өндіру туралы мәселені шешу кезінде  соттар мыналарды ескеруі керек:

                 куәларға, сарапшыларға, мамандарға, аудармашыларға төленетін сомасына сотқа келуіне байланысты шеккен шығындарының өтелуі  жатқызылады;

                 АІЖК 108, 109-баптарымен қарастырылған ережелерге сәйкес, сарапшыларға және мамандарға шығындарынан басқа қызметтік міндеттерінің шеңберіне кірмейтін жасаған жұмысы үшін сыйақылар өтеледі; 

                 іс бойынша заттай дәлелдемелерді сақтау жөніндегі шығындар АК 774-бабы белгіленген тәртіпте жүзеге асырылады;

                 жасалған жұмыс үшін сарапшыларға және мамандарға төленетін алдын-ала сот депозитіне  салынған ақша сомасы, тиісті еңбекті төлеу қолданыстағы нормаларынан алынып, Соттар әкімшілігі депозиттік шотына сыйақы сомаларын қарастырып енгізіледі. Қажетті сомма тиісті өтініш мәлімдеген тараппен енгізілуі тиіс. Көрсетілген тұлғалар өз міндеттерін атқарғаннан кейін, оларға тиесілі сомалар көрсетілген  шоттан сотпен төленуге жатады, ал көрсетілген тұлғалар әскери қызметшілер болған жағдайда сот шығындары тек қана әскери бөлімдердің талабы бойынша төленуге жатады, әскери қызметшілерінің өздеріне шығындар өтелмейді;

                 азаматты хабар ошарсыз кетті деп тану, жоғалған құжатты жарамсыз деп тану және ол жөніндегі құқықтарды қалпына келтіру туралы, банкроттығы туралы іс жүргізуді қозғау бойынша істерде және заңда тікелей көрсетілген басқа да жағдайларда жарияланымдар және хабарландырулармен байланысты шығындар сот ұйғарымы бойынша арыз берушімен төленеді;  

                 АІЖК 107-бабы 2-4), 6), 9), 10) тармақшаларында көрсетілген шығындар алғашында бюджет қаражатынан төленіп, кейіннен кінәлі тараптан бюджет пайдасына өтеледі.    

3.2.           Мемлекеттік баждың бюджет кірістерінде үлесін көрсету

              Мемлекеттік баждың көрсеткіштері жыл санап өсіп келе жатқанын байқаймыз. Бұл ең алдымен жеке және заңды тұлғалардың өсу қарқынына байланысты болады. Жалпы мемлекеттік бажға әсер ететін факторлар:

      демография өсу;

      заңды тұлғалардың көбеюі;

      құжаттау әдістерінің көбеюі;

      меншіктік көбеюі;

      неке көрсеткіштері, т.б.

              Жалпы мемлекеттік баж Қазақстан Республикасының бюджеттік кірістерінің 1,01-1,93%-ын құрайды. Ол салықтық түсім болым табылады. Жыл сайынғы өсу қарқыны 39-40%.

2006 жылы бюджет кірістерінің саралануы (кесте №1)

Мемлекеттік баждың үлесі (Диаграмма №1)

2007 жылы бюджет кірістерінің саралануы (кесте №2)

Мемлекеттік баждың үлесі (Диаграмма №2)

Мемлекеттік баждың салыстырмалы көрсеткіштері (Диаграмма №3)

ҚОРЫТЫНДЫ

              Сонымен, мемлекеттік баж - уәкiлдiк берiлген мемлекеттiк органдардың немесе лауазымды адамдардың заңдық мәнi бар iс-қимылдар жасағаны үшiн және құжаттарды бергенi үшiн алынатын мiндеттi төлем болып табылады. Жоғарыда айтып кеткендей бұған сотқа берілген талап арыздар, нотариаттық іс-әрекеттер, адамның жеке басының құжаттары мен меншікке байланысты құжаттарды ресімдеген кезде төленетін бірден-бір төлем болып табылады. Осы жерде біз мемлекеттік баждың жартылай қайтарымдылық қасиетін көреміз. Біз салықты төлеп және оған ешқандай қайтарым алмайтынымызды білеміщ, ал мемлекеттік бажда төлеген алымның бір бөлігі өзіңе материалды түрде қайтып келетінін көреміз. Және де ол міндетті болғанмен, төлеу мерзімі шектелмеген болып келеді. Яғни адамның қажеттілігіне байланысты болады. Бірақ сотқа талап,арыз беру іс-әрекетінде бұл қасиетті көруіміз шамалы.

Мемлекеттік баж заңды тұлғаларда пайда табу мақсатында қолданылады. Сондықтан ол жылдық жиынтық табыстан шегерім түрінде алынып тасталынады. Қорытындылай келе біз мемлекеттік баж төлеп кәсіпорын материалдық емес актив сатып алатынын көреміз. Осы жерден мемлекеттік баж салық түрінде қарастырылмайды, негізгі құралдарды сатып алу негізіне кеткен шығындар ретінде көрініс табады.

Бұл курстық жұмсыста ең алдымен мемлекеттік баждың Қазақстан Республикасындағы бюджеттік кірістер арсындағы үлесі толығымен қарастырылды. Жыл сайынғы салыстырмалы өсу қарқынының коэффициенттік көрсеткіш негізінде жыларалық айырмасы есептелінді.

Пайдаланған әдебиеттер:

1.      Қазақстан Республикасының конституциясы, 2007

2.      Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдері туралы» кодексі, 2008

3.      Қазақстан Республикасының жоғарғы сотының №9 нормативтік қаулысы, Астана 2006 ж

4.      0мирбаев С.М . Налоги и налогооблажение Учебно методическое пособие.

5.      Худяков А.И., Г.М. Бродский «Теория налогооблажения»- Алматы, 2002

6.      Web-бет: http://www.supcourt.kz/site/SupCourtKaz.NSF/36b782079737d452c6256d89002456d9/d6cea61005487fbb462571480010d9a5/$FILE/02%20Material.doc

7.      .Web-бет: http://www.minfin.kz/structure/data/2006%20%D0%B6.%D0%B0%D2%9B%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B5%D0%BD%20%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%202007%20%D0%B6.%D0%B0%D2%9B%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B%20%D0%9C%D0%91%20%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BD%D1%96%D2%A3%20%D0%B0%D1%82%D2%9B%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%83%D1%8B.xls

8.      А.Д. Үмбеталиев, Ғ.Е. Керімбек «Салық және салық салу»,Алматы, Экономика, 2006ж.

9.      Қазақстан Республикасының жоғарғы сотының №9 нормативтік қаулысы, Астана 2006 ж.

29