Төтенше жағдай кезінде халықты қорғау

      Эвакуациялық  тізімдер  мен төлқұжаттар  бытыраңқы орналастырылатын  және  эвакуацияланатын халықты қауіпсіз  аймақта есепке алатын, орналастыратын  негізгі құжаттар болып табылады. Орналастыру аудандарын алмастыруға айрықша жағдайларда ғана жол беріледі.

1. Бытыраңқы   орналастыру мен эвакуациялауды  жоспарлау;

2.Азаматтық  қорғаныс жоспарында  көрсетілген  эвакуациялық  шараларды орындауға   төтенше  жағдай мен Азаматтық  қорғаныс  қызметтерінің  басқару құрамы  мен  басқармалардың ,бөлімдердің  қызметкерлерін  даярлау;

3.Эвакуациялық  органдарды  өздеріне  жүктелген   міндеттерді  орындауға  даярлау;

4.халықты   эвакуациялық  шараларды  орындауға  даярлау;

5.көліктің  барлық түрлерін халықты әкетуге даярлау;

6.стансаларды,аймақтарды  және кеме жайларды  халықты   отырғызатын және түсіретін пункт  ретінде  жабдықтау,көлік коммуникациялары  мен кіре беріс жолдарын отырғызу  және түсіру пункттері  мен  эвакуацияның аралық  пункттеріне  ұластыру;

7.халықты  жаяу  алып шығуға арналған  жолдар мен сап түзету жолдарын  таңдау,барлау және даярлау,марш  схемасын пысықтау мен  егжей-тегжейлі  зерттеу;

8.жерасты  құрылғаларын,жекпелерді және  басқа  да  халықты  жасауға  болатын  орындар мен  құрылыстарды  анықтау  және  оларды одан әрі  жабдықтау;

9.Ааматтық  қорғаныстың басқару пункттерін,байланыс  және  хабарлау құралдарын даярлау;

10.қауіпсіз  аумақта селолық жерлерде  материалдық  жабдықтардың, азық-түлік пен дәрі-дәрмектердің  қорын жасау,сумен қамтамасыз  ету пункттерін жабдықтау.

    Халықты  бытыраңқы  орналыстыруға  және эвакуациялауға даярлау   жөніндегі бүкіл жұмысты азаматтық  қорғаныстың  бастықтары эвакуациялық  комиссия арқылы жүргізеді.

    Эвакуациялық  комиссиялар жергілікті  атқарушы органдар  мен ұйымдардың Азаматтық қорғаныс бастықтарының жұмысшы органдары болып табылады. Олар  халықты бытыраңқы орналастыру мен эвакуациялау жөніндегі шаралардың бүкіл кешенін орындауға және осы шараларды жан-жақты қамтамасыз етуге жауап береді.

   Эвакуациялық  комиссиялардың  құрамын жергілікті атқарушы органдардың тиісті басшылары бекітеді.

     Эвакуациялық  комиссия құрамына  жергілікті атқару органдарының, Азаматтық қорғаныс қызметтерінің  білімі, әлеуметтік  қамтамасыз ету   бөлімдерінің, қорғаңыс істері жөніндегі мекеменің, ұйымдардың  және  басқалардың  өкілдері енеді.

     Эвакуациялық  қабылдау  комиссияларына  эвакуация кезінде  келетін  халықты қарсы алуды есепке  алу мен орналастыруды, сондай-ақ  келетін халықты тұрмысқа қажеттілермен   қамтамасыз етуді  ұйымдастыруға бақылау  жасау жүктеледі.

   Эвакуациялық  жиналу пункттерін  орналастыру  үшін  әралуан  қоғамдық  бөлмелер пайдаланады.Эвакуациялық  жиналу пункттерінде тікелей  жақын жерде  халықты қорғау  үшін тіршілікті  қамтамасыз етуге  арналған

(медицина, тамақтандыру,күзету  және т.с.с.) орындар әзірленеді.

    Эвакуациялық жиналу пунктіне  рет нөмірі  беріледі шаруашылық  жүргізу объектілері мен пәтерлерді  иемденушілердің кооперативтері  тіркеліп  жазылады.Эвакуациялық  жиналу пунктінің  әкімшілігі  қала мен аудан әкімдерінің қаулысымен және бұйрығымен, ұйымдар басшылығының бұйрығымен тағайындалады.Эвакуациялық жиналу пункті әкімшілігінің саны оған тіркеліп  жазылған халықтың санына  байланысты  болады.Эвакуациялық халыққа газтұтқыштар беру пункттері құрылады.

  Аудандар  мен қала ұйымдарының Азаматтық   қорғаныс жоспарлары бытыраңқы  орналастыру  және эвакуациялау  мәселелері бойынша аудандардың,  меншіктің  барлық  түріндегі   ауыл шаруашылығы  кәсіпорындарының  Азаматтық  қорғаныс  жоспарларымен  келіседі.

    Категорияланған  қаланың  (қалалық  ауданның)  Азаматтық  қорғаныс  жоспарының  орналастыру  мен  эвакуациялауға  қатысты  бөлімінде  мыналар  көрсетіледі:

1. әрбір  қалалық  аудан,  ұйым,  пәтер  иеленушілердің  кооперативі бойынша  орналастыруға  және  эвакуациялауға  жататын  халықтың  саны;
2. қауіпсіз  аймақтағы  халықты  орналастыратын  аудандар  мен  пункттер;
3. орналастыру  мен  эвакуациялау  мерзімдері  (басталуы  және  аяқталуы);
4. жергілікті  атқару  органдарымен  ұйымдардың  басшыларына,  сондай-ақ  жұмысшыларға,  қызметшілерге  және  халықтың  басқа  бөлігіне  орналастыру  мен  эвакуацияның  басталу  мерзімі туралы  хабарлар  тәртібі;
5. эвакуациялық  органдардың  құрамы  және  оларды  даярлыққа  келтіру  мерзімдері;
6. жаяу  тәсілмен  әкелетін  және  көліктің  барлық  түрімен  шығарылатын  халық  саны;
7. халықты  шығару  мен  әкету  маршруттары,  жаяу  тәсілмен  эвакуациялаудың әрбір  маршрутындағы  эвакуациялаудың  бастапқы пункттері,  демалыс  орындары,  реттеу  пункттері,  аралық  пункттер;
8. халықты  көлікпен  әкетудің  және  жаяу  тәсілмен  шығару  кезектілігі;
9. эвакуациялық  жинау  пункттері  және  оған  бекітілген  ұйымдар  мен  пәтер  иеленушілердің  кооперативі;
10. халықты  көлікке  отырғызу  пункттері;
11. оны  қауіпсіз  аймаққа  түсіру;
12. халықты  қауіпсіз аймақта  қабылдауды  және  орналастыруды  ұйымдастыру  жөніндегі  шаралар;
13. қауіпсіз  аймаққа  орналастыратын  және  эвакуацияланатын  халықты қамтамасыз  ету жөніндегі қорғану жайларын  дайындау  тәртібі мен мерзімдері,  жекеше  қорғану құралдарымен  қамтамасыз  ету және  басқа шаралар;
14. халықты  эвакуациялаудың  аралық  пункттерінен  және  түсіру  пункттерінен  оларды орналастыру  орындарына  жеткізу  үшін  аудандардың  көлігін  пайдалану;
15. эвакуациялық  шараларды  жүргізу  кезінде  бақылауды  басқаруды  және  байланысты  ұйымдастыру;
16. жұмысшылар  ауысымын  қауіпсіз  аймақтағы  орналастыру  аудандарынан  қалаға  және  кері  қарай  тасымалдау  тәртібі;

Ұйымдардың  Азаматтық  қорғаныс  жоспарының  орналастыру  мен   эвакуациялауға  қатысты  бөлімінде  мыналар  көрсетіледі:

1. орналастыру  мен  эвакуациялауға  жататын  жұмысшылар  мен  қызметшілердің,  олардың  отбасы  мүшелерінің  саны;
2. орналастыру  мен  эвакуациялау  мерзімдері ;
3. жұмысшылар,  қызметшілердің  және  олардың  отбасы  мүшелерін  көлікпен   ( транспорт  түрлері  бойынша)  және  жаяу  тәсілмен әкетілетіні;
4. эвакуациялық  шаралар  үшін  ұйымдарға  берілетін  көлік  құралдары;
5. жұмысшыларды,  қызметшілерді  және  олардың  отбасы  мүшелерін  жаяу  тәсілмен  шығару  маршруттары  эвакуацияның  бастапқы пункттері,  демалу  аудандары,  аралық  пункттері;
6. ұйымдар  бекітілген  немесе  өрістірілген  эвакуациялық  жинау  пункттері,  олардың  нөмірлері  мен  орналасатын  орындары,  ұйымдардың  эвакуациялық  пункттерін  өрістету  уақыты;
7. жұмысшылардың,  қызметшілердің  және  олардың  отбасы  мүшелерінің  эвакуациялық  жинау  пунктіне  келген  уақыты;
8. жұмысшыларды,  қызметшілерді  және  олардың  отбасыларын  отырғызуға   және  тасымалдауға  жауапты  эшалондардың  бастықтары,  автомобиль  легінің  басқарушысы  және  басқа  лауазымды  адамдар,  жаяу  саптың  бастықтары;
9. адамдарды  көлікке  отырғызуды  ұйымдастыруға  бөлінген   пункттер  мен  қауіпсіз  аймақтағы  аралық  эвакуациялық  пункттері;
10. қауіпсіз  аймақта  жұмысшыларды,  қызметшілерді және   олардың  отбасы  мүшелерін  қабылдауды  ұйымдастыру;
11. халықты  түсіру  пункті  мен  эвакуациялаудың  аралық  пункттерінен  орналастыру  орындарына  жеткізу  тәртібі  және  ол  үшін  бөлінетін  көлік  ( саны,  сиымдылығы,  келетін  уақыты,  бөлген  адам);

 

      АЗАМАТТЫҚ ҚОРҒАНЫС  МІНДЕТТЕРІ. ОСЫ МАҚСАТТА  ЖЕРГІЛІКТІ АТҚАРУ  ОРГАНДАРЫ, ҰЙЫМДАРЫ  МЫНА ЖҰМЫСТАРДЫ  ОРЫНДАЙДЫ:

• Халықты қорғау үшін перспективалық және ағымдағы жоспарларды жетілдіру, төтенше жағдайлардың табиғи және техногендік характері мен елді-мекендер мен шаруашылық объектері және оларды жоюдың іс-қимыл жоспары;
• Шаруаылық объектілерінің тұрақты жұмыс істеуін, іс-шараларды комплексті жақсарту мен төтенше жағдайлар жұмыстарының қауіпсіздік шараларын қамтамасыз етуі;
• Жергілікті хабар беру жұйелерін құру және олардан  алдын алу үшін күш-құралдар дайындау;
• Төтенше жағдайлар зардаптарын жою мен және оларды ұдайы дайындықта ұстау;
• Су тасқыны болады-ау деп жүргізіліп отырған құрылыс аймақтарын, көшкінді және басқа да қауіп-қатерлерді жоспарлау;
• Төтенше жағдайларда баспанасыз қалуы мүмкін тұрғындар үшін уақытша тұрғын жай қорын жасайды;
• Мониторинг жасау, тұрғындарға, шаруашылық субъектілеріне техногендік авариялар, болуы мүмкін су басу, тасқын, сел, сырғымалар және басқа қауіпті экзогендік құбылыстар жөнінде хабарлау жүйесін ұйымдастырады;
• Азық-түлік, дәрі-дәрмек және тіршілікті қамтамасыз ету объектілерінде материалдық-техникалық жабдықтау қорларын құру;
• Объектілерде (ауданда, қалада, елді мекендерде, аумақта, нысандарда т.б.) бейбіт мезгілге арналған АҚ жоспарын жасау және уақтылы нақтылау;
• Объектілерде орын алу мүмкін ірі көлемді авариялардың, катастрофалар, дүлей апаттар тізілімін анықтайды;
• Авариялар, дүлей апат нәтижесінде қалыптасуы жағдаптты мүмкін   бағамдаудан қорытынды жасау (төтенше жағдай түріне қарай) болуы мүмкін көлемі  және олардың зардаптары;
• Зардаптарды жоюда атқарылатын жұмыстар көлемінің шамасын және қажет күш-құралдар санын анықтайды;
• Басшы құрамға, құрылымдардың жеке құрамына, мемлекеттік қызметкерлерге және тұрғындарға хабарлау сызбасын жасау және бекіту;
• АҚ ұйымдары мен күштерінің бейбіт мезгілдегі төтенше жағдапттарда іс-қимыл жасауға дайындығын қадағалау;
• Қорғану ғимараттарының құрылысын бақылауда  ұстау және ұжымдық, жекеше қорғану құралдарын ұдайы дайындықта ұстау және көбейту;
• Басшы құрамның қалыптасқан жағдайларды  дұрыс бағамдай білуі, бейбіт мезгілде  АҚ іс-шараларын жүргізу үшін негізделген жедел шешім қабылдау білуі,  бағыныстағы күштерді сенімді басқара білуі қажет.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

              Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1. «Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі» (оқулық) С. Арпабеков, Алматы, 2004.-256бет.
2. «Тіршілік қауіпсіздігі курсы бойынша ЖОО студенттеріне арналған.» І – том.
3. «Табиғат қорғау», Е. Мамбетқазиев, Қ. Сыбанбеков, Алматы, 1990.-412 бет.