Жүк көтеру машинасының тетіктері

Мемлекеттік қалалық  техникалық қадағалау ережесіне сәйкес жүктің көтерілу және оқтың ұшу механизмі жүктің  немесе оқтың жіберілуі тек қана қозғалтқышқа байланысты. Жүкарбаның жүк немесе оқ көтеруі, жүктеменің жылдамдығының ауысуынан басқа, сонымен қатар жүкарбаның механизмінің алдын – ала тежегішсіз сөндірілуі жатады.

Фрикциондық және  жұдырықша  муфтының адам көтеруге арналған тетігін  пайдалануда, ерітілген немесе қызылған металды, улы және жарылатын заттардан  пайдалануға рұқсат етілмейді.

 

4.2 Оқтың ұшу өзгерісінің механизмі

Кранның бағыттық және айналмалылық өзгерісі арбаның горизонтальды немесе көлбеген оқтың белдігінің өзгерісіне, немесе кранның вертикальды жазықтығына оқтың көлбеулігінің өзгерісі жатады. Бұл жерде тек ұшудың өзгерісін тербетумен біле аламыз.Бұл механизмдерде жетектің оқпен қатынасы қаншалықты иілгіш болса,соншалықты қатты болуы мүмкін. Иілгіш байланысқан механизмдер ұшқалақ оқпен байланысқан крандарда қолданылады. Бұл жағдайда жебенің ұшу өзгерісіне күш керек F;  оны күштің барлық моменттерін теңестіріп, қолданыстағы оқты ұшқан кезінде L, О нүктесіне қатысты анықтайды:

Мұнда : G_ГР — жүк салмағы; G_c — оқтың салмағы; S — жүк көтерудегі арқанның керілу механизмі; W_Г и W_c— желдің жұмыс жағдайына жүктемесі, жүк пен оққа сай қолданылатын;

5 Оқтың ұшуының есептік механизмінің мысалы

 

Оқтың еңкіштігі көмегімен ұшу өзгерісі механизмін есептеу. (Сурет-8.1). Жүк көтеруі әр ұшу кезінде Q = 5 т. Оқ массасы m_с=1,5 т. Ұзындығы L_c = 21 м. Оқтың полиспастының ең ұзақ ұшудағы ұзындығы L_max=19 м. Оқтың полиспастының ең ұзақ уақыт ұшқандағы еңкею бұрышы = 13°.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 5.1 Оқ полиспастасындағы күшті анықтау схемасы.

Ең төменгі  ұшуда: оқтың полиспастының еңкею  бұрышы = 55°, жүктің полиспасты айналма блок пен түбірлік қоспасының өстері ара қашықтығы d = 0,6 м, ең төменгі ұшудағы оқтың полиспастының ұзындығы L_min=13,6 м. Оқтың тігінен ең көп еңкістігі = 25°. Оқтың шарниріның өсі мен кранның айналу өсі ара қашықтығы r=2 м.

Жүктін еселік полиспсты  =2, оның кпд 0,99. Оққа желдің ағысының әсері 1200 Н, жүкке = 1500 Н.

Ең аз ұшқандағы  оқтың проекциясының ұзындығы: горизонтальды

= L_c sin = 21 • sin 25° = 9 м, вертикальды - H = L_ccos =  21 • cos 25° = =19 м.

Оқтың төменгі  шеткіден жоғарғы шеткіге орналасу уақыты t= 1 мин. Жұмыс режимі орташа, кранның бұрылу бөлігінің  айналу жиілігі п_пов= 1 мин^-1.

Төменгі шеткі  және жоғарғы шеткі оқ қалпының оқ полиспастына әсер ететін күшін анықтайық. Төменгі шеткі қалыпта оқ горизонтальды  жатады деп есептейміз және ол үшін H=0 және d=0 мәндерін аламыз.

Оқтың төменгі  шеткі орналасуына қарай 

 

^;

Оқтың жоғарғы шеткі  орналасуына қарай:

 

 

Оқтың полиспастының еселігін қабылдайық , блоктың КДП = 0,98.

Полиспастттың барлық КДП-сын  табайық: = 0,95 • 0,98 = 0,93; мұнда айналма блок КДП – сы _об = _6л = 0,98 және полиспаст КДП- сы

       = ;

Төменгі шеткі оқтың қалпына  жүгіртпелі барабанның, арқанның тармақтарынан оқтың полиспастына әсері:

;

 

 Оқтың жоғарғы шеткі қалпында:

;

 Барабанға жүгіртпелі жіптің  тармақтарының орташа есептік  көрсеткіші:

 

       

 Оқтың полиспастының жүрісі:

                                     = 19- 13,6 = 5,4 м. 

 

            Барабанға оралатын арқанның  ұзындығы: 

l_к =

= 5,4 6 = 32,4 м.

Барабанға жіпті ораудың орташа жылдамдығы:

 

;

Қозғалтқышқа керекті  қуат:

             

 

 

Мұнда = =0,85- механизм кпд; , .

 

Р=17,5 кВт при п=950 мин-¹, ротордың инерция моментімен I_р = 0,312 кг м², ең жоғарғы іске қосқыш моменті  T_max= 480 Н м.

Жіптің айырылу күшін  анықтайық:

F = = 60131 • 5,5 = 330720.5 Н;

 

k – беріктік қорының коэффиценті, k=5,5- орташа жұмыстың режиміне.

 

22.5-Г-1-Н-1568 ГОСТ 7665—80 бөлінгіштік күші 250 500 Н.

Барабан мен блоктандың диаметрі:

D = =0.6 18 = 10.8 мм;

d- жіптің диаметрі; е=18- машинаның типіне, жетегіне және жұмыстың механизміне әсер ететін коэффицент.

Формулаға сай барабан  диаметрін есептеуге рұқсат етіледі:

D_б =  0,85D = 0,85

10.8=9.8 мм.

 

 D_б = 360 мм деп қабылдаймыз. Барабандағы ойыстардың қадамын қабылдаймыз t= 26 мм.

 

Барабанның жұмы ұзындығы:

;

 

Барабанның айналу жиілігі:

 

Ұшудың беріліс кезіндегі  өзгеріс механизмінің қажетті саны:

 

и=n/n_б= 950/103 = 9.

 

Редуктор таңдаудағы қуатты есептеу:

 

Р_р= k_pP=1 32 = 32 кВт:

Мұнда: k_p=1-коэффициент, редуктор жұмысын есептеу шарттары.

Ц2-400 редукторын таңдаймыз, и_р = 32,42 беріліс саны мен қуаттылығы,

28,1 кВт жылдамжүрісті сырықта, 750 мин-¹ айналымда.

Барабанның  айналғандағы тура жиілігі:

Арқанның  барабанға навивкасының тура жылдамдығы:

 

Бұл жылдамдықта  стандартты жылдамдыққа қарағанда 6 % өзгеріс бар.

 

Оқтың төменгі  шеттен жоғарғышетке ауысуының тура уақыты:

 

Берілгенінен  көп айырмашылығы жоқ.

Қозғалтқыштың номиналды моменті:

Т_ном = 9550 = 9550 = 176 Н • м. 

Қозғалтқыштың максималды статикалық моменті:

 

Мұнда: z=1- барабанға оралған арқанның тармақтарының саны.

 

Осы момент бойынша біріктіргіш муфтаны таңдаймыз.Муфтының есептік моментін табайық:

Т_м = 26071 • 1,4 • 1,2 = 43799.28Н • м;

Мұнда: k₁=1,4- механизмнің есептеуіш дәрежесінің коэффициенті; k₂=1,2- механизмнің жұмыс режимінің есептеуіш коэффициенті.

Қозғалтқыштың минималды статикалық моменті:

Қозғалтқыштың орташа іске қосу моменті:

 

Мұнда: электроқозғалтқыштың іске қосу моментінің максималды еселігі: =1,9…3.2; электроқозғалтқыштың іске қосу моментінің миниималды еселігі.

 

Втулочно-пальцевой, тежегіш шкивті және ең көп айналатын моментпен серпімді муфтаны таңдаймыз 800 Н м. Тежегіш шкифтың диаметрі 300 мм.

Муфтаның инерция моенті I_м = 0,6 кг м².

 

Қозғалтқыш пен муфтаның роторының инерция моменті:

 

= 0,312 + 0,6 = 0,912 кг м².

 

Оқтың айналу өсіне байланысты жүк пен айналмалы салмақ жүйесінің инерция моменті

 

Оқтың атылуы кезінде  R = L_C +r=21+1.8 = 23 м.

 

 

Сурет 5.2 Кранның есептік схемасы

 

 

Беріліс саны:

Мұнда - оқтың шеткі еңкіштігінің бұрышы, рад:

=

Оқтың полиспастындағы  максималды күш жұмсағандағы механизмнің іске қосу уақыты:

Мұнда Жетектің массасының айналу механизміне әсерін анықтау коэффициенті, .

 8.7. таблицасына сай.

Оқтың полиспастындағы  ең аз уақытта іске қосу:

 

Оқтың максималды ұшуындағы тежелуінің статикалық моменті:

 

Қажетті тежегіш моменті:

Мұнда оқтың ұшу механизмінің тежелгендегі өзгеру коэффициенті.

ТКТ-300 құдықты тежегішті типті таңдап, D= 300 мм тежегіш шкивтің диаметрі, 500 Нм тежегіш моменті, T_T = 318 Нм қажетті тежегіш моментіне сай қалыпқа келтіреміз.

Тежегіш шкивінің диаметрі мен тежегіш моментіне құдықты тежегішті таңдап,қажетті тежегіш моментіне келтіреміз.

Максималды және минималды  моменттер қозғалысы кезіндегі  тежелу жалғасушылығын қадағалаймыз.

Минималды тежегіштік момент:

Оқтың полиспастына максималды күш түскендегі тежелу уақыты:

 

Оқтың полиспастына минималды  күш түскендегі тежелу уақыты:

 

Іске қосу моментіндегі қозғалтқыштың дұрыстығын ексереміз:

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6 Қорытынды

 

Көтеру-тасымалдау машиналары — жүкті, адамдарды тік, жазық немесе көлбеу бағыттарда тасымалдауға арналған құрылғылар жиынтығы. Жұмыс істеу принциптеріне қарай Көтеру тасымалдау машиналары өнеркәсіпте, құрылыста, көлікте, тау-кен ісінде және ауыл шаруашылығында жүк көтеру-түсіру, тиеу, тасымалдау үшін, көп қабатты тұрғын үйде, қоғамдық және өндірістік үймеретте, шахтада, метрополитен ст-нда адамдарды жеткізіп салу үшін қолданады. Атқаратын қызметі мен жүкті тасымалдау сипатына байланысты Көтеру тасымалдау машиналары жүк көтергіш машина мен механизмдер, тасымалдауыш машиналар, рельсті және рельссіз көлік машиналары, жүк тиеу-түсіру машиналары болып бөлінеді. Іс-әрекетіне қарай көтеру тасымалдау машиналары қайталамалы және үздіксіз әрекетті болып ажыратылады. Циклды әрекет ететіндер қатарына домкрат, блок, полиспаст сияқты жетексіз жүк көтергіш құрылғылармен бірге күрделі электрлік-мех., гидравлик. және пневматик. жетегі бар жүккөтергілер, сондай-ақ көтергіш кран, автокар, лифт, фуникулер және скип, шахта кілеті тәрізді көтергіштер жатады.

Курстық жұмыс барысында  Жүк көтеру машинасының тетіктеріне  жеке жеке сипаттама бердім. Атап айтсам ілмектер, полиспастар, барабандар, блоктар туралы анықтамалар жазып, суреттерді мысалға келтірдім.

Оқтың ұшу өзгерістерінің механизмін берілген формулалар бойынша  есептедім.

Есепке қажетті кейбір мәліметтерді анықтамалық әдебиеттер мен кестелерден алдым.

Жұмыс соңында қорытынды  жаздым.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

1. Справочник по расчетам механизмов подъемно-транспортных машин: Учебник для студентов вузов / Под ред. А. В. Кузьмина. - М. : Высш. шк. , 1983. - 349 с.
2. Подъемно- транспортные машины: Учебник для студентов вузов / Под ред. М. П. Александрова. - Высш. шк. , 1985. - 519 с.

    3. Теория, конструкция  и расчет строительных и дорожных машин: Учебник   для студентов вузов / Под ред. Л. А. Гоберман. - М. : Машиностр. , 1980. -

407 с.

    4.  Кран подъемный // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах — СПб.1890—1907.

    5.  Грузоподъемные краны промышленных предприятий: Справочник 
Создатель: И. И. Абрамович, В. Н. Березин, А. Г. Яуре, 1989