Туризммен айналасуда қауіпсіздіктің қамтылуы белсенді туризм саласында жұмыс жасайтын қызметкерлердің біліктілік деңгейі ерекше орын алады. Бұл біліктілікті арттыру үшін спорттық жорықтарды қолданады.

      Жорықтың  қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қауіпсіздікті сақтандырудың жорық  алдындағы жүйесі өте маңызды  болып табылады, оның негізгі  2себебі бар:

      жорыққа қатысушылардың қоршаған орта экологиясының нашарлануына сәйкес денсаулықтарының төмен болуы.

      халықтың  көп бөлігінің табыстарының төмендігіне сәйкес медициналық көмектерді ала алмауы. 

      Туристік  саяхаттарды медициналық қызметтермен қамтамасыз ету

      Жорықтың  медициналық қызметтермен қамтамасыздандырудың негізгі міндеттері:

      аурулардың  алдын алу, яғни профилактикалық  шаралар;

      денсаулығы  нашар, жарақат алған туристерге қажетті деңгейде алғашқы медициналық қызмет көрсету;

      денсаулықтағы өзгерістерді үнемі анықтау, қажет  болған жағдайда денсаулықты қалпына  келтіру, барлық профилактикалық жұмыстардың  жүйесі дәрігерлік тексеруден басталады.

                              3.2. Саяхат жасаудағы кедергілер

      Адамның саяхат жасамауына немесе сирек саяхат жасауына белгілі бір себептер болады. Ол себептерді саяхат жасаудағы кедергілер деп атауға болады. Халықтың көп бөлігі үшін саяхаттағы кедергілерге келесілер жатады:

      Турөнімнің  құны. Тұтынушы ақша массасының шектеулігі жағдайында әрекет етеді де, бюджетін құрған кезде  ең алдымен ол шығындардың басқа баптарын ескеруге мәжбүр болады. Егер де саяхатқа шығу рахаты қымбат деп танылса, онда оны туризмнің пайдасыздығы деген пікірмен ұштастыруға болады. Бірақ бұл кезде туристік сапардың құны турист үшін үйде қалудың объективті және принципиалды себебі  болып табылады.

        Уақыт тапшылығы. Көптеген адамдар  саяхат үшін жұмысын қалдыра  алмайды.

      Денсаулығы  жағынан шектеулік. Денсаулықтың нашарлығы  немесе дене бітіміндегі кемшіліктер  адамның үйінен кетуіне мүмкіндік  бермейді, оларды саяхаттан бас тартуға  мәжбүрлейді.

      Жанұяның  өмірлік циклы. Кішкентай жас балалары бар ата-аналар көп жағдайда отбасылық міндеттерге байланысты саяхаттан бас тартуға мәжбүр болады.

      Қызығушылықтың  тапшылығы. Белгілі бір сапардан қажетті рахат сезімін беретін туристік бағыттардың және қызметтердің  түрін білмеу, тіпті оған қызықпау да көбінде саяхаттағы айтарлықтай бір кедергі болып табылады.

      Қорқыныш  және қауіпсіздік. Туристік сапар жаңа жағдайлармен кездесуді білдіреді, сол себептен ол туристерді көбінде шошытады. Жергілікті бір жерлердегі болып жатқан соғыс, тәртіпсіздік, құқық бұзушылық туралы бұқаралық ақпарат құралдарындағы берілетін жағымсыз  жариялындар потенциалды туристің ой-санасына белгілі бір туристік бағыт туралы қорқыныш пен сақтық сезімін ұялатады, сонымен қатар тежегіш қана емес, сондай-ақ туризмнің беделін түсіретін қауіпті кедергі терроризм болып табылады.

Қорытынды

      Сонымен, ежелгі Қазақстан тарихындағы ұйымдастырылған   алғашқы  экскурсиялар—аса ауқымды туристік нысан болып табылатын  Ұлы Жібек жолымен байланысты. Оның бастапқы қалыптасу кезеңі б.з.б. III мыңжылдықққа ұласады. Ортағасырлық  Қазақстанда да ұйымдастырылған саяхаттар мақсатты түрде жасалған туристік нысандардың болғаны туралы деректер тіркелген.

«Экскурсия» (лат.excursio- сапар,жорық)- топпен немесе жеке көрікті жерлерді аралау: мұражайларды, оқу орындарын және мәдени жерлерді экскурсоводтың көмегімен аралау.

    Жалпы  экскурсия барысы «әңгімелеу»  және «көрсету» болып табылады.

    Емельянов экскурсияны керекті  6 негізде белгіледі:

1. Уақыттың ұзақтығы бойынша;
2. Экскурсияға (15-30) адамның қатысуы;
3. Экскурсоводтың квалификациясының жоғары болуы бойынша;
4. Экскурсиялық объектілермен таныстыру;
5. Объектілерді автобуста жүріп немесе тоқтап тұрғанда бақылау;
6. Тақырыптың дұрыстығына байланысты;

      Сонымен қатар, бұл курстық жұмыста белсенді саяхаттың қиындық категориялары  да атап  көрсетілген.

      Туризмдегі  қауіпсіздікті қамтамасыз ету дегеніміз  — туристік шараларды  өткізу кезінде  ұйымдастырудағы кешенді қызметтерін  жүзеге асыруды айтамыз. Мысалы, саяхатқа, жорыққа қатысушылардың физикалық,  техникалық, тактикалық арнайы дайындықтан  өтуі, туристік маршруттарды  құралдармен  жабдықтау, медициналық қызметтермен қамтамасыз ету, туристерге кеңес беруді ұйымдастыру, бақылау жүргізу, оперативтік  көмек көрсетуді ұйымдастыру, қажет  болған жағдайда іздестіру-құтқару  жұмыстарын ұйымдастыру және т.б. іс-шаралар  жатады. Жорық кезіндегі туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге  қажетті шаралар туризмнің түріне байланысты айқындалады. Туризммен айналасуда қауіпсіздіктің қамтылуы белсенді туризм саласында жұмыс жасайтын қызметкерлердің біліктілік деңгейі ерекше орын алады. Бұл біліктілікті арттыру үшін спорттық жорықтарды қолданады.

      Жорықтың  қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін қауіпсіздікті сақтандырудың жорық  алдындағы жүйесі өте маңызды  болып табылады, оның негізгі 2 себебі бар:

      1) жорыққа қатысушылардың қоршаған  орта экологиясының нашарлануына  сәйкес денсаулықтарының төмен  болуы.

      2) халықтың көп бөлігінің табыстарының  төмендігіне сәйкес медициналық  көмектерді ала алмауы.  Осыған  орай туристік саяхаттарды медициналық  қызметтермен қамтамасыз ету   қарастырылған. Жорықтың медициналық  қызметтермен қамтамасыздандырудың  негізгі міндеттері:

      1) аурулардың алдын алу, яғни  профилактикалық шаралар;

      2) денсаулығы нашар, жарақат алған туристерге қажетті деңгейде алғашқы медициналық қызмет көрсету;

      3) денсаулықтағы өзгерістерді үнемі  анықтау, қажет болған жағдайда  денсаулықты қалпына келтіру,  барлық профилактикалық жұмыстардың  жүйесі дәрігерлік тексеруден басталады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының “Туризм туралы”  заңы. Алматы, Қазақстан, 1993.
2. Қазақстан Республикасы аймағында туристық спорттық жорықтар өткізу ережесі, 1997.
3. Турист энциклопедиясы. Тамм, М., 1997.
4. Туристік жорықтар кезінде оқушылар өмірін қауіпсіздендіруді қамтамасыз ету жөнінде нұсқаулық-әдістемелік көрсеткіш жинағы.
5. Авторлар ұжымы. Турист серігі. М., ФжС,, 1963
6. Шимановский В.Ф. Таудағы қауіптер. М. ЦРИБ, “Турист”, 1974
7. Концепция развития туризма в РК..
8. Турист журналы  № 4-5 (66-67) 2007ж. Ақпан 4-5 беттер.
9. Турист журналы  № 6 (68) 2007ж. Ақпан 4-5 беттер.
10. Низамиев А.Г. Формирование и развитие рекреационного комплекса Кыргызстана в рыночных условиях. Автореферат дисканд.-Душанбе, 1999.
11. Саидов А.Ф. Организационно-экономические основы развития и управления туризмом Республики Узбекистан. Автореферат дис. докт. Ташкент, 1995,- 38 6.
12. Астана қаласының статистика басқармасы 2004 ж., 67-69 бет
13. Қазақстан Республикасындағы 2002 жылғы туризм. Статистикалық жинак. ҚР Статистика жөнінде Редакциясын баскарған Б. Тортаев. Алматы, 2003,- 164 б.