Аймақтатың әлеуметтік экономикалық ерекшеліктері

80- жылдары педагогикалық қауымда Германиядағы экологиялык білім беруінің

Окушылар мен студенттерге арналған танымжорықтар, ал ересектер үшін

Экологпялық білім беруге мемлекеттік мекемелерде ерекше көңіл белінеді.

Зерттеу процесінде бізді. әсіресе Германмядағы экологиялык білім беруде

Кейбір жобаларға тоқталайық.

Өндіріс тауарларындағы экологиялық символика

"Кегілдір періште" символын ЮНЕСКО қабылдаған. Бұл

Сонымен қатар тауарлардың экологиялық талаптарға сэйкестілігін сипаттайтын басқа

Өндіріс тауарларын сатып алғанда техникалық

Орау материалдары және оларды қайта өңдеу Барлық уақытта

Кесте 1

Қайта өңделмейді Еркінші рет пайдалануға болады

Қоршаған ортаны ластайды Қоршаған ортаға зияны аз

Темір ыдыстардағы сусындар Шыны ыдыстар

Полиэтиленді пакеттер, бір

көп рет паидаланатын ыдыстар

Пластик пакеттегі йогурт Шыны ыдыстағы йогурт

Дезодоранттар (фреондар

Жобалар әдісі көптегсн елдерде оқушыларға экологиялық білім берудс

Чсхославакиядағы қоршаған ортаны қорғау саласындағь: жұмыстың білім мен

Бұл елдің халқы үнемі қоршаған ортаның ластануы,

Чехославакияда экологиялық мәселелердің үш негізгі аспектісік бәліп кәрсетуте

- арнайы,

- экономикалық, қоршаған ортаны қорғаудың кешенді

Қоршаған ортаны қорғаудың саяси аспектісінің құрам бөлігі осы

Чехославакияда эколоі иялық білім беру мақсатты түрде мектегпе

Ксйбір пэндер, мысалы табиғаттану, география, қоғамтану сияқты пәндерде

Жоғары мектепте күрделі экологиялық мәселелерді шеше алатык мамандар

Бұл тұрғыдан алғанда экологиялық білім мен тәрбие

АҚШ-та экологиялық білім мен тәрбпе беруде жаңа әдістер

Американ ғалымдары экологиялық білім беру стратсгиясы мек оқу

Ал бұл әдістер міндетті түрде саналы

Біз Монтана штатының мемлекеттік университетінің профессоры американ ғалымн

Конструктпвті оқытудың принциптері:

1. Балалардың бойында бар экологиялық білімдерді

2. Оқушыларды

3. Оқушыларды олар үшін

4. Балаларды ғылыми жұмысқа

5. Оқулықта келтірілген

6. Материалды

7. Оқытушының рөлін өзгерту.

8. Бір кешеннің

9. Пэндерді оқыту барысында әр түрлі

Саналы түрде оқыту жүйесі білімдердің интеграциясына бағытталған: табиғаттағының

Эколог.ия лық білім бсрудің негізгі міндеттеріиің бірі -

М.Бродн бұл тақырыпты бөтелкедсгі, оқушылардың өздсрінін

Мұндай жұмыс бүкіл оқу жылы барысында жүргізіледі.

Тақырыпты оқытуға дайындық барысында мұғалім кониептуалды карта

Берілген тақырыпты оқытуда оқушыларға өздсрі экожүйе жасап. оларды

Тақырыпты оқыту барысында оқушылар экожүйенің жекеленгек абиотикалық және

Жыл бойы табиғи және эксперименттік экожүйелердің жағдайы туралы

Шет елдердегі экологиялык білім мен тәрбне беруді сараптаудағы

1.6. ТМД елдсріндсгі экологиялық білім бсру

1.6.1. Рсссйдегі экологиялық білім бсру

ТМД слдсрінің ішіндс Ресейдс оқушыларға мақсатты түрде бағытталған

Ресейдегі экологиялық білім мен тәрбне берудің маңыздь: қорытындысы

Концепция негізінде экологиялық білім беру стандарты жасалғак.

- экология мен

- мектептің оқу жоспарларындағы бөлінген

- оқушылардың міндетті экологиялық дайындығының

- Стандарт мақсатқа жетудің төмендегі кезеңдерін ұсынады:

- адам мен қоршаған ортаның

Негізгі мектеп (5-9 сынып):

- қоршаған ортаның

- салауатты өмір

- табиғаттағы адам

- айналадагы экологиялык моселерді шешу

- кәсіптік багыттық сыныптарда

- табиғатқа

- салауатты өмір сүруге деген

- жердің әлеуметтік-табиғи жүйесінде

Мектепте оқыту үшін төмендегі мазмүндық бағыттар ұсынылады:

1. Биосфера - ғаламдық экожүйе;

2. Элементарлық экожүйелер;

3. Адам әлеуметтік-табиғи экожүйеде ;

4. Экожүйелерді зерттеу әдістері.

Қазіргі ортаңғы және жоғарғы звенода экологиялық білім беруді

1. Дэстүрлі оқу пәндерінің экологизациясы, бастауыштан бастап

2. Арнайы "Экология" пэнін енгізу.

РФ-ның жалпы және кәсіптік білім беру министрлігі

Қазір эртүрлі сыныптар үшін көптеген авторлық бағдарламалар жәнс

3. Жекс бағыт рстінде жаңа

Модуль лекция, семинар. практикум, ролдік ойындардан тұратын білім

4. Жорғарыда аталған

Қазір Ресейдің жалпы білім беретін мектептеріне тәмендегі экология

9 сыныпқа арналған "Экология" бағдарламасы. Авторлары: Чсрнова Н.М.,

Жалпы білім беретін мекемелерге арналған бағдарлама 70 сағатқа

"Әлеуметтік экология" бөлімінде қоғам мен табиғаттың өзара қарым-қатынастарының

қарастырылады. Тақырыптары: "Адам жер экожүйесінде", "Қарым-қатынастар дпалектикасы", "Табиғат

фундаменталды заңдары мен әлеуметтік заңдылықтар қарастырылады. Бұл

Бұл бағдарлама бойынша аталған авторлардың "Экология негіздері"

9 сыныпқа арналған "Экология" бағдарламасы. Авторлары: Криксунов Е.А.,

Авторлар ағзаның қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасы ретіндегі дәстүрлі

Бағдарлама 68 сағатқа негізделген 6 негізгі бөлімнен тұрады:

Бұл бағдарламаның негізгі міндеті - оқушыларда бар

Бағдарламаға сәйкес авторлар "Экология" оқулығын (9 сынып) баспадан

Рссей экологиясы бағдарламасы.

Бағдарлама 3 бөлімнен тұрады. "Экологияға кіріспе", "Табиғатты тиімді

Бағдарлама оқушылардың практикалық және өзбстінше жұмыстарды орыидауын ескере

Багдарламаныц бірінші бөліміндс экологняның зерттейтін және Рсссйдің жалпы

Екінші бөлімде "Ресейдің табиғи экожүйелері және оларды пайдалану"

Үшінші бөлімге "Табиғат қорғау" (5 сағат), соның ішінде

Бағдарламаға сәйкес "Ресей экологиясы" оқулығы жарық көрген. Авторлары:

10-12 сыныптарға арналған "Экология" бағдарламасы. Авторы: Суравегина И.Т.

Бағдарлама қазіргі экологиялық кешенді ғылыми бағытқа, яғни жаратылыстану

Бағдарламада әрбір адамның іс-әрекетінің әлеуметтік табиғи процестер үшін

Бағдарлама 67 сағатқа есептелген, 8 бөлімнен тұрады: кіріспе

Бұл бағдарламаға сопкес оқулық 1996 ж. шықты.

6-9 сыныпқа арналған факультативті курс - "Саябақ экологиясы".

Сонымен қатар экологияның/ медициналық жағын, қоршаған табиғи оратаның

10 сыныпқа арналған факультативтік курс.

Қазір Ресенде класснкалық экологияның көптеген аспсктілері мен оның

Ресейде мектептегі білім берудің барлық сатыларында эколопія курсын

Оқушылардың ғылыми қоғамының негізгі мақсаты - туған өлкенің

ОҒҚ-ның жұмыс істсуінің негізгі формалары - жеке, секциялық,

Жеке жұмыс - бұл оқушылардың эдебиеттермен,

Секциялық жұмыс - бұл эксперимснттсрді жүргізу,

Жалпы жұмысқа - жнналыстар, конференциялар, конкурстар, олимпиадалар, фестивалдар,

Ғылыми қоғамның негізі - биология мүталімдері басшылық жасайтын

1.6.2. Өзбекстан Республикасындағы экологиялық білім мен тәрбие беру

Қазіргі заманғы педагогикада табиғатқорғау қезқарасын қалыптастыру күрделі және

Жоғарыда қойылған міндетті шешу мақсатында Өзбекстан Республикасының халыққа

Бұл курстың фунд аменталды негізі табиғаттың біртүтастығы

Сабақтар барысында оқушыларда мақсатты түрде өзікін табиғаттағы мінез-құлқы,

Өзбекстан Республикасында экология мен қоршаған ортакы қорғау саласында

1.6.3. Қазақстан Республикасындағы экологиялық білім және

тәрбие беру

Қазақстан Республикасында табиғатқа деген сүйіспеншілік, оның тазалығы,

Сенімді табиғат қорғаушыларды дайындау ең алдымен педагогика ғылымы

Осы мәселе бопынша ҚР экология және биоресурстар Министрлігі:

XXI ғасырдың күн тәртібіне ұсыныстар енгізу негізінде ортаны

1. Білім беру жүйесін тұрақты даму

2. Халықтың ақпараттармен қамтамассыз етілуін кеңейту;

3. Кәсіптік дайындауға көмек көрссту.

Құжатта ғаламдық білім беру мсн экологиялық білімдердің приоритетіне

ҚР "Жоғарғы білім туралы" заңының 3 бабында жоғарғы

1. Білім берудің үздіксіз

2. Жоғарғы білім

ҚР "Қоршаған ортаны қорғау туралы" заңында 12 бөлім

ҚР тұрақты даму моделіне өтуі жағдайында экологиялық білім

ЭБТ жүйесінің біртұтастығында, бұл жүйенің құрылымында

ҚР ЭБТ беруді дамытудың ұлттық стратегиясында жас ерскшеліп

1. танысу сатысы (барлық мектепке дейінгі жәнс

2. белсенді білімдсрдің төмснгі сатысы (

3. белсснді білім берудін

4. экологиялық

Таныстыру және білім берудің төменгі сатыларындағы экологиялық білім

Білім берудің ең жалпы звеносы - жалпы білім

- оқу процесімен табиғатқорғау іс-шараларын

- балаларда бағалылық

- балалар

Міндеттері:

- үздіксіз экологиялық білім беру

- әр

- мектепке дейінгі торбие беру

- жоғарғы оқу

- оқушыларға кәсіптік бағдар беру.

- балалар мен

- өзінің болашағын анықтау мен

Белсенді білімдердің төменгі сатысы - бұл

Төменгі сатыда қарапаным сандық модельдер қолдынылады. Бұл

ҚР-да экологпялық білім мен тәрбие (ЭБТ) бсруді дамытудын

Бұл саладағы іс-шаралардың нсгізгі бағыты халықтың эр

Бұл мақсатқа жету үшін кажетті нэрселер:

- өзекті экологиялық білімдерді

- формалды және формалды емес

- қоршаған табиғи орта

- ақпарат құралдарында мамандардың

Жүзеге асыру үшін төмендегідей іс-шаралар қажет:

Белсенді білімдердің төменгі сатысы табиғатқа әсер етудегі стандартты

Белсенді білімдердің төменгі сатысы - бұл

Төменгі сатыда қарапайым сандық модельдер қолдынылады. Бұл

ҚР-да экологпялық білім мен тәрбие (ЭБТ) бсруді дамытудын

Бұл саладағы іс-шаралардың нсгізгі бағыты халықтың эр

Бұл мақсатқа жету үшін кажетті нэрселер:

- өзекті экологиялық білімдерді

- формалды және формалды емес

- қоршаған табиғи орта

- ақпарат құралдарында мамандардың

Жүзеге асыру үшін темендегідей іс-шаралар қажет:

- формалды және

- формалды емес білім берудің

- білім берудің жаңа түрлерін

- экологиялық білімдерді

ҚР ЭБТ дамытудың ұлттық стратегиясы сонымен қатар экологиялық

Қорытынды

Экологиялық мәселелердің өзектілігі, болашақ жэне қазіргі ұрпақтардың өмір

Оқушыларда табиғатқа деген жауапкершілік қатынасының процесі оның көпжақты

Қоршаған оргада жауапкершіліккпен әрекет етуге дайынлық ііеь қабілеттілік

Оқушының қоршаған ортаға жауапкершілік қатынасы үш салада көрінеді:

Олай болса, оқушылардың қоршаған ортаға жауапкершілік қатынасы табиғат

Сонымен қатар қоршаған табиғи ортаға жауапкершілік қатынастың жекс

Экологиялық білім мен тәрбие берудің міндеттерін жүзеге асыруда

 

 

 

 

 

 

 

үргеш қағанаты -- Түргештер (704-756 жж.) дулы тайпа құрамының ішіне жатады, түргештердің өзі - қара және сары түргеш болып бөлінгені белгілі. (Кейбір тарихи деректер бойынша, "сары" және "қара" деген тайпа бөліктері этниқалық емес, саяси жағынан қарастырғаны жөн. Демек, Сақал қаған болған кезде түргеш кағанаты екіге бөлініп кетеді. Біревінде Сақал өзі қаған болған, ал екіншісінде халықты басқарған Сулық. Сақалға бағынатын халықты "сары түргеш" деп атаған, ал Сулыққа бағынған халықты - "қара түргеш".)

[өңдеу]

Түргеш қағанатының қалыптасуы

 

Батыс Түрік қағанатындағы өзара тартыстар, Жетісу- да өз үстемдігін орнатуға ұмтылған Қытай императорлық әулетінің әскери- саяси әрекеттері қаған билігінін әлсіреуіне, сөйтіп бірте-бірте тек аты ғана қалуына көбіне-көп себепші болды. «Он жебе» құрамына кірген тайпалардың енді қаған атынан емес, өз туын көтеріп қимыл жасауы жиілей түсті. 694 жылы таққа отырған Ашина Туйцзы тибеттіктермен одақтаса отырып, шығыста қытай әскеріне қарсылық ұйымдастыруға әрекет жасаған кезде, Жетісудың өзінде азғыр Нүзұқ-Иркин, түргеш Чыкан және ұлық-оқ тай- пасының басшысы бастаған тайпалар Суяб бекінісін қоршауды ұйымдастырған'5, бірақ шежірешінің сөзіне қарағанда, олар жеңіске жете алмаған. Мұның өзі, шындыққа үйлеспейтін болса керек. Қалаға шабуылдың сәтсіз аяқталуы туралы шежірешінің сөздері өкілдердің мәлімдемесіне ғана негізделген. Әдеттегідей, шайқастың қалай болғанын нақты суреттеп баяндау жоқ, шежіреші тек «женілді» дейді де қояды. Ол былай тұрсын, бұдан кейін бірден аймақтың халқын тыныштандыру үшін түрік Хусэлоның бастауымен армия ұйымдастырылды (бұлар түріктерден құрылған болуы керек) делінеді. Бірақ жорыққа әзірленіп жаткан кездің өзінде қағанатта жаңа бір күш пайда болады да, мұның куаттылығы соншалық, Хусэ- ло батысқа жорық жасаудың орнына асығыс түрде тайып тұрады.

 

Бұл күш Баға-тархан (моге-даған) деген атағы бар Үшлік (Учжилэ)17 бастаған түргештер болды. Бытыранкылық және Хусэло қағанның қашып кетуі жағдайында түргештердің көтерілуі күтпеген жерден болған окиға емес еді. Қағанаттың сол қанатының құрамына кіретін, халқы көп тайпа болған түргештер ВЫ ғасырда-ақ Шу-Іле қос өзені аралығындағы үлкен аймақты алып жатты және Жетісудағы керуен жолдарының көбі солардың бақылауында болды. Түргештердің ықпалы бірте-бірте күшейе берді, оларға бағынышты тайпалар саны көбейді. Хусэло жеңілместен бұрын-ақ Үшлік өз жерлерінде әрқайсысы 7 мың адамнан 20 түтіктік күрды. Бұрын Шудың солтүстік-батыс жағында болған өз ордасын ол Суябқа көшіріп, оны Үлкен орда деп атады; Күнгіт қаласында оның Кіші ордасы болды. Күнгіт және солай аталатын тайпа Іле өзені аңғарында орналасқан18 (олар мұнда ХЫ ғасырда да тұрған, мұны Махмуд Қашғари атап көрсеткен)19. Шежіреде айтылғанындай, батыс түрік жерлері «шығыста солтүстік туцзюйлермен (яғни Шығыс түрік қағанатымен), батыста -- хулармен (соғды князьдіктерімен) шектесіп, шығыста тікелей Сичжоу (Түрфан) жәнеТинчжоу (Бесбалық) аймақтарына дейінгі жерді алып жатқан». Бұл екі топтың арасы өте-мөте ушығып тұрған болатын. Үстемдік үшін күрестің барысында Іле түргештері Қапаған-қаған бастаған шығыс түріктерімен әскери одак құрды. Олардың арасындағы күрес көріністерінің бірі Ертістен бір түндік жердегі Бөлу Шу өзені бойындағы шайқас болып табылады. Шу түргештері (басқаша айтқанда, сары түргештер) қатты жеңіліске ұшырады, мұның нәтижесінде үстемдік олардың бәсекелестеріне (қара түргештер, бұлар өз ордасын Таласқа көшірді) ауысты. Бұлар қаған тағына қара түргештердің шапыш (чэбиши) тайпасының өкілі Сүлықгы (Сулу) отырғызды.