Қазіргі замандағы Қазақстанның саяси дамуы

                  Қазіргі замандағы Қазақстанның саяси дамуы.

Жоспар

1 Қазақстан егемендігінің  қалыптасуы мен ерекшеліктері.

2 Қазақстан Республикасының  мемелекеттік-саяси құрылымы.

Қазақстан егемендігінің  қалыптасуы мен ерекшеліктері.  
Қазіргі Қазақстан немесе Қазақстан Республикасы дегенде, ең алдымен қазақ халқының тәуелсіз егеменді ұлттық мемлекеттігінің қалыптасуын ұғыну керек. Қандай болмасын ұлттың мемлекеттіксіз өмір сүре алмайтыны тарихтан белгілі.  
Демократияның негізгі бір принципіне де мемлекеттік құрылымның ұлттық сипатын сақтап қалу, жан-жақты дамыту саясаты жатады. Бұл принцип жүзеге аспаған жағдайда ұлттың құрып кетуі кезектегі мәселе.  
Бұл - бір. Екіншіден, қазақ халқының ұлттық-саяси дамуының тамыры кешегі кеңес дәуірінен де әрі тереңде жатқанын ұғынуы қажетті. 400 жылдан астам шексіз шығын қасірет, құрбандықтармен өткен саяси күресте дүниеге келген алғашқы тәуелсіз қазақ мемлекеттігі ХІХ ғасырдың екінші жартысында Қазақстанның Россияғға қосылуы аяқталған соң мүлде жоғалып, оның орнына отаршылық саясаттың әскери-әкімшілік жүйесі орнады.1917 жылы ақпан революциясынан кейін, Қазан революциясы кезінде ескі саяси жүйенің ыдырауына байланысты бүкіл Россия көлемінде етек алған бұқаралық-халықтық қозғалыс, жалпы қоғамдық үрдіс заңды түрде қазақтың ұлттық автономиясын, тәуелсіз мемлекетін құру идеясын тудырды. Осы кезеңде Алаш партиясы құрылып, оның басшылары « Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конститутциялық Заң қабылданды. Осы заң бойынша Қазақстан Республикасының өз территориясында өкімет билігін толық иеленетіндігі, өзінің ішкі және сыртқы саясатын дербес жүргізетіндігі белгіленді. Аталған заң республиканың жаңа Конституциясын әзірлеуге негіз болды.

2 . Қазақстан республикасының  мемлекеттік-саяси құрылымы. Жас  еегеменді Қазақстан мемлекеттік-саяси  құрылымы тоқсаныншы жылдардың  бірінші жартысында қалыптасты. 1993 жылы қабылданған Конституция  бойынша мемлекеттік өкімет билік заңдық, атқару және сот билігі болып бөлінеді. Атқарушы өкімет билігінің біртұтас жүйесін басқаратын мемлекет басшысы ретінде президенттік билік орнады. Қазақстан Республикасы-демократиялық, зиялы және біртұтас (унитарлық) мемлекеттік сипатын алды. Егеменді мемлекеттің күшті президенттік республика құру бағытында дамуы басты стратегиялық мақсатқа айналды.  
Президенттік билікке көшу объективтік заңдылық. Саяси жүйенің бұл түрдегі ерекшелігі-президент қоғамнан, партиялардан, парламенттен және барлық билік институттарынан жоғары тұрып, олардың жұмысын үйлестріп, бағыттап отырады. Қоғам өмірінің өткелең, төтенше кезеңдерінде ол конституцияның бірден-бір кепіліне және мемлекеттік егемендіктің нақты көрінісіне айналды.  
Дүние жүзіндегі көптеген демоктариялы елдердің тарихи тәжірбиесі көрсеткендей бұл ел басқару түрінің бірден-бір пәрменді түр екендігі Қазақстанның қоғамдық-саяси өмірінде ерекше дәлелденді. Осы тоқсаныншы жылдардың басында кешегі Одақтың көптеген аймақтарында саяси тұрақтылық бұзылып, азаматтық және ұлттық тартыс-қақтығыстар бел алған тұста Қазақстан экономикалық құз шатқалға құлап кетудің аз-ақ алдында тұрды. Мемлекетті осы апттан жедел алып шығу президенттік биліктің басты мәселесі болды. Бұл үшін экономикалық реформаны саяси тұрғыдан қорғау, ел ішінде саяси тұрақтылықты сақтау, жас мемлекеттің қорғаныс және қауіпсіздік жүйесін құру, Қазақстанның геосаяси жағдайына сәйкес дербес сыртқы саясат жүргізу стратегиялық өткір мәелелерге айналды. Осымен қатар Қазақстанды дүние жүзіне танытып, әлемдік қоғамдастық құрметтейтін дәрежеге көтеру, ядролық қарусыздану процесінде тарихи мәселелерді жедел шешу керек болды .  
Президенттік билік институтын еңгізу арқылы республикада ең бір қиын өткелең жағдайда өкімет билігі орнықты ұсталып, қоғамдық-саяси жүйе жедел түрде дамыды. Мысалы, бір ғана 1992 жылдың өзінде мемлекеттің төл күш-құрылымдары-әскери күштер, Республикалық ұлан, ішкі және шекара әскерлері құрылды. 1993 жылдың сәуір айында тарихта тұңғыш рет Қазақстанның Теңіз күштерін құру істері басталды. Осылай жас мемлекеттің қорғаныс және қауіпсіздік жүйесін құру ісі қысқа мерзімде аяқталды. Осы жылдары сыртқы істер министрлігі шын мәніндегі сыртқы саясат мекемесіне айналды. Шет елдермен және халықаралық ұйымдармен барлығы 800-ден астам құжат жасалды.  
Тоқсаныншы жылдардың бірінші жартысындағы Қазақстанның қоғамдық,мемлекеттік-саяси өмірлік барлық жағынан да күрделі өзгерістерге толы.  
Қазақстанның тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев 1990 жылғы 24 сәуірде ҚазССР Жоғарғы Советінің сессиясында жасырын дауыс берудің нәтижесінде сайланып, ал 1991 жылдың 1 желтоқсанында бүкілхалықтық сайлау арқылы билікке келген болатын. Бұл Қазақстанда саяси бір жүйеден екінші жүйеге көшудің алғашқы жылдары еді. Қоғам өмірінде, елді басқару саласында президенттік билік комунистік партия және кеңестер билігімен қатар өмір сүруі.  
1991 жылғы қыркүйекте Қазақстан Компартиясы мүшелері Социалистік партияға айналу туралы шешім қабылдады да бүкіл қызметінің мән-мағынасын түбегейлі жаңартуға тиісті болды. Социалистік партия мемлекет басындағы билеуші партияның сипатынан айрылып, сол кезеңнен бастап, халық арасында өз күшімен бедел жинауға тиіс болды. Социалистік партия съезінің шешімімен келіспейтіндер өз партияларын құрып, ресми тіркеуден өткізуге мүмкіндік алды.  
1992 жылы «Қазақстан Халық Конгресі» партиясы құрылды. 1993 жылдың басында «Қазақстанның Халық бірлігі» одағы құрылып, бұл кейін партияға айналды.1994 жылы наурызда Әділет Министрлігі Қазақстан коммунистік партиясын тіркеді. 1995 жылы Қазақстанның демократиялық партиясы дүниеге келді. Саяси партиялар мен қозғалыстардың саны жылдан-жылға көбейе бастады, солардың қатарында 1997 жылы Қазақстан либералдық қозғалысы қосылды.  
Ең бір қиын күндерде шын мәніндегі халық өкілеттілігінің, ұлттық демократияның органы ретінде «Қазақстан халықтары Ассамблеясы» дүниеге келді. Бұндай ерекше маңызды, күшті қоғамдық ұйым ТМД елдерінің ешбірінде жоқ. Қазақстанда тұратын барлық ұлттардың, ұлттық топтардың азаматтарын саяси, экономикалық және әлеуметтік салалардың жаңаруына жұмылдыратын қоғамдық ынтымақ органы- Қазақстан халықтары Ассамблеясын құру туралы шешім 1992 жылғы желтоқсанда өткен қазақстан халықтары құрылтайында қабылданды. Ассамблеяға мемлекет басшысының жанындағыконсультативті-кеңесші орган дәрежесі берілді. Ол ұлт саясатына байланысты көптеген ұсыныстар енгізумен бірге, халық арасында күнбе-күн нақты жұмыстар жүргізуде. Мысалы, 1995 жылдан бастап жоғарғы оқу орындарында Ассамблея квотасы бойынша түскен аз ұлттардың өкілдері оқи бастады.  
Егеменді Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы қабылданды. Бұл негізгі Заңның жобасын талқылауға үш миллионнан астам азаматтар қатысты. Олар 1993 жылғы Конституцияға 30 мыңнан астам ұсыныстар мен ескертпелер енгізді.  
Жас егеменді Қазақстанның Конституциясы 1995 жылғы 30 тамызда өткізілген респуебликалық референдумда қабылданды. Қазақстан Республикасы өзін демократиялық зиялы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтыратындығы, оның ең қымбат қазынасы-адам және адамның өмірі, құқықтары мен босьандықтары болатынын заңдандырды. Осымен қатар Қазақстан Республикасы президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет ретінде заңдандырылды. Қазақстанда мемлекеттік тіл-қазақ тілі болып бекітілді. Конституцияның кіріспесінде Қазақстанныың егемендігімен оның болашақ ұлттық өркениетке бағытталған саяси стратегиясы айқын көрсетілген. Онда: « Біз, ортақ тарихи тағдыр біріктірген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерінде мемлекеттік құрастырып, өзімізді еркіндік, теңдік және татулық мұраттарына берілген бейбітшіл азаматтық қоғам деп ұғына отырып, дүниежүзілік қоғамдастыққа лайықты орын алуды тілей отырып,қазіргі және болашақ ұрпақтар алдындағы жоғары жаупкершілігімізді сезіне отырып, осы Конституцияны қабылдаймыз»-деліінген.  
Осы Ата Заң қабылданар алдында, 1995 жылдың 29-сәуірінде Қазақстан Республикасы Президентінің өкілеттілігін ұзарту туралы референдумда өткізілді. Мұнда қатысушылар тізіміне іліккен 8.309637-сі немесе 91,21 пайызы дауыс беріп, олардың 95,46 пайызы президент өкілеттілігін ұзартуды жақтады. Бұл ақиқат, біріншіден, Конституцияның президенттік басқару нысаны туралы қағидасының заңдылығын, өміршеңдігін көрсетеді. Екіншіден, Қазақстанда қоғамдық-саяси тұрақтылықтың орныққандығын көрсетеді. Үшіншіден, қазақстандықтар Президенттің ішкі, сыртқы саясатын толығынан қолдайтынын танытты.  
Жаңа Конституцмяны қабылдау мен Президенттің өкілеттігін ұзарту туралы бүкілхалықтық референдум арқылы демократиялық егеменді мемлекеттіктіңнегізі қаланды. Жаңа президенттік билік түрімен ескі кеңестік жүйе арасындағы үйлеспестік, қайшылық жойылды. « Президент мемлекеттің басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда қазақстан атынан өкілдік ететін ең жоғары лауазымды тұлға» болды. Президентті сайлау жүйесі нақтылы белгіленді. Оның мемлекеттік міндеттері мен құқықтары, импичмент туралы ереже-бәрі де Негізгі Заңда түйінделеді. Тұрақты жұмыс істейтін екі Палатадан тұратын Парламент заң шығару қызметін атқаратын, республиканың ең жоғарғы өкілді органына айналды. Заңнын 52-бабы бойынша Парламент депутаттары қандай да болсын аманатты мандатпен байланысты емес болды.  
Республиканың атқарушы билігін жүзеге асыратын атқарушы органдар жүйесін басқаратын Үкімет президент алдында жауап беруге және Республика Парламентінде есеп беруге міндеттелді. Қазақстан Республикасында сот төрелігін тек сот қана жүзеге асыратын жаңа түрде сот билігі заңдастырылды. Осы жүйеде дүниеге келген Конституциялық кеңес мемлекеттік биліктердің арасында дау туған жағдайда Республика Президентінің, Парламент депутаттарының сайлауын өткізудің дұрыстығын және референдум өткізу туралы, басқа да осы сияқты саяси мәселелерді шешетін болды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан республикасының саяси  жүйесіндегі өзгерістер

Қазақстан Республикасының  Конституциялары

Толық мақаласы: Қазақстан Конституциясы

Қайта құру кезеңіндегі (1985—1991 жылдары) Кеңес Одағында болып өткен өзгерістер әлемге әйгілі ұлы мемлекеттің ыдырауына әкеліп соқты. 1991 жылдың желтоқсанында Қазақстандемократиялық, адамзаттық құндылықтарға негізделген жаңа саяси құрылыстың жолында тұрды.

1991 жылдың 16 желтоқсанында Қазақстан шын мәніндегі тәуелсіз және демократиялық мемлекет болу мүмкіндігіне ие болды. Алда саяси және экономикалық өзгерістер стратегиясын белгілеу міндеттері тұрды. Әсіресе дамудың мынадай жолдарын белгілеп алу керек болды:

• экоиомикада — нарықтық қатынастарды тұрақтандыру;
• саясатта — азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет құру. Бұл бағыттың ілгері дамуы қоғамның ең жоғары құндылығы есебінде, алдымен, адамды танып-білуге негізделгеидігінде еді. Тәуелсіздік алған Қазақстанның алдында жаңа мемлекет құрумен бірге адамдардың жаңа өмірге бейімделуіне жағдай туғызу сияқты аса күрделі жауапкершілік тұрды.

Нарықтық экономика құрылымына негізделген демократиялық қоғам құрылысының нұсқасы — Қазақстанның экономикалық және саяси дамуының таңдап алған жолы болды. Бұл мақсаттың үдесінен шығу үшін Қазақстанға жаңа сипаттағы дамудың құқықтық негіздерін көрсетіп отыратын жаңа Конституция қабылдау керек болды.

Мемлекеттің Негізгі заңына әзірлік,

• біріншіден — уақытқа,
• екіншіден, оның құрылымы мен мазмұнына тікелей байланысты.

Себебі, бұл жаңа Конституцияда  ұлттық, әлеуметтік жағынан бірегей  мемлекеттің өзіндік ерекшелігі, басқа да құкықтық нормалары мен  қарым-қатынастар қатаң да әділ реттелуі тиіс. Содан болса керек, ескі саяси  жүйеден әлі толық арыла қоймаған 1992 жыл түгелімен осыған арналды.

Қазақстан Республикасы өз атын өзгерткенімен, өзінің саяси құрылымының  ішкі мазмұнын әлі толық жаңарта  алған жоқ еді. Халықтың көпшілік бөлігінің сана-сезімінде кеңестік дәуір дүниетанымының сарқыншағы басым  еді. Алайда уақыттың бұлжымас өз заңы бар, мұны ескермесе болмайды.

1992 жылдың 4 маусымында Қазақстан Республикасының мемлекеттік Гимні мен мемлекеттік Туы айшықтанды.

1992 жылдың 11 желтоқсанында Қазақстан Республикасының мемлекеттік (бірінші) Гимні бекітілді. Музыкасын Мұқан Төлебаев, Евгений Брусиловский, Латиф Хамиди, мәтінін Мұзафар Әлімбаев, Қадыр Мырза-Әли, Тұманбай Молдағалиев, Жадыра Дәрібаевалар жазды.

2006 жылы 7 қаңтарда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы» Жарлығына толықтырулар мен өзгертулер енгізілген Конституциялық заңына Елбасы қол қойды. Сол бойынша Қазақстан Республикасы мемлекеттік Гимнінің жаңа мәтіні мен музыкалық өңдеуі бекітілді (әні: Ш.Қалдаяқовтікі, сөзін жазғандар: Ж.Нәжімеденов, Н.Назарбаев).

Мемлекеттік рәміздердің  белгіленуі мен бекітілуі жаңа мемлекеттің  сыртқы сипатын анықтай түсті. 1993 жылдың 28 қаңтарында Қазақстан Республикасы жаңа Koнcтитуцияға ие болды. Бірінші Конституция экономикалық және саяси реформа құрылымының негізін қалап, жеке меншік институтының заңдылығын жариялады, қысқасы, ұлттық-мемлекеттік тәуелсіздік құрылысының құқықтық негіздерін белгіледі. Дегенмен аталмыш Конституцияда қазақстандық қоғамның біркелкі еместігі жөніндегі талас тудыратын тұжырымдар көрініс тапты.

«Еліміздің алғашқы Конституциясы 1993 жылдың қаңтар айында күшіне енген бойда-ақ, кемшіліктерін, әлеуметтік-экономикалық және саяси үдерістің шын ахуалынан аулақ жатқандығын көрсетті.

Желпіністің желі тез ыдырады. 1993 жылғы Конституция егемен Қазақстанды  құрудың күнбе-күнгі қарапайым  да ауыр қызметіне Құқықтық негіз  бола алмайтындығын аңғартты».

• жылдың желтоқсан айында Жоғарғы Кеңестің XII шақырылуы мерзімінен бұрын өз өкілеттігін тоқтатты. Азаматтық талап негізімен Конституциялық сот 1994 жылдың 7 наурызындасайланған Жоғарғы Кеңесті заңсыз деп тапты. Осы оқиға Жаңа Конституцияны өмірге әкелуге бірден-бір себепші болды.

Н.Ә.Назарбаев  — Қазақстан Республикасының  тұңғыш Президенті

Алайда конституциялық бұл  уақытша тоқырау, тұтас алғанда, саяси тоқырауға жол ашқан  жоқ, керісінше, 1995 жылы Қазақстанда ішкі және сыртқы саясат едәуір айшықтана түсті.

Атап айтқанда:

• мемлекет ұлтаралық келісім мен саяси тұрақтылықты қамтамасыз ету мақсатымен 1995 жылдың наурызында Қазақстан халықтарының Ассамблеясы құрылды;
• халықаралық сахнада Қазақстан көптеген елдердің мойындауы мен көмегіне ие болды.

Осындай жағдайда Қазақстан  Республикасының халқы ел Президенті Н.Назарбаевтың ұстанған саяси бағытын  қолдап-қуаттап, 1995 жылдың 29 сәуірінде өткен республикалықреферендумда мемлекет басшысының өкілеттігін 2000 жылға дейін ұзарту жөнінде өз дауыстарын берді.

«Тізімге іліккен азаматтардың 91,21 %-ы дауыс берді. Дауыс беруге қатысқан адамдардан 95,46%-ы Президент өкілеттігін ұзартуды жақтады».

1995 жылдың 30 тамызындағы республикалық референдумда Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы қабылданды. Оған азамат және адамның азаттығы мен құқығы — ең бірінші негіз етіп алынды. Жаңа қабылданған Негізгі заңда атқарушы, заң шығарушы және сот өкіметінің функциялары нақты атап көрсетіліп, олардың өзара қарым- қатынасы белгіленді.

«Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады; оның ең қымбат қазынасы — адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары».

Жаңа Конституцияда заң  ережелері республикадағы мемлекеттік  құрылыс талаптарымен үндестірілді.

1995 жылғы Қазақстан Республикасының  Конституциясында идеологиялық  көптүрлілік бекітілген, мақсаты  мен қызметі конституциялық құрылысты  күшпен өзгертуге бағытталған  қоғамдық үйымдардың қызметіне  жоне құрылуына тыйым салынған. Қалыптасып келе жатқан ұлттық  идеология тәуелсіз Қазақстанның  идеялары мен құндылықтарының  жүйесін бейнелеуі керек болды.

Ұлттық идеологияның негізгі мақсаты көп ұлтты Қазақстан тұрғындарын бір мемлекеттің азаматтары жиынтығы ретінде қайта жаңғырту болып табылады. Өйткені оларды біртұтас тарихи-мәдени дәстүрлер, бүгінгі күннің ортақ құндылықтары, ұмтылысы байланыстырады.

1998 жылдың қазан айында 1995 жылғы Конституцияға республикадағы саяси реформалардың іске асырылуына байланысты өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Ал 2007 жылдың мамыр айында президенттік-парламенттік республика моделінің дамуына заңдык негіз беретін өзгертулер мен толықтырулар енгізілді.

[өңдеу]Мемлекеттік басқару органдары

1995 жылғы Конституция бойынша Қазақстан унитарлы мемлекет болып табылады. Мемлекеттік өкіметтің бірден-бір қайнар көзі — халықтың өзі. Мемлекеттік өкімет бірегей, ол заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтары болып бөліну қағидасына сәйкес Қазақстан Республикасының Конституциясы негізі мен заңдарына сүйенеді.

Тәуелсіздік алғаннан бастап республикада демократияландыруға  бағытталған саяси өмір өзгерістері  байқала түсті. Бұрынғы уақытта  «өкімет—қоғам» формуласы іс жүзіне асырылса, ендігіде, керісінше, «қоғам — өкімет» негізге алынды. Мемлекеттік басқару органдары халыққа қалтқысыз қызмет ету арқылы құқықтық мемлекет пен еркін нарықтық экономикаға негізделген алдыңғы қатарлы азаматтық қоғам қалыптастыруы керек. Мазмұндық және құрылымдық жағынан келгенде, Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы 10 жылы ішінде мемлекеттік басқару органдары бірқатар өзгерістерді басынан кешірді. Құрылымдық өзгерістер мына төмендегіше көрініс тапты:

• 1990 жылдың 24 сәуірінен бастап Республика Президенті орнының енгізілуі;
• Қазақстан Республикасының Конституциясы атап көрсеткендей, өкіметтің үш тармақтық принципінің қолданылуы;
• орталық атқарушы органдардың қосалқы функцияларын жою, осыған байланысты «Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдар жүйесін реформалаудың кезекті шаралары туралы» 1997 жылғы Президент Жарлығы негізінде оларды ең кемінде 50%-ға қысқарту;
• «Қазақстан — 2030» стратегиялық даму бағдарламасында белгіленген міндеттерді орындау мақсатында олардың өзара іс-әрекетін реттеу үшін атқарушы органдардың функцияларын өзгерту.

Мазмұндық сипаттағы өзгертулер 1997 жылғы 10 қазандағы Қазақстан Республикасының стратегиялық дамуында («Кәсіптік мемлекет») нақты атап көрсетілді:

• «Біздің міндет — Қазақстанда нарықтық экономика үшін оңтайлы болатын

мемлекеттік қызмет пен басқару  құрылымының осы заманғы, тиімді жүйесін жасау;

• басым мақсаттарды іске асыруға қабілетті үкімет құру;
• ұлттық мүдделердің сақшысы бола алатын мемлекет қалыптастыру».

Аталған басымдылықты жүзеге асыру үшін 1999 жылы «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңға өзгертулер мен қосымшалар енгізілді. Осы шешімге сәйкес алдағы уақытта кадрларды таңдау, аттестациялау және қызметке тағайындау механизмі реттеліп отыратын болды. Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы мемлекеттік қызметке кадрлар даярлау үшін Мемлекеттік басқару академиясы мен Мемлекеттік қызмет агенттігі құрылды.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998—2000 жылдарға арналған іс-әрекет бағдарламасынан:

• «Үкіметтің алдағы үш жылға арналған басым міндеттері: стратегиялық жоспарлау мен бақылаудың бірыңғай жүйесінің негізінде ведомствоаралық жене салааралық үйлестіру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, кадрларды даярлау және іріктеу жүйесін жетілдіру, мемлекеттік органдардың функциясын орталықсыздандыру, олардың жұмысына жаңа ақпараттық технологияларды енгізу, тиісті заңдармен қамтамасыз ету болады».

[өңдеу]Қазақстан Республикасының Президенті

Толық мақаласы: Қазақстан Республикасының Президенті

Қазақстан Республикасының  Президенті мемлекет басшысы, оның ең жоғарғы жауапты қызметкері, ал мемлекеттің  ішкі және сыртқы негізгі бағыттарын анықтайды, сондай-ақ ішкі халықаралық  қатынастарда Қазақстан атынан сөйлейді. Президент мемлекеттік биліктің барлық тармақтарының келісімді қызметін және биліктің халық алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз етеді.

[өңдеу]Қазақстан Республикасының Парламенті

Толық мақаласы: Қазақстан Республикасы Парламенті

Қазақстан Республикасының  Парламенті республиканың заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы өкілетті орган. Парламенттің өкілетті мерзімі  — төрт жыл. Парламент екі палатадан: Сенат пен Мәжілістен тұрады. Парламент сессиясы палаталардың біріккен немесе бөлек отырыстары түрінде өтеді. Заң шығару ынтасы құқығы парламент депутаттарына, республика үкіметіне берілген.

[өңдеу]Үкімет

Толық мақаласы: Қазақстан Республикасының Үкіметі

Үкімет Қазақстан Республикасы атқарушы билігін жүзеге асырады, атқарушы органдар жүйесін басқарады және олардың қызметіне басшылық жасайды. Республика Премьер-министріқызметіне парламенттің келісімімен Президент сайлайды. Премьер- министрдің ұсынысымен Президент үкіметтің қызметін анықтайды, оның мүшелерін қызметіне тағайындайды және босатады, сондай-ақ республиканың үкімет құрамына кірмейтін орталық атқарушы органдарын құрады, жояды немесе қайта құрады.