Автор работы: Пользователь скрыл имя, 04 Марта 2013 в 05:20, контрольная работа
Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстарынын құрамы мен құрылымы
Жергілікті бюджеттердің кірістері мен шығыстары.
Жоспар
Мемлекеттің орталықтандырылған
ақшалай қорын қалыптастырумен
және пайдаланумен байланысты болып
келетін бюджеттің жұмыс жасауы
ерекше экономикалық нысандар - бюджеттің
түсімдері мен шығыстары арқылы
болып отырады. Олар құндық бөліністің
жекелеген кезеңдерін білдіреді. Категориялардың
екеуі де бюджеттің өзі сияқты
объективті және олардың өзгеше қоғамдық
арналымы болады: түсімдер мемлекетті
қажетті ақшалай қаражаттармен
қамтамасыз етеді, шығыстар орталықтандырылған
ресурстарды жалпымемлекеттік қажеттіліктерге
сәйкес бөледі. Бюджеттің түсімдері
табыстар, бюджеттік кредиттерді
өтеу сомалары, мемлекеттің қаржылық
активтері сатудан түсетін
Түсімдер мен шығыстардың
құрамы мен құрылымы накты әлеуметтік- экономикалық
Бюджеттің құрылымы бюджеттік сыныптама негізінде құрылады және мынадай бөлімдерден тұрады:
Бюджеттерді бекіту және бюджеттердің
атқарылуы туралы есептерді түзу
осы көрсетілген құрылым
Кестеден көрініп түрғандай,
кірістердің негізін салықтық түсімдер
құрайды, ал салықтық түсімдердің негізгі
көздері, бұрынғысынша қосылған құн
салығы мен қорпоративтік табыс
салығы болып табылады. Бюджет кірістерінің
басқа көзі - салықтық емес түсімдер,негізгі капиталды сат
Кірістер, бюджеттік кредиттерді өтеу сомалары, мемлекеттің қаржылық активтерін сатудан түсетін түсімдер, қарыздар бюджеттік түсшдер болып табылады.
Бюджеттің кірістері салықтық,
салықтық емес түсімдер, негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер, трансферттік түсімде
Салықтық түсімдер Салықтық кодексте белгіленген салықтар мен бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер болып табылады. Салықтық емес түсімдер - бюджетке төленетін міндетті, қайтарусыз төлемдер, байлаулы гранттар, сондай-ақ трансферттерден басқа, бюджетке тегін негізде берілетін ақша.
Негізгі капиталды
сатудан түсетін түсімдер мемле
Трансферттердің түсімдері - бұл бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, Ұлттық қордан республикалық бюджетке түсетін трансферттер түсімдері. Бюджеттік кредиттерді өтеу сомалсіры - бюджеттен алынған кредиттер бойынша негізгі борышты қайтаруға, сонымен бірге заңи тұлғалардың төленген мемлекеттік кепілдіктер бойынша талаптарды қайтаруына байланысты бюджетке түсетін түсімдер.
Қарыздар - мемлекеттік эмисссиялық бағалы кағаздар шығаруға және (немесе) қарыздар келісімшарттарын жасасуға байланысты бюджетке түсетін ақшалай түсімдер.
Мемлекеттің қаржылық активтерін сатудан түсетін түсімдер — заңи тұлғалардың, соның ішінде мемлекеттік меншіктегі халықаралық ұйымдардың, мүліктік кешен түріндегі мемлекеттік мекемелер мен мемлекеттік кәсіпорындардың қатысу үлестерін, бағалы қағаздарын, сондай-ақ мемлекеттік кәсіпорындардың жедел басқаруындағы немесе шаруашылық жүргізуіндегі өзге мемлекеттік мүлікті сатудан бюджетке түсетін түсімдер.
Бюджеттің шығындары қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджеттік қаражаттар. Шығындардың катаң максатты арналымы болады.
Бюджеттік кредиттер - қайтарымдылық, мерзімділік және ақылық негізде бюджеттен бөлінетін ақшалар.
Қаржылық активтерді сатып алу - заңи тұлғалардың, соның ішінде халықаралық ұйымдардың қатысу үлестері мен бағалы кағаздарын мемлекеттік меншікке сатып алуға бағытталған бюджеттік қаражаттар.
Қарыздарды өтеу - қазақстан Республикасы ратификациялаған мемлекеттік сыртқы қарыздар туралы, сондай-ақ ішкі қарыздар бойынша халықаралық келісімшарттарға сәйкес негізгі борышты өтеуге бағытталған бюджеттік қаражаттар.
Таза бюджеттік кредиттеу бюджеттік кредиттердің және бюджеттік кредиттерді өтеудің арасындағы айырма ретінде айқындалады.
Бюджеттік кредиттеу - бюджеттік кредитті беру, пайдалану, оған қызмет көрсету және оны өтеу туралы шешім қабылдау рэсімдерін кіріктіретін үдеріс. Бюджеттік кредиттер берілу мерзіміне қарай мынадай түрлерге бөлінеді: қысқа мерзімді - 1 жылға дейін, орта мерзімді - 1 жылдан 5 жылға дейін, ұзак мерзімді - 5 жылдан 30 жылға дейін.
Бюджеттік кредитті
өтеу деп кредиттік келісімшартқа
және Қазақстан Республикасы заңнамасына
сәйкес бюджеттік кредит бойынша негізгі
борышты қарыз алушының өтеуін айтады.
Қаржылық активтермен
операциялар:
Қаржылық активтер
мен операциялар бойынша сальдо
Қаржылық активтерді сатып алу және мемлекеттің
қаржылық активтерін сатудан түсетін
түсімдер Қазақстан Республикасы нормативтік
құқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырылады.Бюджет тапшылығы
(профициті) кірістер мен шығындар,
таза бюджеттік кредиттеу және кажылық активтермен операцияла
Бюджет тапшылығын
қаржыландыру қарыз алу және бюджеттік қаражаттардың
пайдаланылатын қалдықтары есебінен бюджет
тапшылығын жабу жолымен қамтамасыз етіледі.
Оның көлемі алынған қарыздар сомасының,
бюджеттік қаражаттаркалдықтары сомасының қарыздар
бойынша негізгі борышты өтеу соіуасынан
асып түсуі ретінде айқындалады.
Фюджет тапшылығын қаржыландыру мәні
оң белгімен белгіленеді және бюджет тапшылығының
шамасына сәйкес келеді.
Бюджет профицитін
пайдалану қарыздар бойынша негізгі борышты
өтеуге бюджет профицитін, қарыздық қаражаттарды,
бюджеттің пайдаланылатын қаражаты бос
қалдықтарын жұмсау жолымен жүзеге асырылады.
Оның көлемі қарыздар бойынша негізгі
борышты өтеу сомасының алынған қарыздар
және бюджеттік қаражаттың пайдаланылатын
қалдықтары сомасынан асып түсуі ретінде
айқындалады. Бюджет профицитін пайдалану
мәні теріс белгімен белгіленеді және
бюджет профицитінің шамасына сәйкес
келеді. Республикалық бюджеттің мұнайга
қатысты емес тапшылығы (профициті) Ұлттық
қор түсімдерінен басқа, республикалық бюджет шығыстары
Мемлекеттік бюжеттің тұрақтылығын
қамтамасыз етуге бағытталған орта
мерзімді перспективаға арналған Қазақст
Үкімет пен жергілікті
атқарушы орғандардың резевтері
республикалық және жергілікті бюджеттерді
әзірлеу кезінде жоспарланбаған
шығындарды, олардың тосындығына
және ағымдағы қаржы жылында щұғыл
қаржыландыруды талап ететіндігіне
байланысты қаржыландыру үшін республикалық
және жергілікті бюджеттердің құрамында
құрылады. Бұл резервтер: төтенше
резервті, шұғыл шығындарға, соттардың
шешімдері бойынша
Үкімет резервінің жалпы көлемі республикалық бюджет туралы заңмен белгіленеді.
Жергілікті атқарушы орған
резервінің жалпы көлемі тиісті жергілікті
бюджет түсімдері көлемінің екі
пайызынан аспауға тиіс. Төтени
Резерв құрамында көзделген ақша толық
көлемінде пайдаланылған жағдайда Үкімет немесе жергілікті атқарушы
орған қажет болған кезде Парламентке немесе тиісті мәслихатқа тиісті республикалық бюджет
туралы заңға немесе жергілікті бюджет
туралы мәслихаттың шешіміне өзгерістер мен толықтырулар
енгізу арқылы Үкімет немесе жергілікті атқарушы
орғанрезервтерінің мөлшерін үлғайту туралы ұсыныстар
енгізеді.
Үкіметтің немесе жергілікті атқарушы
орғанның резервінен бөлінген ақша қаржы
жылы ішінде пайдаланылмаған немесе ішінара
пайдаланылған жағдайда, бюджеттік бағдарламаның
әкімшісі бөлінген ақшаның пайдаланылмаған
бөлігін ағымдағы қаржы жылының соңына
дейін тиісті бюджетке қайтаруды қамтамасыз
етеді.
Үкіметтің және жергілікті атқарушы орғандардың
резервтерін пайдалану тәртібін Қазақстан
Республикасының Үкіметі белгілейді.[1]
2. Жергілікті бюджеттердің кірістері мен шығыстары.
Жергілікті бюджет (облыстық,
республикалық маңызы бар қаланың,
ауданның (облыстық маңызы бар каланың)
бюджеттері Бюджеттік
кодекспен айқындалған түсімдер есебінен
қалыптастырылатын және тиісті деңгейлердегі
жергілікті мемлекеттік орғанда
Жергілікті бюджеттердің
құрылымы мен бөлімдері республикалық
бюджеттің құрылымы мен бөлімдеріне
ұқсас. «Қазақстан Республикасының
Бюджеттік кодексіне», «
Жергілікті бюджеттерден
берілген кредиттерді өтеуден, коммуналдық
меншіктегі мемлекеттің қаржылық активтерін
сатудан, жергілікті атқарушы орғанның
қарыздарынан түсетін түсімдер жергілікті
бюджеттерге есептеледі.
Дамудың қазіргі кезеңінде Қазақстан
Республикасы жергілікті бюджеттері кірістерінің
негізін аумактағы шаруашылық жүргізуші
субъектілер мен халықты ң салықтық түсімдері
(40,9%) құрап отыр (15.1 кестені қараңыз). (2009
жылғы Бұл мэліметтерді қосымшалардан
қараңыз).
Қазақстан бойынша орта есеппен
жергілікті бюджеттерге түсетін
түсімдердің жекелеген
Бұл аспектіде республикалық
бюджет арқылы бюджеттік алынымдар
мен субвенциялар механизмінің көмегімен
түсімдерді қайта бөлу проблемасы көкейтесті
болып табылады, яғни объективті қағидаттарға
негізделген бұл механизмді меңгеріп
алуды қажет етеді. Мысалға, Алматы өңірінде айтарлықтай сәйкессіздіктер
бар: тек Алматы қаласының табыстық әлуеті
бүкіл мемлекеттік бюджеттің 25%-ға жуығын
құрайды, бұл уақытта қала бюджетінің
шығыстары мемлекеттік бюджет шығыстарының
7%-ын құрайды, бұл қала бойынша жиналатын
түсімдердің 2/3-сі республикалық бюджетке
жұмылдырылатынды білдіреді. Оның үстіне,
қалған 1/3 бөлігінен қала бюджеті республикалық
бюджетке бюджеттік алынымдар түрінде
түсімдердің тағы жартысын аударады. Қарсы
жағдайда Алматы облысының жалпымемлекеттік
әлуетте 2,6% салықтық әлуеті бола отырып, мемлекеттік
бюджет жиынының 4%-дан жоғары шығынын жасайды,
яғни бюджет субвенциялар есебінен 50%-ын қалыптастырады.
Жергілікті бюджеттердің проблемасы сондай-ак
олардың меншігін құрайтын шаруашылық
салалары (тұрғын үй-коммуналдық
шаруашылығы, мәдениет және шығармашылық
мекемелері, коммуналдық
инфрақұрылым - су құбыры, көлік, тазалау службасы
және басқалары) бюджеттерді қалыптастыруға
кіріс бермек түгіл өздері залалды болып
келеді және жергілікті бюджеттер қаражатта