Африканың ішкі сулары

              Африкада жер асты суларының қоры  624 км2 дүниежүзі інен үшіенші орынды иемденеді.  Оңтңстік Америка мен Азиядан кейінгі.   Ал, алып жатқан  аудан бойынша  432 км2 яғни  Азия елінен кейінгі екінші орында . Құрлықтың шөлді және шөлейтті аудандарда  жер асты суларының  мол қоры табылған.Өзендер сирек таралған құрғақ аудандарда жер асты суларының  мол қоры  жинақталған.

Сахарада, Судан мен Калахариде  жер асты  тұщы суының мол қоры анықталған. Тұщы су деңгейінің жер бетіне и жақын жатқан шөлді  аймақтарда құрма пальмасы өсетін шұраттар көп таралған.

Қорытынды.

                            Африка құрлық ішкі суларының  жылдық ағыны   мөлшері( 5400 км 3) бойынша  Еуразия мен Оңтүстік  Америкадағы  кейінгі  орында тұр.  Өзен-көл  жүйесі біпркелкі таралмаған.  Өзендер экватор  төңірегі мен  құрлықтың оңтүстік-шығысында жағалауында  жиі . Шөлді аудандарда  әсіресе  Сахарадағы климаттың  ертеде ылғалды болғандықтан  аңғартатын  құрғақ өзен арналары  ( вади)  көптеп кездеседі. Ірі өзендері  Нілд (6671 км) дүниежүзінлік  су ұзындығы  Конго,  Замбези,  Нигер, Оранж өзендері.  Өзен арналарында  шоңғалдар  мен сарқырамалар көптеп кездеседі. Замбези өзенінің бойындағы   атақты Виктория  сарқарамасы  көптеп кездеседі . Құрлық тағы өзендердің  гидроэнергия   мүмкіндігі өте жоғары. Құрлықтың шөлді және шөлейтті аудандарда  жер асты суларының  мол қоры табылған. Ірі артезиан алаптары  Сахара мен Калахари  жерінде жатыр.  Африкада көлдер негізінен  тектоникалық жарықтарда орналасқан.  Олардың ірілері  Виктория, Танганьика, Ньяса , Чад.

Табиғат байлықтарының  ішінде  адамзатың ең көп пайдаланатын-су жер шарында  пайдаланатын тұщы су қорының 70-на  жуық тегіс алқаптарын  суландыру мақсатында жұмсалады. Сонымен қатар  өнеркәсіп орындары мен  тұрмыс қажетіне пайдаланылатын су мөлшері  де тығыз келеді. Жер шарындағы  әрбір қала тұрғыны тәулігіне орташа есеппен 150 л су жұмсайды. Ал ірі қалаларда  бұл көрсеткіш одан да жоғары. Планета халқы  6 млрд-тан асып отырған.Қазіргі кезде өзінде  кейбір елдерде  тұщы су тапшылығы байқалады.Африканың өзендері  шоңғалды болып келеді, сондықтан тіпті  ірі өзендердің   бүкіл ұзына  бойында  кемелер жүзе алмайды.  Олардың су  энергиясының  орасан зор  қоры бар.Африканың өзендер жүйесінің  неғұрым  жиі таралған жері экватор  маңы мен материктің  оңтүстік-шығыс бөлігі. Шөлді аймақтарда  өзендер өте  аз.

              Африка көлдерінің  шаруашылық маңызы  зор. Шығыста  ірі көлдер кеме қатынасына пайдаланылады. Көлдер балықтарға өте бай. Солтүстік жарты шардағы  жылы жаққа ұшатын  құстардың басым  көпшілігі  осы көлдерге  қыстап шығады. Шығыс Африкадағы  табиғаты көркем  көл жағалауында  дүниенің әр түкпірінен  келетін туристер саны жыл сайын артуда.

Пайдаланған әдебиеттер:

1.      В.П Максаковский.  Дүние жүзінің  экономикалық  әлеуметтік география”., Алматы: “Рауан”, 1998 .

2.      Африка. Обший обзор. Северная Африка,-М.: Мысыль, 1982.

3.      Африка. Западная и Центраальная Африка .-М.: Мысыль, 1979.

4.      Африка . Восточная и Южная Африка ,-М.: Мысыль ,1981

5.      Т.В.Власова, М.А. Аришинова, Т.А. Ковалева .,“Физическая география материков и окенанов”.,-М.: Академия, 2005.

6.      Энциклопедия Я познаю мир. Страны и континенты М.: “Астрель”, 2001.

7.      Энциклопедия Планета Земля М.: “РОСМЭН”.2001.

8.      Низовцев В.А., Родионова И А.География. Емтиханға дайындалу М.: “Айрис -Пресо, 2003.

9.      А.М.Бейсенбаев,Н.Ә. Бейсебаева .Оқушы анықтамасы ., М.: “ Арман-ПВ”,2007.

1