Технологиялық жабдықты жобалау

Егер  К  2,5 болса, онда бекіту сенімділігін есептеуде оны К =2,5 деп (МЕСТ 12.2.029-77 сәйкес) алады. 

                       K = 1,5  1,2  1,0  1,0  1,0  1,0  1,0 = 1,8 

                   Яғни  К  2,5 шартына сәйкес  К=2,5  деп қабылдаймыз. 

       Қысу күшінің қажет мәнін статика  есебін шешу арқылы – дайындаманың  оған түскен күштердің әсеріне  тепе – теңдігін қарастыру  бойынша анықтайды. Ол үшін  дайындама схемасында (5 сурет) оған  әсер ететін барлық күштер, кесу  моменттері дайындаманың тіректік  және қысқыш элементтерінің контакт  жасайтын орындарындағы тірек  реакциялары мен үйкеліс күштері  көрсетіледі.

      

  Дайындаманың  кесу күштері мен моменттерінің  әсерінен мүмкін болатын жылжу  не айналу бағыттарын анықтап,  барлық күштердің жылжу бағытына  проекцияларының мәнін есептеп,  күшетр мен моменттердің теңдеулерін  жазу керек.        

                

М_б = 55,6 Н м;               Р₀ = 5134,9 Н;

                                             К = 2,5.      
 
 
 

Қысу  күші:                                      

                                          Р_{қ 1═}  
 
 

            15. Қысатын құрылғының  қозғалтқышын есептеу 

       Қозғалтқыштар бірінші және үшінші топтағы қысатын құрылғыларда қолданылады. Үшінші топтағы жетектер үшін пневматикалық, гидравликалық, пневмогидравликалық, механогидравликалық, центрдентепкіш-инерциялық және басқа түрлері қолданылады, ал үшінші топтағылар үшін  вакууммен жұмыс істейтін, магнитті, электростатикалық және басқалары қолданылады.

                                               
    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

              
 

Пневматикалық қозғалтқыш (жетек) 

       Пневматикалық жетек пневмоқозғалтқыштан, ауа түтіктерінен және әртүрлі пневматикалық аппараттардан тұрады. Энерготасушы бұл жерде сығылған ауа болып табылады, оның қысымы Р = 0,4 – 0,6 Мпа болады. Пневматикалық қозғалтқыштың беріктігінің есебі   Р = 0,6 МПа қысымға жасалады, Р_б күшін тудыратын қысым Р = 0,4 МПа деп қабылданады.

          Поршеннің  диаметрі  келесі  қатынаспен  анықталады: 

 

  

          Штоктың диаметрі:

 

 

         

 Екі  жақты әсерлі жетек екі бағытты  бастапқы күштерді (исходные усилия) туғызу үшін арналған: «итеретін» - ауаны цилиндірдің төменгі бөлігіне  бергендегі күш және «тартатын» (созатын) – оған кері бағыттағы  күш. Итеретін күш дайындаманы  қысқаннан босату және прихватты  әкелуге және дайындаманы бекітуге  жұмсалады.

       Поршеньді жетектердің негізгі  артықшылықтарының бірі – олардың  жылдам әсер етуі және тұрақты  күші болуы. Кемшілігі – жетектің  соққылық әсері, шу болуы. 
 

16. Өлшемдер  тізбегі

    Сайманның   қажетті  дәлдігін  анықтау   жүйенің  өлшемдер  тізбегін  талдау  арқылы  анықталады.

  Бөлшекті  станокта  өңдеу  кезінде станок  – сайман – аспап – бөлшек  жүйесі  қолданылады. Осының  бәрі  өлшемдер  тізбегі  деп аталады. 
 
                 

17. Құрастырылған сайманның  дәлдігін есептеу 

          Дайындаманы өңдеуге арналған  сайман білдек-сайман-аспап-бөлшек (ССАБ) жүйесінің құрама бөлігі  болып табылады. Сондықтан,  дайындаманы өңдеу дәлдігі сайманның өзінің жасалу дәлдігімен білдекке орнату дәлдігіне, қатаңдығы мен орнататын элементтерінің қажалып бүлінуге төзімділігіне байланысты болады.

   Сайманның қажетті дәлдігін жүйенің өлшемдер тізбегін шешу арқылы анықтауға болады: білдек-сайман-аспап-бөлшек (БСАБ).  Бұл кезде дайындаманың, яғни өлшемдер тізбегінің соңғы звеносының, орындалатын  өлшемінің қажетті дәлдігіне  сайманның қосар рөлі анықталады. Ол үшін орындалатын өлшемнің дәлдік шегін бөліктерге бөліп алады-да оның бір бөлігі сайманға тійісті  болады. Дегенмен көп жағдайда арнайы саймандардың жобасы жаңа бұйымды өндірісте  жасаудан бұрын дайындалады, осыған байланысты бұйымды жасауға қолданатын материалдың өңдеуге қолайлылығы, пайдаланылатын білдектердің түрі т.с.с. сұрақтар белгісіз болуы мүмкін. Сондықтан  сайманның дәлдік шегінің көрсеткіштері  көп жағдайда анықтамалар арқылы есептеледі.

   Сайманды  дәлдікке есептеудің мақсаты, оны таңдап алған параметр бойынша дайындауға қойылатын дәлдігін және бөлшектері мен элементтерінің өлшемдеріне  қойылатын дәлдік шегін орнату болып  табылады.

   Есептеу келесі сатылардан тұрады:

• Сайманның, өңделетін дайындаманың орны мен өңделу дәлдігіне әсер ететін бір немесе бірнеше параметрін таңдау;
• Есептеу реті мен есептеуге қажетті факторларды таңдау;
• Таңдап алған параметрлер бойынша сайманды жасаудың қажетті дәлдігін анықтау;
• Сайманның дәлдік шегін, өлшемдер тізбегіне кіретін бөлшектердің өлшемдерінің дәлдік шегіне үлестіру;
• Сайманның жинақталған сызбасындағы техникалық талаптарға (ТТ) сайманның дәлдігін қамтамасыз ететін пункт енгізу. 

   Есептеу параметрлерін таңдау қабылданған  базалау және дайындама мен сайманның  өзін бекіту схемасын талдау негізінде, және өңделетін өлшемнің қажетті  дәлдігін қамтамасыз ету бойынша  орындалады.

   Егер  дайындаманы өңдеу барысында  оның өлшемдері бір бағытта орындалса  сайман бір параметр бойынша, ал дайындаманың өлшемдері бірнеше бағытта орындалатын  болса, сайман бірнеше параметрлер  бойынша есептеледі.

   Сайманның есептеу параметрінің бағыты дайындаманы  өңдеуде алатын өлшемнің бағытымен  сай келуі керек. Өңделетін дайындамада  бірнеше бағыттағы өлшем алынатын болған жағдайда, сайманды дәлдік шегі және сызба бойынша жауаптылығы  жоғары бағыттағы бір параметрі  бойынша есептеуге болады.

   Нақты жағдайларға байланысты есептеу  параметрі ретінде келесі шамаларды  қабылдауға болады:

• Орнататын элементтердің беттерінің сайманның корпусының білдекпен жанасатын жазықтығымен салыстырғанда параллелдігіне және перпендикулярлығына қойылатын дәлдік шегі; 
• Бұрыштық және сызықтық өлшемдеріне қойылатын дәлдік шегі;
• Өстердің сәйкестігіне (соосность) қойылатын дәлдік шегі;
• Цилиндр тәріздес беттердің өстерінің перпендикулярлығына қойылатын дәлдік шегі т.с.с.

   Плита, корпус, кронштейн тәрізді дайындамаларда оның шетінен тесіктерге дейін және тесіктер арасында өлшенетін өлшемдері  бойынша тесіктер тесуге арналған кондукторларды есептегенде, есептеу параметрі  ретінде келесі шамаларды қабылдауға болады:   

   

• Втулкалардың  сайманның орнататын беттерімен салыстырғандағы орнына қойылатын  дәлдік шегі;
• Кондукторлар мен втулкалардың центірлерінің ара қашықтығының өлшемдеріне перпендикулярлығына қойылатын дәлдік шегі;
• Втулкалардың өстерінің сайманның орнататын элементтердің беттері және корпусының білдекпен жанасатын жазықтығымен салыстырғанда параллелдігіне және перпендикулярлығына қойылатын дәлдік шегі.

       Бұрғылау білдектерінде тесіктерді  өңдеудің ерекшелігі – сайман  конструкциясында кескіш элементтерді (кондукторлық втулкалар) бағыттаушы  тіректердің болуы. Аспаптарды  бағыттау және бағдарлау (орентация)  кесетін бөлік бойымен жүргізіледі.  Дайындамаларды кондукторларда  өңдеудің қате жіберушілігі (погрешность)  көп жағдайда бағыттаушы элементтердің  сайманның орнатушы элементтеріне  қатысты орналасуының қате жіберушілігіне  тәуелді. Сонымен бірге, кондуктордың  білдекте орнатылуына қатысты  қате жіберушіліктер өңделетін  тесіктердің координаттық орналасу  дәлдігіне әсер ете алмайды.  Сайманды білдекте бағдарлауға  арналған элементтер көп жағдайда  болмайды, кондуктордың орыны аспаптың  бағыттаушы элементке еркін кіруімен  анықталады, демек ондай технологиялық  жүйелер координаттарының басы  аспапты бағыттау үшін элементтерде  іске асырылады (материализуются).

       Аспапты күйге келтірудегі (настройка)  қате жіберушілік өңделетін тесіктің  өсінен ең үлкен мүмкін жылжу  мәніне тең болады, ал ол жылжу  аспаптың втулканың ішінде қиғаштануынан  болады. Мұндай қиғаш тұру аспап  пен кондукторлық втулка тесігінің  арасындағы саңылаудан тууы мүмкін. Аспаптың номиналды орнынан қиғаш  тұруының себептеріне мыналарды  жатқызуға болады:

• кесетін бөліктің айналған кездегі соғуы (биение);
• заточканың симметриялы еместігі;
• дайындама материалының біртұтас еместігі (структурасының нақты болмау);
• аспаптың бағыттаушы аспап тесігінің өсіне кіретін жеріндегі беттің ойлы-қырлы, тегіс болмауы.

 

                       Есепті мына теңдеумен шығарған  ыңғайлы:  

 

Мұнда К_с – жалпы қате жіберушіліктің статикалық құрамының бөлігін ескеретін коэффициент. 

          Бұрғылауда  К_с=1,0.

          Бұрғы диаметрі D=22. 

(мм); 
 

Сайманның суммарлы қате жіберушілігі   :

                                             

                             

                                    (мм).

                                                         ; 

 
 
 

                                  Тесік өсі орналасуының жылжуы 

                                                  , мм;

                                                    , мм;

                                            мм. 
 

              Бұрғының тайып жылжуы (Увод сверла) 

   Аспапты   келтірудегі қате жіберушілік  :

                                         , мм;

                                                     , мм;

                                          (мм).

Дайындаманы орналастырудағы  қате жіберушілік  :

                                             мм; 
 
 

                 мм;

                    мм.

   Сайманның конструктивті элементтерінің берілген параметрлері тесікті жасауды қамтамасыз ете алады.  

   18. Құрыстырылған   сайманды  қолданудың  экономикалық  тиімділігі                                

   Сайманды  пайдаланудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері мен  экономикалық тійімділігін есептеу методикасы РД 50-533-85 әдістемелік нұсқауларда келтірілген. 

   Осы нұсқауларға сәйкес келесі екі көрсеткішті  қолдану ұсынылады: