Жүйелік-бағдарламалау

• Электронды оқулықтың оқытудың негiзгi этаптарын бейнелейтiн

графикалық схема орналасқан кiлттiк экраны болуы тиiс. Бұл үйренушiге өзiнiң оқытудың қай кезеңiнде екендiгiн бiлiп отыруға мүмкіндiк туғызады;

• гиперсiлтемелер оқулықтың қай түсына алып баратынын дәл және анық көрсетiп тұруы керек;
• гиперсiлтемелердiң асты сызылатындықтан, оқулықтың материалында асты сызылған мәтiн бөлiктерi болмауы тиiс;
• оқу материалы бiр немесе екi беттен аспауы керек;
• гиперсiлтемелер тiзбегiнде олардың келесi қадамы қатаң логикаға сүйенiп құрылуы керек (Қайда алып барады? Ненi көрсетедi? Қажет пе?).
• программаның мiндеттi түрде iздеу жүйесi болуы қажет және кiлттiк сөздер мен мазмұн элементтерi арасындағы мета-тэгтер дұрыс қойылуы тиiс.

    Информацияны құрылымдау процесiн, жылжуды және гиперсiлтемелердi ұйымдастыруды бiлiмдi бейнелеудiң автоматтандырылған құралдарын қолданғанда тиiмдi болады.

    Түстер мен формаларды қабылдаудың физиологиялық ерекшелiктерiн ескеру. Адам көру сезiмiнiң көмегiмен 180 түрлі түстi қабылдай алады. Түс пен оның қосылыстарының безендiру мүмкіндiгi шексiз. Түрлі түс адамның көңiл-күйiне түрліше эмоциялық әсер ететiнi белгiлi.

     Кей түстер адамды дем алдырса, кей түстер шаршатады. Сонымен түстер комбинацмясы да адамға түрлі әсер бередi.

    Оқыту программаларын жобалағанда түстер мен формаларды қабылдаудың келесi физиологиялық ерекшелiктерiн ескеру керек:

• қызыл, қызғылт, сары түстер адамға тiтiркендiргiш ретiнде әсерiн тигiзедi. Мұндай әсер адамның нерв клеткаларын белсендiрiп, информацияны қабылдау қабiлетiн жоғарылатады;
• көк, көгiлдiр, жасыл дем алдырушы, ұйқы келтiргiш түстер;
• қоңыр,ашық-қызыл,  сұр, жасыл-сарғыш түстер нейтрал түстер;
• екi түстiң қосылысы, фон мен таңба түстерi көру ыңғайлылығына әсер етедi. Кейбiр түстер жұбы тек шаршатып қоймай, стресс жағдайына дейiн жеткiзуi мүмкін (мысалы, қызыл фонда жасыл түспен көрiнген әрiптер);
• программада қолданылатын шрифттердi таңдауда келесілердi ескерген жөн: бас әрiптер кiшi әрiптерге қарағанда ауыр қабылданады; тұзу сызықтар арқылы жазылған цифрлар жеңiл қабылданады; т.с.с.
• шрифт пен фонның ең жақсы қабылданатын жұптары: қара-көк фонда ақ әрiптер, ақ фонда қара әрiптер, көк фонда сары әрiптер;
• ақ фон түр-тұрпаттың ең күштi құралы болып табылады;
• кез-келген фондық сурет пайдаланушының көзiн тез шаршатып, материалды қабылдау тиiмдiлiгiн төмендетедi.
• адамның санасына мультипликация да қатты әсер етедi, анық, ашық түстi сутетер жылдам ауыстырылып отырса санада оңай сақталады;
• құрамында қозғалып тұратын объектi (анимация) бар оқу материалын қабылдау өте қиын, себебi қозғалып тұрған объект адамның назарын өзiне аударады. ”Анимациялық интерфейс – өте күштi қару, сондықтан оны аса сақ қолдану қажет. Әлемдi таң қалдырамын деген әрекет көп жағдайларда, пайдаланушының тез шаршауына соқтырады да, Бұл өз тарапынан бұкiл жүйенiң жұмысын қабылдамауға әкеледi”,- деп жазады М.Донской.

    Ендi Электронды оқулықтың сыртқы құрылымын, яғни пайдаланушыға көрiнетiн элементтерiн қарастырайық. Электронды оқулықтың қүндылығы әрине, оның тақырыптық мазмұнында. Егер оқулық кейiн сынақ не емтихан тапсырылуы тиiс пәннен болса, онда  бiр материалды үш түрлі құрылымда берген жөн:

    Мазмұндау мәтiн, сурет, кескiн, схема, кесте, график т.с.с. түрінде берiледi. Сонымен қатар мұнда, қарапайым оқулықта мүмкін емес, анимация, видео, дыбыстық эффектiлер сияқты компьютерге тән элементтер  орын алуы мүмкін.

    Схемокурс – оқулықтың мазмұнын қысқартылған мәтiн – график түрінде бейнелеу. Бұл оқу материалының құрылымын, ондағы негiзгi идеяларды түсiнуге септiгiн тигiзедi. Оқулық мазмұнын графикалық образдар арқылы бейнлеу мазмұнды ассоциативтi түрде есте сақтауда үлкен көмек бередi.

    Өзiн өзi бақылаудың тестiк жүйесi – оқу материалының мазмұны арнайы интерактивтi жүйенi пайдалану арқылы сұрақтар мен жауаптар түрінде берiледi. Тестiк жүйе көбiне алынған бiлiм деңгейiн тексеруге арналғандықтан, пайдаланушы үшін оқулықтың ең қызықты бөлiгi болып табылуы да мүмкін. Жүйе оқулықтың авторлары құрған тест сұрақтар қорынан тұрады. Бұл тестер қорын сынақ және емтихан қабылдау кезiнде де пайдалануға болады.

     Оқу материалының  бұлай үш түрде берiлуi,  пайдаланушының бiр оқу материалын бiрнеше рет қайталап шығуына мүмкіндiк туғызады. Бұл оқу материалын есте сақтауды жақсартады.

    Қазiргi ақпараттық коммуникациялық технологияларды пайдалану негiзiнде жаңа педагогикалық әдiстердi қалыптастыруға бағытталған бiлiм беру жүйесін ақпараттандыруды зерттеу iстерi оқулықтар шығарумен қатарласа немесе оның алдында атқарылуы керек.

     Компьютерлiк оқыту жүйелерiн жасау және қолдану үшін оның түрлерiнiң мүмкіндiктерi мен ерекшелiктерiн бiлу керек. Негiзгi КОҚ түрлерi келесi белгiлерi бойынша топтастырылады:

• пән мазмұнына бойынша;
• жүзеге асыра алатын педагогикалық мәселелерi бойынша;
• оқу материалын қамту көлемi бойынша;
• телекоммуникациялық пайдалану мүмкіндiгi бойынша;
• оқыту деңгейi бойынша;
• информацияны бейнелеу формасы бойынша.

     Пән мазмұны бойынша КОҚ-рi жаратылыстану, гуманитарлық, техникалық мазмұндағы болып бөлiнедi.

     Жүзеге асыра алатын педагогикалық мәселелерi бойынша жiктеу үшін алдымен КОҚ-рi шеше алатын мәселелердi қарастыру керек. Олар: пәндi оқудың мақсатымен танысу, оның негiзгi ұғымдары мен тұжырымдарын түсiну; түрлі деңгейдегi базалық дайындық жұмыстарын орындау; пәннiң практикалық есептерiн шешу дағдысы мен ебдейлiктерiн қадлыптастыру; эксперименттiк жұмыстар жасау дағдысын қалыптастыру; стандарты емес жағдайлардағы есептердi шешу қабiлетiн қалыптастыру; зерттелетiн объектiлердi, процесстердi игеру; бiлiмдi, дағды мен ебдейлiктi бекiту, орнықтыру; бiлiм мен дағды деңгейiн бағалау.

    Осы аталған педагогикалық мәселелердi шешу мүмкіндiгiне қарай КОҚ-рi келесi топтарға жiктеледi:

• теориялық және техникалық дайындық құралдары;
• практикалы<span cl