Кітапхананың жұмысын автоматтандыру

                                    6

РАБИС бағдарламасы барлық жергілікті есептеу жүйесінде (INTERNET) және WINDOWS 1995 - WINDOWS 2000 операциялық жүйенің басқаруымен жұмыс істейді.РАБИС бағдарламасы Қазақстан Республикасының Президенттік мәдениет орталығының кітапханасында енгізілген. Онда оқырмандар CD - дискшері мен басқа да аудиовизуальды құралдардың  көмегімен және өнердің бірегей шығармаларымен таныстырып,шетел тілдерін үйренуге мүмкіндік туғызады.Жаңа ақпараттық технологияны енгізуге байланысты кітапханада жергілікті жүйе және өте күшті сервер орнатылып республикалық - кітапханалық РАБИС бағдарламасы құралган.РАБИС барлық,түгелдей дерлік кітапхана процестерін автоматтандыруға қолданылады.Кітапханада: катализатор,оқырмандарды тіркеу,іздеу,қарау, тапсырыс беру,кітап беру модульдары жұмыс істейді. Кітапхана Қазақстан Республикасындағы Ұлттық кітапханадағы бірлескен каталогтандыру орталығына кіреді. Қазақ Экономикалық Университетінде жаңадан түсіп жатқан кітаптардың электронды каталогы қарастырылуда.Сонымен қатар каталогтарды электронды түрге енгізу жүріп жатыр.Тұрар Рысқулов атындағы Қазақ Экономикалық Университетінің оқытушы профессорлар - құрамының еңбектерінің,тақырыптық мәліметтер базасын құрастырып жатыр.

    Кітапхана жүйесінің экстенсивті методтардан интенсивті методқа көшуі үлкен баспа өнімдерінің өcyi кітапхана практикасының жаңа технологияға, осы жаңа базалардың жаңа тәсіл механизациясы мен автоматтандыруын қолданудан болады. Осы жаңа тәсілдерді енгізу - күрделі және көп жоспарлы, оны шешу үшін басқа саладағы жоғары дәрежелі мамандарды әр түрлі жолдағы және қызметтегі адамдарды тарту арқылы жүзеге асады. Академиялық кітапханаларда жұмысшылардың бәрі тек қана кітапханалық советтерде ғылыми түрде болады.

    Барша экономикалы процестерді басқаруды социалды - экономикалық система бойынша автоматтандыру өз алдына өзінің спецификасымен белгілі. Түп тамыры социалды мәдениетте,ол өзінің әсерлі спецификасымен автоматтандыруға қосады. Бұл жағдай көбінесе,мына фактіні аныктайды, қaзipгi белгілі басқаруды автоматтандыру теориясы (АСУ) өнеркәсіп жағдайларының материалды өнімімен жоғары дәрежеде болуында.

    ( 1993-2001 ) басқаруды автоматтандыру теориясы біз үшін осы теорияның ( АСУ ) барлық қыр-сырын ipi және үлкен өнеркәсіп орындарында,сонымен қатар муниципалды оқу системасына қолдануға мүмкіндік береді. Дәстүр бойынша басқаруды автоматтандыруда АСУ системасын құру қажет. Сондағы проект сапасы - САПР системасы,автоматтандыруды проектілеу болып табылады. Дегенмен де , көптеген қажырлы еңбек етудің арқасында АСУ-ды қолдану барынша тиімсіз деп шешілген болатын,ол шұғыл шешім қабылдауға тиімсіз еді.Ситуацияны анализдеуге есеп параметрлік,негіді технологиялық процестерді сапа, адалдық,өндіріске қатысты жағдайлардың бәріне дерлік сауалдармен болмайды. 

                                    7

    Бұл ақпараттарсыз басқарушылар бұрынғысынша,әлі күнге дейін,өз интуициясына сенумен жүрер еді. Кітапхананы ақпаратты түрде басқаруда автоматтандыру системасы (АСИОУ) орталығы қалалық, ақпараттандырылған арнайы топтар арқылы басқару жүйесіне eнгiзiлeдi :

-    ақпаратпен толық, мөлшерде қамтамасыз ету;

-    техника жағынан жабдықтау;

-    праграмалау мен математикалық жағынан көмек;

-    методтық, қанағаттандыру;

-    ұйымды жарақтандыру; 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

      8

2.2. Жазулар (мысал)

    Саны шекті, әр түрлі типті компоненттерден тұратын мәліметтер құрылымын жазба деп атайды . Компаненттер өpic деп аталады және оларды айыру үшін ат береді. Жазба типін сипаттау мына түрде болады :

< Тип  аты >= record

< Өpic тізімі >

end;

< Өріс тізімі > - өpic аттары мен олардың сәйкес типтерін көрсетеді.Өріс аты мен типінің арасына қос нүкте , ал соңына нүктелі үтip қойылып жазылады.

    Төмендегі мысалда 5 өpici бар. TStudent жазба типі және сол типтің Student айнымалысы сипатталған :  

   Туре

      TSudent = record

     Fam: string [20];

     Sex: Boolean;

      Date: string [8] ;

      Kurs: byte;

 End;

VAR Student: TStudent;

                Жазба айнымалысын тікелей сипаттауңа да болады:

 VAR

      Studen= record

     Fam: string [20];

      Sex:Boolean;

      Date: string [8];

      Kurs:byte;

 End;

              Жазбаның кез келген өpiciн көрсету үшін жазбаның атынан кейін нүкте қойылып , сонан соң өpic аты жазылуы керек. Мысалы:

    Student. Fam:='Kaлимов A.E.';

      Student. Sex:= true;

      Student. Date:= "02.11.83.';

      Student. Kurs:=l;

              Программалауда   with операторының көмегімен , жазба атын көрсетпей - ақ өрістерді пайдалана беруге болады. Мысалы:

   With Student do

    Begin

      Fam:='Kaлимов A.E.';

      Sex:=true;

      Date:='02.11.83.";

     Kurs:=l;

 End; 

9

    Турбо Паскальда нұсқалы өpicтepi бар жазбаларды пайдаланудың мүмкіндігі бар. Нұсқалы өpicтepi бар жазбаны сипаттаудың және оны пайдаланудың мысалы: 

  VAR

       Colon=record

       Case к: byte of

        l:(int:0..20);

        2:(sim:сhar);

        3:( Mass: array [1 ..10] of word);

        4:(STR: string [15]);

 end;

begin;

  .. .. ..

  Colon. k:=l; Colon.int:=10;

  Colon. k:=2; Colon.sim:='z';

  Colon. k:=3; Colon.mas[l]:=2000;

  Colon. k:=4; Colon.str:='Pascar’;

  .. .. ..

 End. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                    10            

3. Есептің қойылуы

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

11

Program Libruary; uses crt;

Tyre

      Biblioteka=record;

      l)Shifr:integer[15]; (шифр)

      2)Bookname:string[30]; (кітап аты)

      3)Book data:integer; (кітап.ш.жылы)

      4)Book page:integer; (қанша парақтан тұрады)

      5)Book language:string[3]; (кітап.тілі)

      6)Aftor:string[25]; (автор книги фамилия)

End;

Var

      K,N,M,D: integer;

      St:string[50];

      c:array [1..200] of biblioteka;

Begin

      clrscr

      Write ('scolko vvesti zapisey n=');

      Readln (n);

      For k:=l to n do

Begin

      Write с [k] do

Begin

      Write ('kod=');

      Read (shifr);

      Write('Fio=');

      Read( aftor);

      Write ('kitaptin ati=');

      Read (book's name);

      Write('data=');

      Read(book's data);

      Write ('kitaptin tili=');

      Read (bokk's language);

      Write ('kitaptin beti=')

      Read(book's page);

      End;end;

      End.

Clrscr;

         Writeln ('vvedite rezim poiska l:kod, 2:Fio, 3:kitaptin ati, 4:b.data, 5:kitaptin tili, 6:kitaptin beti');

Case M of

1 :Begin

Writeln (' vvedite kod');  
 

12

Readln (D);

For k:=l to n do Begin

With c[k] do

Begin if D= shifr then

Begin

      Writeln (shifr);

      Writeln (aftor);

      Writeln (Book's name);

      Writeln (book's data);

      Writeln (book's language);

      Writeln (book's page);

End;End;End;End; 

2: Begin

Writeln ('vedite Fio=');

Readln (st);

For k:=l to n do

Begin

      With c[k] do

Begin

      if st=aftor then

Begin

     Writeln (shifr);

      Writeln (aftor);

      Writeln (Book's name);

      Writeln (book's data);

      Writeln (Book's language);

      Wirteln (book's page);

End;end;end;end; 

3 :Begin

writeln ('vvedite kitaptin ati=');

readln (st);

for k:=l to n do

begin

      with c[k] do

begin

      if st=book's name then

begin

      writeln (shifr);

      writeln (aftor);

      writeln (book's name);

      writeln (book's data);

     writeln (book's language);

      13   

      wirteln (book's page);

end;end;end;end; 

4:Begin

writeln ('vvedite b data=');

readln (D);

for k:=l to n do

Begin

With c[k] do

Begin

If D=book's data then

Begin