Мотор майларының сипаттамасы

 Әрбір синтетикалық  майға қажетті шарттарды қолдану  керек,ең жақсы мүмкіндік беретіндерді  ерекше қолдануға болады. Ең басты маңызды жетіспеушілік синтетикалық майлардың минералдардан қарағанда ( 2-3 есе және одан да көп) қымбаттырақ болуы.       

      Синтетикалық  майлардың әртүрлілігі , ситетикалық  майлардың қасиеті химиялық құрылымға  тәуелді болады, сондықтан ол  топтастырудың негізгі белгісі болады.

• Көмірсутекті майдың (hydrocarbon oil, HC oil) көмірсутектердің изопарафиндері және алкилбензол негізі полиальфаолефиндер де жатыр.
• Полиэфирлі майдың негізінде:
• Қос негізді қышқылдардың эфирлері және алғашқы спирттері
• Эфирлі полиол, полифенолды эфирлері
• Полигликольды эфир ( мысалы полиалкиленгликольды эфир)
• Фосфорлы қышқыл эфирлері
• Силиконды майлар
• Фторлы эфирлі майлар

      Синтетикалық майдың әрбіреуі  топ ішінде құраммен және қасиеттермен  мономерлерді айыра алады. Әсіресе  әртүрлі қасиеттермен полигликольді және полиэфирді айыра алады. Сондықтан жалпы синтетикалық майлардың жеке түрлерінің қасиеттеріне мән береді. Әдетте синтетикалық майлар өндірушілері химиялық емес, техникалық арауларды иемденеді ( қолданады).

       Сондықтан тауарлық аттармен майлардың қасиеттері және жарамдылықтары туралы әр облыста нақтылы қолдануға болады. Синтетикалық майлардың минералдармен араластырушылығы синтетикалық майларды табиғатынан айырады және оған тәуелді болады. Көп тараған синтетикалық майлардың қасиеттері төмен болып келеді.

Гидравликалық май. Негізгі стандарт ұшу аппараттарындағы  гидростатикалық жүйеде, жер астылық қозғалыс және де ашық ауада эксплуатирленетін басқа механизмдерде қолданылатын гидравликалық майлардың белгіленуін бекітеді.    

       Стандарт  дамыған қондырғыларда қолданатын  гидравликалық майларда қолданылмайды.

       Гидравликалық  майларды белгілеу, белгі топтарынан  тұрады. Бірінші-  МГ әріпімен  белгіленеді ( минералды гидравликалық); екінші- топ белгісі санмен белгіленеді және кинематикалық тұтқырлықтың классы сыйпатталады; үшінші- әріппен белгіленеді және майдың эусплуатациялық қасиетіне байланысты майдың қай топқа жататындығын көрсетеді.

      Гидравликалық  май 40°C температурада кинематикалық  майдың көлеміне байланысты 2 кестеде көрсетілген класстарға бөлінеді.

 

? кесте.Гидравликалық  майдың кластары

Тұтқырлық класы	40°С температурадағы кинематикалық тұтқырлығы мм²/с (сСт)
5 7 10 15 22 32 46 68 100 150	4.14 – 5.60 6.12 – 7.48 9.00 – 11.00 13.50 – 16.50 19.80 – 34.20 28.80 – 35.20 41.40 – 50.60 61.20 – 74.80 90.00 – 110.00 135.00 – 165.00

 

      Гидравликалық мада барлық қобландыратын және көбіктенуге қарсы қоспалар тобын қосуға рұқсат етіледі.

      Полигликольді май. (polyglycols – PG, polyalkylene glycols - PAG). Осындай майлар DIN 51 502 стандартымен қысқартылған PG белгілейді. Олар дәл сондай – ақ синтетикалық майлардың үштен бірін құрастырады. Қасиеттері әртүрлі, негізгі мономерлердің және молекулалық массасына тәуелді.

Полиальфаолефинді  майлар (ПАО). (Polyalphaolefin  - PAO) барлық синтетикалық майлар үштің бірінен кең тараған. Олар әмбебап майланатын қасиеттермен ерекшеленеді, температуралардың кең аралығында жұмыс істей алады,қызмет мезгілінің барлығы, жоғары жабысқақтық көрсеткішке және қасиеттердің тұрақтылығына ие бола алады, металдардың коррозиясын болдырмайды, күйікті және бөлініп шығуларды келтірмейді, салулар және нығыздағыштар материалдарына жағымсыз ықпал жасауын көрсетпейді, минералды майлармен жақсы араласады. ПАО майы – ең арзан синтетикалық май.

Ароматты  қосылыстағы алкилдендірілген май. (alkylated aromatics ) көп жағдайларда алкилбензол (alkylbenzene) қолданылады. Базарға екі өнімді – алкилбензол түседі, жабысқақтықтың төмен көрсеткішімен, мұздатқыштардың компрессорларына арналған майлардың алынуына мұнай қоспасының майын және диалкилбензолды қолданады, өте жоғары жабысқақтық көрсеткішпен, парофинді және полиальфаолефинді майлардікі секілді осылардан төмен температуралы қасиеттермен құйып алады және арктикалық майлардың өндірісі үшін қолданады. Екі тактілі қозғалтқыштарға арналған моторлы майлардың айырмашылығы осыда.

Трасмиссонды майлар. Трасмиссионды май – механикалық, гидравликалық және гидрокөлемді трансмиссияларды майлау үшін арналған. Майдың құрамы мен қасиеті жұмыс жағдайы (температура, түйісу кернеуінің сырғанау жылдамдығы және т.б.) мен трасмиссияның конструкциясына байланысты.

Трансмиссионды май  матор майынан өзінің қасиетімен жұмыс шартының маңызды ерекшеліктерімен ерекшелінеді.

• Жану камерлары ыстық беттермен шектеспейді
• Отын жанулары өнімдермен байланысы болмайды
• Бір уақытта үлкен жылжу жылдамдығы мен жанасқан беттерде жоғары қысым мен байланысты болмайды.

       Трасмиссияның  агрегаттары бір корпуста барлық  жіберу түрлері және механизмдері  болуы мүмкін- тістілері, фрикционды, гидравликалық. Сондықтан трасмиссионды май әмбебап қасиеттерге ие болуы керек – механикалық тісті жіберуші және майланатын материалдарда, реттеуші құрылғыларда гидравликалық жіберулерге қуат беретін және сұйықты фрукционды жіберу кезінде ортаның байланысуын қамтамасыз ету үшін.

       Трансмиссионды  майлардың фунуциялары

• Тозудың төмендеуі
• Қажалу коэффициентінің азаюы
• Үйкелуші беттен жылудың бөлінуі
• Таттанудан сақтандыру
• Дірілді басу және қатты салмақпен түсетін соққыны ақырындату
• Өнімнің тоөуы және ластануын жою

   Фрикционды механизмерде

• Беттік тізілудің берік байланысуын қамтамасыз ету
• Қажеттік статистикалық және динамикалы коэффициенттің әр түрлі жылдамдықтағы сырғанауын қамтамасыз ету.
• Будың кіруін болдырмау және дірілді бәсеңдетумен экстримальді жағдайда майлауды қамтамасыз ету

       Гидромеханикалық  жіберуде

• Тозуды төмендату
• Тісті жіберу кезіндегі қажалуды төмендету  
• Фрикционды механизмдер үшін қажетті қажалу коэффиуиенттімен қамьамасыз ету
• Тататанудан сақтану
• Үйкелуші беттерден жылу бөлінуі

Трансмиссиондық майдың классификациясы. Негізгі стандарт бойынша минералдық трансмиссиондық май болып, автомобильдерге, тракторларға, тепловоздарға, ауылшаруашылығына, жол және құрылыс машиналарына басқа да техникаға жағу үшін қолайлы.

       Трансмиссиондық  майдың мағынасы белгілер құрамынан құралады, біріншісі ол әріптік мағынада – ТМ (трансмиссиондық май); екінші құрам белгісі ол сандармен және майдың эксплуатациондық құрамы бойынша; үшіншіден – сандармен және кинематикалық тұтқырлық класы бойынша;

        Кинематикалық тұтқырлық 100ºС температураға тәуелді, трансмиссиондық майды  4–ші кестеде класқа бөледі.

Тұтқырлық класы	Кинематикалық тұтқырлық 100ºС температурада	Температура, егер динамикалық  тұтқырлық 150 Па/с, ºС аспаса
9              12              18              34	6,00 – 10,99 11,00 – 13,99 14,00 – 24,99 25,00 – 41,00	35 35 – 26 18   -

     Трансмиссиондық  майдың құрам мағынасына мысал 

 ТМ – 5 – 9 ₃

 ТМ – Трансмиссиондық  май; 

9 – тұтқырлық класы; 

 З – майдың құрамында қоюланған қоспа;

     Трансмиссиондық  май қазіргі стандарт бойынша,  нормативті – техникалық және  шетелдік классификация қабылданғаны 5-кестеде көрсетілген. 

Негізгі стандарттың  мағынасы	Қабылданған майдың мағынасы	Нормативті – техникалық документация
ТМ -1 – 18 ТМ -1 – 18 ТМ -2 – 9 ТМ -2 – 18 ТМ -2 – 34 ТМ -3 – 9 ТМ -3 – 9 ТМ -3 – 18 ТМ -3 – 18 ТМ -4 – 9 ТМ -4 – 18 ТМ -4 – 84 ТМ -5 – 12З (РК ) ТМ -5 – 18	ТС – 14,5 АК – 15 ТСп – 10 ЭФО  ТЭп – 15 ТС  ТСЭп – 8 ТСп – 10 ТСп – 15К  ТАП – 15В ТСз- 9гип  ТСп – 14гип  ТСгип ТМ5 – 12рк ТАД – 17И	ТУ 38 101110- 81 ТУ 38 001280- 76 ТУ 38 101701- 77 МЕСТ 23652- 79 ОСТ 38 01260- 32 ТУ 38 101313- 77 МЕСТ 23652- 79 МЕСТ 23652- 79 МЕСТ 23652- 79 ОСТ 38 01158- 78 МЕСТ 23652- 79 ОСТ 38 01260- 82 ТУ 38 101844- 80 МЕСТ 23652- 79

 

					0816000-ДЖ-13	Бет
						4
Өзг.	Бет	Құжат № докум	Қолы	Күні

 

					0816000-ДЖ-13
Өзг.	Бет	Құжат № докум	Қолы	Күні
Жетілд.		Болатпекқызы			Мотор майлары	Белгі			Парақ	Парақтар
Тексерг.		Бауыржанова				Д	Ж		3	2
Т.бақыл.		Бауыржанова				«Семей» колледжі
Н.бақыл.						ХимТк-41 тобы
Бекіткен .