Қазақстаның мұнай өндеу зауыттары

Пайдаланылған жылдарда зауыттың акционерлері және заңды мәртебесi бірнеше рет өзгердi:

• 1978 – 1994 жылдары– “Павлодар мұнай қайта өндеу зауыты” (ПМӨЗ);
• 1994 - 1997 жылдары- “Павлодар мұнай қайта өндеу зауыты” акционерлік қоғамы (ПМӨЗ АҚ);
• 1997 – 2000 жылдары- “Павлодар мұнай қайта өндеу зауыты-ССL” жабық акционерлік қоғамы (ПМӨЗ- ССL ЖАҚ);
• 2000 жыл (VII-XI) - “Павлодар мұнай қайта өндеу зауыты” акционерлік қоғамы (ПМӨЗ АҚ);
• 2000 жылдың қараша айынан бастап - “Павлодар мұнай-химиялық зауыты” акционерлік қоғамы (ПМХЗ АҚ);
• 2009 жылдың тамыз айынан бастап - ПМХЗ АҚ « ҚазМұнайГаз »Ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамының құрамына кірді.

Әртүрлi уақытқа зауыттың ұжымына директорлар басшылық еттi: В.И. Брендес, А.Н. Белоусов, Г.Г. Мощенко , С.А.Мералиев, О.М. Ли., А.И. Дука, Д.Ш. Жарасов ,Ю.М. Гинатулин , Р.С. Бектуров , В.Г. Фомин. 2009 жылдан бастап  Ш.А. Данбай басқарады. 

 

 

 

 

 

 

 

 

«ПМХЗ» АҚ өндірілетін өнімдер  каталогі

№ п/п	Өнімдер аттары	НД көрсеткіші	Маркалар аттары (сорт)
1	Автомобиль бензині боялмаған	СТ АО 39334881- 001-2006	АИ-80
			АИ-92
			АИ-95
			АИ-98
2	Жаздық дизель отыны	ГОСТ 305-82	Л-0,2-40;
			Л-0,2-62
3	Жаздық дизель отыны және салқындау температурасы төмендетілген	СТ АО 39334881- 003-2006	ПЗ-0,2 минус 30
			ПЗ-0,2 минус 25
			ПЗ-0,05 минус 30
			ПЗ-0,05 минус 25
			Л-0,2-40
			Л-0,2-62
			Л-0,05-40
			Л-0,05-62
4	Реактивтi қозғаушылар үшiн  отын	ГОСТ 10227-86	ТС-1 высший сорт
			ТС-1 первый сорт
5	Мұнайлы мазут отыны	ГОСТ 10585-99	Топочный 100 -малозольный вид  IV
			Топочный 100 -зольный вид  IV
			Топочный 100 -малозольный вид  V
			Топочный 100 -зольный вид  V
6	Битум мұнай шатыр	ГОСТ 9548-74	БНК 45/190
			БНК 40/180
			БНК 90/30
7	Тұтқырлы мұнай жол  битумдары	СТ РК 1373-2005	БНД 90/130
			БНД 60/90
8	Сығылған көмірсутек газы	ГОСТ 20448-90	СПБТ
9	Сығылған көмірсутек газы	ГОСТ 20448-90	БТ
10	Техникалық газды күкірт	ГОСТ 127.1-93	9998
			9990
			9995
			9950
			9920
11	Мұнайлы кокс	СТ АО 39334881- 005-2009
12	Техникалық көмiртектiң  өндiрiсi үшiн ауыр мұнай шикiзаты	СТ АО 39334881- 007-2009	марка А
			марка Б

 

 

 

 

 

 

 

 

Негізгі қондырғлардың  техникалық сипаттамасы

 

Технологиялық комплекс ЛК-6У       Технологиялық комплекс КТ-1

 

 

 

 

Битумдар  өндіретін қондырғыла  Кокстеуді баяулататын қондырғы

 

 

 

 

 

 

 

 

Күкірт  өндіретін қондырғы                           Газдарды сығатын парк

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жанармайлардың                              Тауарлық - шикiзат парктері              

  араластыратын түйiн    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

" Шымкентнефтеоргсинтез"  ААҚ

 

Алғашқы мемлекеттiк тiркеудiң  датасы - 31.12.93, дата соңғы қайта тiркеулер - 02.04.99. Ұйымдастыру - заңды форма – ашық акционерлiк қоғам. "Шнос"  ААҚ негiзгi қызметі мұнайды өңдеу болып табылады және мұнай өнiмдерiн сату. Негiзгi өнiм бензин, дизель отын, мазут, керосин және сұйытылған газбен көрсетілген. "Шнос"  ААҚ негiзде 1993 жылында Шымкент құрылған мұнай өңдейтiн зауыт. Шымкент МӨЗiнiң негiзгi қуатты 80-шi жылдардың ортасы және 90-шi жылдардың басы  пайдалануларға енгiзiлдi. Зауыттың жобалық қуаты 7 миллион тонналарды құрайды. Қазақстан үкiметi 1996 жылдың шiлдесiнде "Шнос" ААҚ жекешелендiрдi,"Казвит Холдингс Лтд"(Kazvit Holdings Ltd -"Казвит")-ке барлық жай акцияларды сатып, Гибралтарда  тiркеулi және "Казкоммерцбанк"-пен ААҚ аффилиированды серiктестiк. Келісім шарт мәлiметіне сәйкес "Казвит"  инвестициялық мiндеттемелерді өз мойнына алды $150 (зауыттың инвестициясынан меншiктi пайдасын  қоса) миллион көлемде 2001 жылдың 31 желтоқсанына дейiн және оны iске асыруы керек.

 

ААҚ Өндіретін  мұнай өнімдері(мың тонна)

Өнім аттары                      1997               1998           1998              2000

Бензин                                872                793            797                620

Дизель отыны                    988                1011           961                 857

Мазут                                 1195               1398           1334            1286

Керосин                             148                 140             14                     20

Сұйытылған газ                27                   50                82                   94

Пештік отын                      0                     0                 2                       0

Нәтижесі                            3230                3391           3190                2876

 

 

Шикізаттың өзгеруіне  байланысты өндірісті де техникалық тұрғыдан қайта жарақтау қажет болды, сондықтан мынадай шаралар іске асырылды:

• бензинді риформингтеу қондырғысын қайтадан жарақтау;
• реакторлардың катализаторларын және ішкі Құрылыс белшектерін, «Пакинкос» жылу алмастыру қондырғысын алмастыру және процестің қысымын азайту;
• дизельдік отынды гидротазалау қондырғысын катализдік парафинсіздендіруге лайықтап қайтадан жарақтау;
• авиациялық отынды гидротазалау қондырғысын керосиндік фракцияны парафин сіздендіруге лайықтап қайтадан жарақтау;
• К-102 атмосфералық тізбекті қайтадан жарақтау;
• төртінші фракцияны, яки ауыр дизельдік фракцияны тізбектен шығару және осы тізбектің ішкі құрылысын өзгерту;
• баяу кокстау қондырғысын термикалық крекингке лайықтап қайтадан жарақтау;
• бу жоне ыстық су шығаратын қазандық тұрғызу .

1985 жылы тұрғызылған Шымкент мұнай өңдеу зауыты республикадағы ең жаңа зауыт болып табылады. Зауытта Қазақстанның үш мұнай өңдеу зауыты шығаратын мұнай өнімдерінің қазіргі көлемінің шамамен 30%-ы қайта өңделеді. Шымкент МӨЗ – бұл Қазақстанның оңтүстігінде, республиканың халық ең тығыз қоныстанған бөлігінде орналасқан мұнай өңдейтін бірден бір зауыт. Осы кәсіпорынынң қолайлы географиялық орналасуын және жоғары техникалық мүмкіндіктерін есепке алса, ішкі және сыртқы нарықтарға жеткізілімдерді жүзеге асыру үшін онда барлық алғышарттар бар. Шымкент МӨЗ-ның жобалық қуаттылығы жылына 5,25 млн тонна немесе шамамен 40,65 млн баррель мұнайды құрайды. Зауыт ПҚҚР компаниясы мен үшінші тараптардың мұнайын қайта өңдеп, толлинг негізінде жұмыс істейді. Мұнай өнімдерінің сұрыпталымына бензиннің түрлі сұрыптары (Aи-80, Aи-92 және Aи-96), дизельдік отын, авиациялық керосин, сұйылтылған газ, вакуумдық газойль мен мазут кіреді. Кәсіпқой әрі жоғары технологиялық өңдеу үрдісін қолданудың әрі Құмкөл мұнайының айрықша жоғары сапасының нәтижесінде, «ПетроҚазақстан» компаниясының өнімдерінің сапасы жоғары болып келеді. 2010 жылы МӨЗ мұнай өңдеу көлемі 4,58 млн тоннаға жетіп (жоспар бойынша 4,1 млн тонна), бұл өткен жылдың көрсеткішін (көлемі 4 млн тонна болғанда) айтарлықтай арттырған.

Компанияда сертификаттау аудиті өткізілді, оның шеңберінде біріктірілген  менеджмент жүйелерінің ИСО 14001:2004 стандартының талаптарына және экологиялық менеджмент жүйесі бойынша Нұсқаулықта, құжаттандырылған рәсімдерде және басқа да басшылыққа алынатын құжаттарда келтірілген талаптарға сәйкестігі тұрғысынан жұмыс істеуі тексерілді. Аудитпен кәсіпорынның аудит  жүргізу жоспарында көрсетілген  барлық бөлімшелері: мұнайды қабылдау, сақтау, қайта өңдеу, мұнай өнімдерін  шығару бөлімшелері қамтылды. Аудит  жүргізу барысында өндірістік қызметтің  техникалық және экологиялық қырлары, сондай-ақ экологиялық заңнаманың, нормативтік ұйғарымдардың және басқа да негізге алынатын құжаттардың  тиісті талаптары ескерілді. Соңында  аудиторлар командасы ISO 14001:2004 талаптарына  сәйкес экологиялық менеджмент жүйесін  ендіру бойынша кәсіпорынның атқарған қызметіне оңды баға берді. Экологиялық  көрсеткіштер мониторингі мен операциялық  бақылаудың жақсы ұйымдастырылғаны, зауыт зертханасының тамаша жұмысы, қауіпсіздіктің қамтамасыз етілуі, құю-қотару эстакадасының тамаша күйде екені, зауыттың тазартқыш құрылыстарын жұмыс  күйінде ұстау және оларды ағындысыз  жүйені ендіру мақсатында қайта құру бойынша атқарылған жұмыстар айрықша  атап өтілді.

Мұнайды өндіріп, және жоғары сапалы мұнай өнімдерінің кең ауқымды  сұрыпталымын шығара отырып, «ПетроҚазақстан» компаниясы өзінің өнімдерін Қазақстанда  да, сондай-ақ республикадан тысқары  жерлерде де сатып өткізеді. Құмкөл мұнайы халықаралық нарықта жоғары бағаланады және сапасы жағынан халықаралық  «Брент» мұнай эталонына сай  келеді.

2006 жылдың шілде айынан бері, «Қазақстан-Қытай құбыр жолы»  (ҚҚҚ) «Атасу – Алашанькоу»  іске қосылғаннан бастап, «ПетроҚазақстанның»  мұнайы Қытай Халық Республикасына жеткізіледі. Бүгінгі таңда ҚҚҚ экономикалық тұрғыдан неғұрлым мақсатқа сай тасымалдау бағдары болып табылады. 2009 жылы ҚҚҚ жүйесі арқылы Қытайға жылына 2,7 млн тонна мұнай жеткізілді, бұл компанияның барлық мұнай экспортының 100%-ын дерлік құрады. 2010 жылдың 1-ші жартысында ҚҚҚ арқылы 1,5 млн тонна мұнай жеткізілді, бұл 2009 жылғы тиісті кезеңнің деңгейінен 13%-ға асты.

Компанияның сондай-ақ «ҚазТрансОйл»  АҚ-ның Шығыс филиалының құбыр  өткізгіш жүйесін пайдалану мүмкіндігі бар, ол арқылы мұнай ПҚОП, Шымкент  мұнай өңдеу зауытына қайта өңдеу  үшін тасымалданады. Шымкент мұнай  өңдеу зауытында компания жылына 2 млн тоннаға жуық мұнайды қайта  өңдейді де, содан кейін мұнайды  қайта өңдеудің бензин, дизельдік  отын, отындық мазут, авиациялық керосин, вакуумдық газойль және сұйылтылған  көмірсутекті газ (СКСГ) сияқты өнімдерін  сатып өткізеді. Жыл сайын Шымкент  мұнай өңдеу зауытынан ішкі, сондай-ақ сыртқы нарықтарға 4 млн тоннаға  жуық мұнай өнімдері тиеп жөнелтіледі. СКСГ мұнай өңдеу зауытынан және «Ақшабұлақ» кен орнынан Орталық  Азия, Шығыс және Батыс Еуропа елдеріне, сондай-ақ ішкі нарыққа жеткізіледі.

Мұнай өнімдері маркетингінің басым  бағыттары ішкі нарық, атап айтқанда, елдің Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы, Қызылорда облыстары сияқты халық  тығыз қоныстанған аймақтары, сондай-ақ Шығыс Қазақстан, Қарағанды облыстары, Алматы мен Астана қалалары болып  табылады, бұл мұнай өнімдерін  жалпы сатып өткізу көлемінің 70%-ын құрайды. Компанияға меншікті және жалға  алынған парктің 2240 дана вагон-цистерна тиесілі.

.Бірлескен Қазақстан-Қытай кәсіпорнының вице-президенті Азамат Әкішев кәсіпорын өз ресурстарын әзірше толық қуатымен пайдаланбай келе жатыр деп санайды. Ол соңғы он екі жыл бойы «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясының құрылымында жұмыс істеп келеді, сондықтан мұнай өнімдері нарығын жақсы біледі. Сөз арасында, бүгін Азамат Нұрдәулетұлы өзінің елу жылдық мерейтойын атап өтеді, алайда біздің кездесуімізге себеп болған – зауытты жаңарту бойынша ауқымды бағдарлама, оны іске асыру қажет екені туралы Қазақстан халқына арнаған Жолдауында Елбасы айтқан болатын.

Біздің зауыт өнімдерді жеткізу  тұрғысынан алғанда Қазақстанның ең бір тұрақты мұнай өңдеуші  кәсіпорны болып табылады. Өткен  жылы Шымкент мұнай өңдеу зауытында 4 308 190 млн тонна мұнай қайта  өңделді. Өсу серпіні түсінікті  болуы үшін, мұның осының алдындағы  жылға қарағанда ширек миллион  тоннаға артық екенін айтайын. Алдымызда  ашық түсті мұнай өнімдерін шығару көлемін арттыру міндеті тұр. Ол үшін зауытта жаңа техникалық жағдайлар (стандарттар) әзірленді, ал өткен жылғы  мамыр айынан бастап жаздық дизельдік  отынның жаңа ДТЛ + -5 маркасының өндірісі игеріліп, сертификатталды. Бұл жаз  айларында дизельдік отынды шығаруды арттыру есебінен ашық түсті мұнай  өнімдерін шығару бойынша зауыттың көрсеткіштерін жақсартты, сондай-ақ әсіресе  егіс кезеңінде жанар материалдардың осы түріне деген артып келе жатқан мұқтаждықты қанағаттандыруға мүмкіндік  берді. Зауыт сондай-ақ экологиялық  менеджменттің ең озық талаптарына және нормаларына сәйкес жұмыс істей алатынын табысты дәлелдеді. Тиісті халықаралық аудит жүргізілгеннен кейін, 2008 жылы мұнай және мұнай өнімдерін қайта өңдеу, тасымалдау, сақтау секілді қызмет түрлерін қамтитын ұйымдастырушылық құрылымның ISO 14001:2004 халықаралық стандартының талаптарына сәйкес әрекет ететінін куәландыратын сертификат берілді. Сондай-ақ технологиялық процессті бақылауды жетілдіруге бет алған зауытта тағы бір маңызды жаңалық: «Сигма-файн» (Sigma-Fine) кешенді компьютерлік жүйесін іске қосу аяқталып қалғанын айта кеткім келеді. Бұл жүйе мұнай және мұнай өнімдерінің материалдық балансын есептеп шығаруға, және де кез келген уақыт кезеңі үшін тораптар, қондырғылар, цех пен зауыт бойынша бөлек есептеп шығаруға арналған.

Солай болғанымен, бізде түйінді  мәселелер де бар. Зауыт елдегі үш мұнай өңдеу зауытының арасындағы ең «жас зауыт» екеніне қарамастан, қысқартылған тәсім бойынша жұмыс  істейді де, мұнайды қайта өңдеу  тереңдігі жағынан Павлодардың  мұнай өңдеу зауытынан кем  түседі. Мұның негізгі себебі –  баяу кокстау мен катализдік крекинг  қондырғыларының, яғни, ашық түсті мұнай  өнімдерінің көбірек пайызын  шығарып алуға мүмкіндік беретін  екінші дәрежелі екі үрдістің технологиялық  тізбекте болмауы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Экономикалық дамудың  нәтижесінде соңғы жылдарда Қазақстан  Республикасында жалпы әлемдікке  ұқсас үрдіс қалыптасуда - мұнай  өнімдері тұтынылуының өсуі және тұтынылатын  мұнай өнімдері сұрыпталымының өзгеруі, отын сапасына қойылатын талаптардың, экологиялық талаптардың қатаюы.