Автор работы: Пользователь скрыл имя, 02 Ноября 2011 в 19:22, реферат
Витаминдер дегеніміз – барлық тағам мен азық – түлік өнімдерінде, жем - шөпте шағын мөлшерде ғана кездесетін, ал адам мен жануарлар ағзасында бірқалыпты тіршілік үшін өте қажет төменгі молекулала органикалық заттар. Астық құрамында витаминдер аз мөлшерде кездескенімен, олардың ағзаға тигізетін әсері өте үлкен.
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . 2
I.ВИТАМИНДЕР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК . . . . 3
1.1 Витаминдер туралы ілімнің даму тарихы . . . 7
II ВИТАМИН ТҮРЛЕРІ . . . . . . . . 11
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . 31
ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . 32
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . 2
I.ВИТАМИНДЕР
ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК . . . .
1.1 Витаминдер туралы ілімнің даму тарихы . . . 7
II ВИТАМИН
ТҮРЛЕРІ . . . . . . . .
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . .
ӘДЕБИЕТТЕР . . . . . . . . . 32
I. ВИТАМИНДЕР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
Витаминдер дегеніміз – барлық
тағам мен азық – түлік
Егер үнемі тамақтың бір түрімен ғана қоректену, сондай-ақ ұзақ уақытқа созылған саяхат кезінде адамдарда ұшырасатын бірқатар сырқаттардың қоректе кейбір заттардың жетіспеуінен болатыны белгілі болды.
Азық – түлікте жүгері
Олардың едәуір бөлігінің құрамында амин тобы да, азот та болмайды. Осыған қарамастан мұндай ауыстырылмайтын тіршілік факторы үшін «витамин» деген тарихи термин сақталып қалды.
Адамның және жануарлардың ағзасында, өсімдік тектес азықтарда витаминдердің алғы шарты сияқты қосылыстар болады. Олар провитаминдер (каротиндер, стеролдар) деп аталады. Мұндай провитаминдер тиісті активті қалыпқа түскеннен кейін сәйкес витаминдерге айналады.
Витаминдер жетіспеген жағдайда ағза ауруға шалдығады. Химиялық құрылысы жағынан витаминдер алуан түрлі. Олар құрамында 18-20 көміртек атомы бар циклді көмірсутектер мен қанықпаған - лактандар, аминоспирттер, қышқылдардың амидтері, циклогександар, хош иісті қышқылдар, нафтохинондар,, имидазол, пиррол тағы басқа да циклді қосылыстардан тұрады. Витаминдердің басым көпшілігіне спиртті және карбоксилді топтар тән. Тек кейбіреулерінде ғана амин тобы болады. Кейбір витаминдер ағзаға да синтезделеді. Олар қоректік заттармен ағзаға түсіп, зат алмасуға, ағзаның өніп-өсуіне әсерін тигізеді. Витаминдер негізінен тек өсімдіктерде пайда болады.
Витаминдер, сол сияқты жоғары
дәрежелі өсімдіктер мен
Ағзаға тағамдар арқылы келіп түсетін белоктардың, майлардың, көмірсулардың және минералдық тұздардың алмасуын тездететін және реттейтін де витаминдер. Витаминдерді тек дәрі-дәрмек ретінде қарастырып, оларды түрлі аурулардың алдын алып күресу үшін қолданылатын заттар деп қарау қате. Бұларды тағамдық заттар деп қарауымыз тиіс, өйткені витаминдер тағамның құрамына кірмесе, онда тіршіліктің қалыпты жайы бұзылады.
Ерте көктемде адамдардың әл-
Осы жоғарыда аталған
Әрине, болады.
Қазіргі кезде көпшілік
Витаминдердің адам ағзасы үшін биологиялық мәні өте зор. Олар ағзадағы зат алмасу процестерін жақсартады, ағзаның әр түрлі жұқпалы ауруларға қарсы күресу қабілетін күшейтеді және адамның жұмыс істеу қабілетін жақсартады. Сонымен қатар әрбір витаминнің ағзада ерекше орындайтын өз міндеті бар.
Азық-түлікте, жем-шөпте ұзақ уақыт бойы витаминдер болмаса, ағзаның витаминді сіңіру қабілеті бұзылса, ауру пайда болады. Ондай ауруды авитаминоз деп атайды. Қоректе ұзақ уақыт С витамині болмаса, ағза құрқұлақ ауруына ұшырайды. Мұндай витаминдер жоқ жағдайда құр-құлақ – С – авитаминоз деп жазу қабылданған. Осылайша рахит Д - авитаминоз, бери-бери – В1 – авитаминоз т.с.с.
Авитаминоз ауруларын
Витаминнің жетіспеуі жиі
Кез келген витаминді ағзаға
қалыптан тыс көп беру
Жүргізілген ғылыми
Басқа тағамдарға қарағанда сүтте жеткілікті мөлшерде көптеген витаминдер бар және олар ағзаның тұрақты да негізгі қайнар көзі ретінде ерекше орын алады. Барлық витаминдер ағзаға комплексті әсер етіп, бірін-бірі толықтырады. Олар ағзада жетіспесе, зат алмасу бұзылып, денсаулықтың нашарлауына әкеп соқтырады.
Негізгі қоректік заттармен (
Сөйтіп витаминдер - әр түрлі химиялық жаратылыстың органикалық қосылуы, тағамның басқа ештеңемен алмастыруға болмайтын заттары.
1.1 Витаминдер туралы ілімнің даму тарихы
Витаминдерді зерттеуді ең
1913 жылы Макколлум және оның
шәкірттері жануарлардың
1928 жылы Сент-Дьерьди С
1948 жылы Смит, Фолкерс т.б. В12 витаминін тапты. Бұл витаминнің жетіспеуі адам ағзасында қанның азаюына әкеліп соқтыратыны белгілі болды.
Қазіргі кезде барлық
Сол сияқты витаминдерді ол
жетіспеген кезде ұшырайтын
Сөйтіп, витаминдердің тағамдық заттарда жетіспеуінен болатын дерттер көне заманнан-ақ белгілі болғанымен, оның себептері осы біз өмір сүріп отырған 20 ғасырдың бастапқы жылдарында ғана анықтала бастады. Қазіргі уақытта витаминдер тобына жататын заттар өте көп.
Әріппен белгілеу ескеуі салдарынан ыңғайсыздық тудыра бастады, әрі күнделікті зерттеулер нәтижесінде табылған витаминдер санының көбеюіне байланысты, олардың биологиялық және химиялық қасиеттері толық қамтылмады. Соңғы кезде витаминдерді классификациялап үлкен 4 топқа бөлді:
1.алифматикалық витаминдер
2.алициклды витаминдер қатары;
3.ароматикалық витаминдер
4.гетероциклді витаминдер
Осылардың ішінде табиғат пен күнделікті тіршілікте кеңінен таралып, жиі кездесетін, әрі өмірімізде көп пайдаланылатынсу мен майларда еритін витаминдер топтары.
Суда еритін витаминдерге: тиамин,
рибофлавин, пантотен қышқылы, пиридоксин,
кобаламин, никотинамид,
Майда еритін витаминдерге: ретинол,
кальциферол, токоферол,
Қазіргі кезде 30-дан астам
Витаминдер ағзада тотығу-
II ВИТАМИН ТҮРЛЕРІ
Суда еритін витаминдер.В1 витамині (тиамин, антиневриттік витамин, аневрин). Тамақ құрамында тиамин немесе В1 витамині жоқ болса, бери-бери немесе полиневрит деген ауруға шалдығады. Полиневрит кезінде жүйкелері қабынады, жүректің қызметі бұзылады, асқазан – ішек трактасының қызметі бүлінеді, ас қорыту сөлінің секрециясы төмендейді, судың алмасуы бұзылады, ісік пайда бастайды.
Азия мен Оңтүстік Америка материктерінде тұратын халықтардың арасында «бери-бери» ауруы ерте заманнан-ақ кең етек алып келгені белгілі. Бұл нерв жүйесінің ауруы әсіресе Жапония, Шығыс Азия, Филлипин аралдары, Оңтүстік Америка сияқты күріш дақылдарын көп пайдаланатын елдерде жиі тараған. Европа елдерінде «бери-бери» ауруы, керісінше, өте сирек кездеседі. Себебі, ондағы тұратын халықтардың негізгі тағамы күріш емес, қара нан, әр түрлі тағамдар мен көкөністерді жиі пайдаланады. Голланд ғалымы Эйхман 1890-1897 жылдары Ява аралында жүргізген зерттеулері кезінде мынаны байқады: адамның жегенінен қалған таза күріш берілген тауықтарда «бери-бери» ауруының белгілері пайда болған. Ал, әр түрлі тағам қалдықтары берілген тауықтар бұл аурумен ауырмаған. Осы байқауларға сүйене отырып жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде «бери-бери» ауруының негізгі себебікүріштің кебегінде көп кездесетін В1 витаминінің жетіспеушілігінен екені анықталған.