Қызу басқыш заттар

    Салицил қышкылының қосындылары жануарлар үшін уытты келеді. Бір рет алынған емдік мөлшерден кейін, шөп қоректі жануарлардың несебінде несептік цилиндрлерді, эпителиальды торшаларды және лейкоциттарды байқауға болады.

    Жыртқыш аңдар мен шошқалар салицилаттарға төзімділеу келеді, бірақ салицилаттардың мөлшерін көбейткенде олардың бүйректерініц қабынуын байқауға болады.

    Салицилаттар  бүйрекке өте аз мөлшерде-ақ озінде-ақ әсер етіп, оның эпителиальды түтікшелерінің сіңірілу қабілетін төмендетеді, ал үлкен мөлшерде нефритке әкеліп соқтырады.

    Жоғары  мөлшерде улануға тән белгілерді байқауға болады: - іш оту, ішектен, бүйректен және мұрыннан қан кетулер, жүрек жұмысының нашарлауы, рефлекторлық қозудың жоғарылауы және тағы басқа белгілер.

    Салицил к^ішқылы - Acidum saiicylicum. Ақ түсті, пне тәріздес немесе үсак. кристалды үнтақ. Иіссіз, аздап ащы дэмі бар, суық судың 500, кайнаған су/Гың 15, спиртгің 3, эфирдің 2 белігінде, сонымен бірге майлы ерігінділерде ериді.

    Салицил қышқылыныц жергілікті жерге әсері баяу жүреді, бірақ сезімтал жүйке үштарын қатты қоздырып. үлпаларды едәуір онеріске үшыратады, кеііде кабындырады. Салицил кышқылым міскеп, лемалганда жануарлар гүшкіріп, жөтеледі. Салицил қыniK.MJIы11ыi( ерітінділерін ішке кабылдаіапда қарып жомс ішск сөлдерініц болінуі күшейеді, ал иггср мен мысыкгарда ксйдс күсу пайда болады.

    Салицил қышкылм 'зпителидіц мүйі зделінетін торіпалармиьш бөлініп түсіп отыруыиа септігін тигііеді. Жарага жакканда олар жараныц жазылуын тездетіп, улы затгарга карсы эсер етеді жоне бактерияларды өлтіреді. Оның 1:1000, катынасындай ерітіидісі көптеген микробтардың өсуін тоқтатса, ал 1:500 катынасындай ерітіндісі оларды өлтіреді. Салицил қышкылыныц бүл касиетін жануарларды смдегенде, сонымен бірге ас корыту жүйесініц жүқпалы ауруларына карсы колданады. Салицил кышкыл ы патогенді сацыраукүлақтардың өсуі меи дамуын токтатады: оныц спиртті ерітіндісі (1:5) теміреткеге карсы жақсы нәтиже береді.

    Оның  резорбтивтік әсерінде өзіндік ерекшеліктер бар. Негіздік ортада (үлпалар мен  ішектерде) салицил кышқылы»өзінің түздарына оңай айналатындыктан, олар канныц күрамында бос күйінде болмайды. Салицил кышкылыныц түздары әлсіз және түрақсыз келеді: кышкылды ортада олар оңай ыдырап, кышкыл бөліп шығарады. Ревматикалык кдбыну аумагында көмір кышкыл газының көлемі 6 %-дык орнына 17,5 %-ға дейін көтеріледі. Бүл салицилаттардың ыдырауына толық жетеді. Бөлінген салицил кышкылы тек кабыну аумағында ғана эсер етеді, ал одан тыс жерлерде бейтараптанып. әсерін жояды. Салицилатгардың мүндай өзгергіштік касиетін оларды қолайсыз әсері білінбейтін өте жогары мөлшерде жүрекке (түздары), сонымен бірге өте катты әсері үшіи (кышкылдары) ревматикалык. қүбылыстарға (кабынуларга) карсы қолданады.

    Салицил кышкылын ас корыту жүйесінін жүкпалы ауруларында ішке беру аркылы колданады. Бүзаулардың жүкпалы іш ету ауруларында өте жаксы нәтижелер береді.

    Сүртпе  май және пасталар түрінде басқада күрғаткыш заттармен бірге терінің әртүрлі экзема тәрізді кабынуларында және ірінді, сулы жараларга карсы колданылады. Үнтак күйінде әрт\рлі түтқыр, дезинфекциялаушы. сіңіргіш затармен бірге оны жаранын жазылуын тездету және ондағы микробтардың дамуын токтату үшін колданады.

    Натрий  салицилаты - \atrii salicylas. А’к түсті кристаллы үнтак немесе үсақ кабыршактар. Иіссіз, кушқылтым дәмі бар, судын 1. ал спирттің 6 бөлігінде ериді. Бос күйінде фармакология.іык түрғыдан алғанда өте әлсіз, сондықтанда олардыц резорбтитік жәңе жергілікті жерге әсері болмайды. Қышкылды ортада ыдырай отырып салицил кыіикылын боліп шыгарады. Белінген салицил  

    кышкылы кызуды басуға жоне кабыпуга карсы осер стсді. Опып ыдырауы кобінесе карында жүроді, ал ішектерде олар натрилы тузға кайта лйпалып, каша сіціріледі.

    Натрий  салицилаты сульфаниламидті препараттар торізді бактсрияларды олтіріп, жараларды емдеугс колданылады. Патогепді анаэробтардың, стрептококтардыц, стафилококтардың «суіп ак стрептоцид торізді деңгейде тоқтатады. Жараларға үнтак түріиде немесе 25 %-ды түзды ерітіндісін колданады.

    Ацетилсалицил қышқылы-Adilum accthylsalicylicum. Сірке

КЬШІҚЫ-

лының салицилды эфирі. Ақ түсті, өгкір  кристалдар немссе пластинкалар. Кфішкылдау дәмі бар. Судың 300, спирттің 20 бөлігінде ериді, ал негіздік ерітінділерде тіптен жақсы ериді. Судағы және спирттегі ерітінділердіц реакциясы кышкылды келеді.

    Ацетилсалицил кышқыл ы- кызуды басатын, ревматизмге карсы колданатын және ауырсыну сезімділігін әлсірететін ең жаксы гірепараттың бірі.

    Салицил кышкылына Караганда ревматизмге карсы әсері әлсіздеу болғанымен, кызуды төмендетіп және ауырсыну сезімділігін әлсірететін касиеті жоғары. Жергілікті жерде ол үлпаларды тітіркендірмей, бірак сезімтал жүйке талшыктарының сезімталдылығын әлсіретеді. К,арыпда ыдырамайды. Ішекте баяу ыдырап, сірке кышкылы мен салицил кышкылына айналады. Осындай озгерістер организмғе сіңірілғеннен кейін де болуы мүмкін. Препараттыц негізгі болігі организмде ыдыраганымен, оныц едеәуір боліғі (20 % шамасында) озгеріссіз несеппен бірге шыгарылады.

    Ацетилсалицил кышкылына үксас салицил амид немесе салицил кышқылыныц амиді де эсер етеді.

К^ізу  басқыш заттардың  жануарларға берілетін  емдік мөлшерлері

    Мстилсалицилат (салицил кмшкдалмііың метилды эфирі) - Methylii salicylas. Хош иісі бар, ақ нсмесе саргыш түсті сүйық зат. Суда отс нашар ериді, спирт жоне майлармен оңай араласады. Тері арқылы оңай сіңіріледі. Буын ревматизміне карсы линимент түріндс хлороформмен, мүсотір спиртімсн, мендуана майымен біргс қолданылады. Бүлшык. еттердің ревматизмі кезінде бүлшык. ст арқылы снгізіледі жоне тері астына жіберіледі.

    Салицилатгарға  сонымен бірге мыналар да жатады: салициламид, амидопиринді-салицилат, антипиринді-салицилат, цинхонидинді-салициат, хининді-салицилат, фенилді-салицилат, метил-цитралсалицил кышқыды (новаспирин), салициламидтің қосарлы түзы (промин), салицил қышқылының сульфапиридинмен азотты қосылыстары (салазопиридин, азопиридин). Литий, кальций және магниидің жақсы еритін салицилді және ацетилсалицил кьішқылды қоспаларда бар.

    Салицилаттарды  коптеген өсімдіктердің, оның ішінде итшомырт, терек, тал, кайың және бүк ағашының күрамынан да табуға болады.

АЛКОГОЛЬДЕР

    Алкоголь  препараттарының атаулары гидроксил тобындағы радикалдарға байланысты болады (этил-этилді, метил-метилді ж.т.б.), ал көп атомды спиртгердің аталулары моносахаридтерге байланысты (манноза-маннит, ксилоза-ксилит). Халықаралық номенкулатура бойынша спирттердің аталулары, оның қүрамына кіретін көмірсутекке “ол” деген жалғау арқылы айтылады (этанол, метанол, маннитол), глюкоза мен галактозаға сэйкес келетін алты атомды спирттерді осы уақыткд дейін сорбит, дульцит деп те атайды. Спирттердің ішінде фармакологиядағы ең маңыздысы этил спирті болып табылады.

    Этил  спирті (ішімдік спирті, шарап спирті, этанол) - Spiritus aethylicus, G,H,OH. X11-X111 гасырларда спиртті тіршілік суы (Agna vitae), соңынан этанол деген атпен емдік мақсаттарга пайдалана бастады.

    Этил  спирті - түссіз, мөлдір, оңай түтанатын, өзіне тән иісі, күйдірерлік дәмі бар, үшқыр сүйық зат. Сумен оңай араласады, тірі торшалардан және химнялық заттардың ерітіндісінен суды өзіне тартып алады.

    Шайырды, эфир майларын, органнкалык, қышқылдарды, йодты, негіздерді жонс әртүрлі газдарды ерітеді. Спиртті сумен араластырғанда қоспа қызып, ортүрлі құрамдағы гидраттардың