Басқару тәртібіне қарсы қылмыстар

Қылмыстың субъектiсi – 16 жасқа толған, есi дұрыс, кез келген азамат болады.

Өкiмет өкiлiне қатысты күш қолдану.

Қылмыстық кодекстiң 321-бабының 1-тармағында өкiмет өкiлiнiң қызметтiк мiндеттерiн орындауына байланысты оған немесе оның жақындарына қатысы өмiрi мен денсаулығы үшiн қауiпсiз күш  қолдану немесе күш  болып қорқыту үшiн жауаптылық белгiленген.

Қылмыстың тiкелей объектiсi өкiмет өкiлдерiнiң дұрыс басқару қызметi, ал қосымша тiкелей объектiсi олардың өзiнiң және жақын туыстарының өмiрi мен денсаулығы. Бұлар қылмыстың жәбiрленушiсi болып табылады.

Қылмыс объективтiк жағынан мына әрекеттердi iстеу аркылы көрiнiс табады: а) өкiмет өкiлiнiң өзiне немесе оның жақын туыстарына қатысты өмiрi мен денсаулы үшiн қауiпсiз күш колдану (321-баптың 1-тармағы);

б) осы көрсетiлген адамдарды күш қолданбақ болып қорқыту (321-баптың 1-тармағы);

 в) аталған адамдарға қатысты өмiрi мен денсаулығына қауiптi күш қолдану.

Өкiмет өкiлiнiң өз қызметтiк мiндеттерiн орындауына байланысты оның өзiнiң немесе жақындарының өмiрi мен денсаулығына қауiпсiз күш қолдануға жәбiрленушiнің киiмiн жырту, оларды сабау, денесiне жеңiл жарақат келтiру, бостандығын шектеу, өмiрiне немесе денсаулығына қауіп келтiрмейтiн жағдайда жәбiрленушiнiң организмiне есеңгiрететiн нәрселер егу сияқты ерекеттер жатады.

Қылмыс құрылысы жағынан формальдық-материалдық құрамға жатады. Жәбiрленушiлерге күш қолданбақ болып қорқыту - формальдық құрамға, ал басқа әрекеттер материалдық құрамға жатады.

Субъективтiк жағынан қылмыс тiкелей қасақаналықпен iстеледi.Қылмыстың субъектiсi 16-ға толған адам.

Жауапты мемлекеттiк лауазымды иеленушi лауазымды адамға қатысты қолданылатын қауiпсiздiк шаралары туралы мәлiметтердi жария ету.

Көрсетілген қылмыстың объективтiк және субъективтiк белгiлерi жауапты мемлекеттiк лауазымды иеленушi адамдарды мемлекеттiк қорғау туралы заңда арнайы көрсетiлген.

Қылмыстың негiзгi тiкелей объектiсi жауапты мемлекеттiк лауазымды адамдардың бiрқалыпты, дұрыс қызметi, ал қосымша тiкелей объектiсi — көрсетiлген осы адамдардың немесе олардың туыстарының қауiпсiздiгi болып табылады. Осы адамдар қылмыстың жәбiрленушiлерi болып табылады. Жақын туыстары — ата-аналары, балалары, атасы, әжесi, немерелерi, iнiлерi, қарындастары, жиені, асырап алған балалары, асырап алған ата-аналары, келiнi, құдасы, жақын досы және т.б. жатады.[3.3.165]

Қылмыс объективтiк жағынан алғанда жоғарыда аталған жәбiрленушiлерге тiкелей байланысты қауiпсiздiк шаралары туралы мәлiметтердi кез келген тәсiлмен жария ету жолымен әрекет немесе әре- кетсiздiк арқылы жүзеге асырылады.

Қылмыс құрылысы жағынан формальдық және ол заңда көрсетiлген iс-әрекеттер қауiпсiздiк шаралары туралы мәлiметтердi бөтен адамға немесе адамдарға жария еткен уақыттан бастап аяқталған деп танылады.

Қылмыс субъективтiк жағынан қасақана (тiкелей немесе жанама) түрде iстеледi.

Қылмыстың субъектiсi арнаулы, 16-ға толған, осы мәлiметтер өзiне сенiп тапсырылған немесе оның қызметтiк iс-әрекеттерiне байланысты белгiлi болған адам (жеке күзетшiсi, хатшысы, көлiк жүргiзушiсi дәрiгерi, үй күтушiсi және т.б.).

Қылмыс құрамы материалдық. Ауыр зардаптарға - жауапты лауазымды адамды немесе оның жақын туыстарын өлтiруге оқталу, оларға ауыр дене жарақатын келтiру, үй-мүлкiн жою т.б. зардаптар жатады. Кiнәлiнің зардап жөнiндегi кiнә нысаны абайсыздық арқылы көрiнiс табады.

              Қазақстан Республикасының күзетiлетiн Мемлекеттiк шекарасынан әдейi заңсыз өту.

Қылмыстың тiкелей объектiсi Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмайтындығын реттейтiн қоғамдық қатынастар.

Қылмыс объективтiк жағынан алғанда Қазақстан Республикасының күзетiлетiн Мемлекеттік шекарасынан белгiленген құжатсыз және тиiстi рұқсатсыз әдейi заңсыз өту арқылы жүзеге асырылады. Қылмыс күзетiлетiн Мемлекеттік шекарадан кез келген тәсiлмен жаяу, көлiкпен, әуе кемесiмен, сумен жүзу арқылы Қазақстан Республикасының аумағына немесе оған шекаралас мемлекеттің аумағына заңсыз — белгiленген құжатсыз және тиiстi рұқсатсыз өткен уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Қылмыс формальдық құрама жатады. Бұл жерде айта кететiн нәрсе — күзетiлетiн мемлекеiттiк шекарадан заңсыз өту ғана қылмыс деп қарастырылады. Егер шекара ТМД елдерi арасында күзетiлмейтiн болса, онда одан өту қылмыс деп қарастырылмайды. Мемлекеттiк шекарадан өту, Қазақстан Республикасынан кету және оған келу тәртiптерi Мемлекеттiк шекара туралы Заңмен және халықаралық келiсiмдермен реттеледі.

Қылмыс субъективтiк жағынан алғанда тiкелей қасақаналықпен iстеледi. Кiнәлi адам Қазақстан Республикасының күзетiлетiн Мемлекеттiк шекарасынан белгiленген құжатсыз және тиiстi рұқсатсыз әдейi заңсыз өтетiнiн сезедi және соны iстеудi тiлейдi.

Абайсызда не амалсыздан, аса қажеттiлiк жағдайда мемлекеттiк шекарадан өту қылмыс деп танылмайды (Мысалы әуе, су кемесiнiң апатқа ұшырау қаупi туғанда, басқа елдiң аумағына амалсыздан қонуы, күрделi ауа райына байланысты адасып шекараны бұзу т.б.)

Мемлекеттiк шекараны бұзудың ниетi мен мақсаты iс-әрекеттi саралауға қатысы жоқ, олар тек жаза тағайындағанда ескерiледi.

Қылмыстың субъектiсi — 16-ға толған, кез келген адам.

ҚК-тің 330-бабының 2-тармағында осы қылмыстың мынадай ауырлататын түрлерi: а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша; б) немесе ұйымдасқан топпен; в) не күш қолданумен немесе оны қолданбақ болып қорқытумен жасалған дәл сол әрекеттер үшiн жауаптылық белгiленген.

Күш қолдану деп жәбiрленушiге жеңiл, ауырлығы орта дәрежедегi жарақат келтіруді айтамыз. Одан зор жарақат келтiрген жағдайда қылмыс жиынтығы бойынша сараланады. Күш қолданбақ болып қорқытудың түсiнiгiне ҚК-тiң 321-бабында тоқталғанбыз.[3.8.,200]

Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк шекарасын құқыққа қарсы өзгерту.

Қылмыстың тiкелей объектiсi күзетiлетiнiне немесе күзетiлмейтiнiне қарамастан Қазақстан Республикасының шекарасына қол сұғылмайтындығы.

Қылмыстық заты - шеқаралық белгі.

Қылмыс объективтiк жағынан: Қазакстан Республикасының Мемлекеттiк шекарасын құқыққа қарсы өзгерту мақсатында шекаралық белгiлерлi алып тастау, орнын ауыстыру немесе жою арқылы сипатталады.

Қылмыс субъективтiк жағынан  тiкелей қасақаналықпен iстеледi. Кiнәлi шекаралық белгiлердi алып тастайтынын, орнын ауыстыратынын немесе жоятынын сезедi және соны iстеуді тiлейдi.

Қылмыстың мақсаты - заңға қайшы түрде Қазақстан Республокасының  Мемлекеттiк шекарасын өзгерту.

Қылмыстың субъектiсi 16-ға толған, кез келген  адам.

2.2.        Ресми құжаттар мен мемлекеттiк наградалардың

айналым тәртібіне қарсы қылмыс және әскери қызметке шақыру тәртібіне қарсы қылмыс.

Ресми құжаттар және мемлекеттік наградаларды сатып алу немесе өткiзу.

Бұл қылмыстың негiзгi тiкелей объектiсi ресми құжаттар мен мемлекеттiк наградаларды айналымға занды түрде шығу тәртiбiн қамтамасыз ететiн басқару қызметi болып табылады.

Қылмыстың заты – ресми құжаттар және  мемлекеттiк наградалар.

Қылмыстық кодекстiң 323-бабында көрсетiлген қылмыстың затына кез келген құжаттар емес, тек қана ресми құжаттар жатады.

Осы қылмыстың затына ресми құжаттардың және мемлекеттiк наградалардың түпнұсқасы жатады.

Объективтiк жағынан алғанда қылмыс ресми құжаттарды немесе мемлекеттiк наградаларды заңсыз алу немесе заңсыз өткізу арқылы көрiнiс алады.

Қылмыс кұрамы формальдық. Занда көрсетiлген әрекеттер ресми құжаттарды немесе мемлекеттiк наградаларды алған немесе өткiзген уақыттан бастап қылмыс аяқталған деп танылады.

Қылмыс субъективтiк жағынан тiкелей қасақаналықпен iстеледi. Кiнәлi адам заңсыз көрсетiлген заттарды алатынын немесе өткiзетiнiн сезедi және соны тiлеп істейдi.

Қылмыстың субъектiсi 16-ға толған, есi дұрыс адам.[3.4.174]

Құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді ұрлау немесе бүлдіру.

Қылмыстың тікелей объектiсі ресми құжаттардың айналым тәртiбiне қол сұғу.

Қылмыстың заты азаматтық төлқұжат, жеке басының куәлiгi немесе жеке басының басқа маңызды құжаттары.

Қылмыстың затына ресми құжаттармен қатар мөртаңба, мөр де жатады.

Көрсетiлген қылмыс құрамы объективтік  жағынан мынадай әрекеттерді  жасау арқылы жүзеге асырылады: а) ресми құжаттарды, мөртаңбаларды немесе мөрлерді ұрлау; б) заттарды жою; в) оларды бүлдiру, немесе; г) жасыру.

Көрсетілген заттарды ұрлау деп мемлекеттік немесе мемлекеттікемес мекеме, кәсіпорын,ұйымдардың игілігіндегіосындай заттарды кез келген құқыққа қарсы тәсілменалу болыптабылады.

Көрсетілген заттарды бүлдіру деп оны ішінара жарамсыз ету болып табылады.

Қылмыстың объективтік жағының осы көрсетілген әрекеттерінің бірі жасалған жағдайда қылмыс аяқталған деп есептеледі. Қылмыс формальдық кұрамға жатады.

Қылмыс субъективтік жағынан алғанда тек қана тікелей қасақаналықпен жасалады.

Есі дұрыс, жасы 16-ға толған адам осы қылмыстың субъектісі болып табылады.

Жалған құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөркағаздарды, мемлекеттік наградаларды қолдан жасау, дайындау немесе өткізу.

Қылмыстық кодекстің 325-бабының 1-тармағында құкықтарберетін немесе міндеттерден босататын куәлікті немесе өзге де ресми құжатты қолдан жасау, не мұндай құжатты өткізу, сол сияқты қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, Қазақстан Республикасының немесе КСРО-ның мемлекеттік наградаларын дайындау немесе өткізгені үшін жауаптылық белгіленген.

Көрсетілген қылмыстың қоғамға қауіптілігі қолдан куәліктер мен құжаттарды жасау, өткізу, сондай-ақ қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградалардыдайындау арқылы мемлекеттік немесе мемлекеттік емес ұйымдардың, кәсіпорындардың немесе мекемелердің заң қорғайтын мүдделеріне елеулі нұқсан келтіріледі.

Қылмыстың тікелей объектісіқұжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды жасау, дайындау, өткізудің заңмен белгіленген тәртібі болып табылады.

Қылмыстың затына — куәліктер, ресми құжаттар, мөртаңбалар, мөрқағаздар, мөрлер, мемлекеттік наградалар жатады.[3.5.,158]

Құқықтар беретін немесе міндеттерден босататын куәліктерге тиісінше мемлекеттік немесе мемлекеттік емес орган беретін құжаттар жатады.

Мөрқағазға —баспа әріптері арқылы құжат мәтініне ішінара сөздер жазылған,белгілі бір нысанға сай келетін қағаз парағы жатады.

 Көрсетілген заттарды ұрлау деп мемлекеттік немесе мемлекеттікемес мекеме, кәсіпорын,ұйымдардың игілігіндегі осындай заттарды кез келген құқыққа қарсы тәсілменалу болып табылады.

Көрсетілген заттарды бүлдіру деп оны ішінара жарамсыз ету болып табылады.

Қылмыстыңобъективтік жағының осы көрсетілген әрекеттерінің бірі жасалған жағдайда қылмыс аяқталғандеп есептеледі. Қылмыс формальдық кұрамға жатады.

Қылмыс субъективтік жағынан алғанда тек қана тікелей қасақаналықпен жасалады.

Есі дұрыс, жасы 16-ға толған адам осы қылмыстың субъектісіболып табылады.

Жалған құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды қолдан жасау, дайындау немесе өткізу.

Қылмыстық кодекстің 325-бабының 1-тармағында құкықтарберетін немесе міндеттерден босататын куәлікті немесе өзге де ресми құжатты қолдан жасау, не мұндай құжатты өткізу, сол сияқты қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөркағаздарды, Қазақстан Республикасының немесе КСРО-ның мемлекеттік наградаларын дайындау немесе өткізгені үшін жауаптылық белгіленген.

Көрсетілген қылмыстың қоғамға қауіптілігі қолдан куәліктер мен құжаттарды жасау, өткізу, сондай-ақ қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөркағаздарды, мемлекеттік наградалардыдайындау арқылы мемлекеттік немесе мемлекеттік емес ұйымдардың, кәсіпорындардың немесе мекемелердің заң қорғайтын мүдделеріне елеулі нұқсан келтіріледі.

Қылмыстың тікелей объектісіқұжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды жасау, дайындау, өткізудің заңмен белгіленген тәртібі болып табылады.

Қылмыстың затына — куәліктер, ресми құжаттар, мөртаңбалар, мөрқағаздар, мөрлер, мемлекеттік наградалар жатады.[3.5.,162]

Құқықтар беретін немесе міндеттерден босататын куәліктерге тиісінше мемлекеттік немесе мемлекеттік емес орган беретін құжаттар жатады.

Мөрқағазға — баспа әріптері арқылы құжат мәтініне ішінара сөздер жазылған, белгілі бір нысанға сай келетін қағаз парағы жатады.

 Көрсетілген қылмыстың объективтік жағы мынадай үш түрлі балама әрекеттерден тұрады:1)құқықтар беретін немесеміндеттемелерден босататын куәлікті немесе өзге де ресмикұжатты қолдан жасау; 2) осы көрсетілген куәлікті немесересми құжаттыөткізу; 3) қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды,Қазақстан Республикасының немесе КСРО-ның мемлекеттік наградаларын дайындау немесе өткізу.

Қылмыс формальдык құрамға жатады және құрамның объективтік жағында көрсетілгенбалама әрекеттердің біреуі жүзегеасқан уақыттанбастап қылмыс аякталған деп танылады.

Қылмыс субъективтік жағынантікелей қасақаналықпен жасалады. Жалғанкуәліктерді, ресми құжаттарды, мөртанбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды қолдан жасаған, дайындаған немесе өткізген адам өзінің іс-әрекетінің қоғамғақауіпті, заңға қайшы екенін сезеді жәнесоңы біле тұра қылмыстық ниетін жүзеге асырады.

Қылмыстың субъектісі — 16-ға толған, кез келгенадам.

Қылмыстың заты — жалған құжат. Объективтік жағынанқылмыс көрінеу жалған құжатты пайдалану әрекеті арқылы көрініс табады.

Қылмыс формальдык құрамға жатады және ол жалған құжатты тиісті органғанемесе лауазым адамына ұсынған уақыттан бастап аяқталған деп танылады.

Субъективтік жағынан көрсетілген қылмыс тікелеи қасақаналықпен істеледі.Адам көрінеу жалған құжаттыпандаланғанын сезеді,біледі жәме соныпайдаланып, өз мақсатын жүзегеасырады.[3.7.,148]

Қылмыстың субъектісі жалпы — 16-ға толған адам.

2.3 Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздеріне қарсы қылмыстар және басқару тәртібін қамтамасыз ететін жекелеген ережелерге қол сұғатын қылмыстар

Қазакстан Республикасының Мемлекеттік туын, Мемлекеттік елтаңбасын немесе Мемлекеттік әнұранын қорлау.

Қылмыстың тікелей объектісі — Қазақстан Республикасының басқару тәртібі, Мемлекеттік рәміздерінің беделі.